Spółka z o.o. dokonywała w listopadzie 2007 r. sprzedaży towarów i usług. W dniu 29 listopada 2007 r. ogłoszona została jej upadłość. Syndyk sporządził deklarację podatkową, którą złożył do urzędu skarbowego. Kiedy powstaje obowiązek podatkowy za sprzedaż dokonywaną w listopadzie 2007 r., a kiedy powstaje zobowiązanie podatkowe, tj. czy urząd skarbowy powinien zgłosić wierzytelność do masy upadłości, czy zobowiązanie powinien pokryć syndyk?

Przedmiotowa sprzedaż podlega podatkowi od towarów i usług. Przedsiębiorstwo w upadłości nadal ma zaś status podatnika podatku od towarów i usług. Przedsiębiorstwo w upadłości powinno zatem złożyć deklarację VAT i zapłacić podatek wynikający z deklaracji. Oczywiście dokona tego syndyk.


Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.) - dalej u.p.t.u., opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają dostawy towarów i świadczenie usług na terytorium kraju.

Czynności te podlegają opodatkowaniu, o ile dokonane zostaną przez podatnika VAT działającego dla tej dostawy w takim właśnie charakterze.

Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 u.p.t.u. podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu u.p.t.u., bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W piśmiennictwie wskazuje się, że "ogłoszenie upadłości podmiotu nie powoduje uznania, że podmiot nie prowadzi już działalności gospodarczej" (A. Bartosiewicz, R. Kubacki, VAT. Komentarz, Warszawa 2006, s. 264). W obecnym stanie prawnym aktualność zachowuje wyrok NSA z dnia 23 listopada 2000 r., I SA/Kr 1333/00, Glosa 2001, nr 7, s. 28, w którym stwierdzono: "Na skutek ogłoszenia upadłości (...) upadły jest zastąpiony przez syndyka masy upadłości w dotychczasowych czynnościach, ale ta okoliczność nie pozbawia upadłego statusu podatnika podatku od towarów i usług". Wskazuje się także, iż "Jeżeli pozytywnie stwierdzimy, iż podmiot w upadłości jest w dalszym ciągu podatnikiem VAT niezwolnionym podmiotowo, to wówczas dokonanie przez taki podmiot czynności podlegających opodatkowaniu, wymienionych w przepisie art. 5 u.p.t.u., będzie co do zasady podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług" (M. Siwiński, Opodatkowanie podatkiem od towarów i usług dostawy towarów używanych przez syndyka masy upadłości, Doradztwo Podatkowe 2005, nr 9, s. 17).

Także zatem po ogłoszeniu upadłości nadal mamy do czynienia z podatnikiem (którego "zastępuje", w którego imieniu czynności dokonuje syndyk).

Zgodnie z przepisem art. 99 ust. 1 u.p.t.u. podatnicy VAT są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu. Z kolei przepis art. 103 ust. 1 u.p.t.u. precyzuje, że podatnicy są obowiązani, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania podatku za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek urzędu skarbowego.

Upadłe przedsiębiorstwo - nadal pozostając podatnikiem VAT - jest obowiązane składać deklaracje VAT (dotyczące czynności wykonanych przez te przedsiębiorstwo) oraz odprowadzać wynikający z deklaracji podatek na rachunek urzędu skarbowego.