Osoba fizyczna zamierza wnieść całe swoje przedsiębiorstwo aportem do spółki osobowej (spółki komandytowej). Aport przewidywany jest na dzień 1 listopada 2009 r.
Czy należy sporządzić dwie deklaracje PIT-11 dla zatrudnianych pracowników przez osobę fizyczną za okres styczeń-październik i przez spółkę komandytową za listopad-grudzień?
Czy należy sporządzić dwie deklaracje PIT-4R?
Czy może z uwagi na następstwo prawne wystarczy sporządzenie PIT wyłącznie przez spółkę komandytową?

Przepisy regulujące prawa i obowiązki następców prawnych oraz podmiotów przekształconych przewidują wstąpienie przez spółkę niemającą osobowości prawnej we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki przejmowanego aportem przedsiębiorstwa osoby fizycznej. Zatem u dotychczasowego pracodawcy (przedsiębiorstwa osoby fizycznej) nie nastąpi ustanie obowiązku poboru zaliczek na podatek, lecz przejęcie tego obowiązku przez następcę prawnego.
W związku z powyższym w sytuacji opisanej w pytaniu osoba fizyczna będąca zakładem pracy do dnia 31 października, nie będzie obowiązana ani do sporządzenia na ten dzień informacji PIT-11 o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy, ani deklaracji PIT-4R.
Natomiast spółka komandytowa, będąca zakładem pracy od dnia 1 listopada, obowiązana będzie co do zasady sporządzić na dzień 31 grudnia informacje PIT-11 oraz deklarację PIT-4R, łącznie za cały rok podatkowy.
Prawa i obowiązki następców prawnych oraz podmiotów przekształconych uregulowane zostały w przepisach art. 93-106 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
Zgodnie z art. 93a § 2 pkt 2 o.p. spółka niemającej osobowości prawnej, do której osoba fizyczna wniosła na pokrycie udziału wkład w postaci swojego przedsiębiorstwa wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki przejmowanego przedsiębiorstwa osoby fizycznej.
Zgodnie z przepisami art. 31 ustawy dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.f. - osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej (zwane "zakładami pracy"), są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy.
Na podstawie art. 39 ust. 1 u.p.d.o.f. zasadą jest, że w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnicy (zakłady pracy), w przypadku gdy nie dokonują rocznego obliczenia podatku, są obowiązani przekazać podatnikowi i urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, imienne informacje sporządzone według ustalonego wzoru (PIT-11).
Wyjątek od tej reguły przewidziany został w art. 39 ust. 2 u.p.d.o.f. stanowiącym, że w przypadku gdy obowiązek poboru przez płatników (zakład pracy) zaliczek na podatek ustał w ciągu roku, płatnicy na pisemny wniosek podatnika, w terminie 14 dni od dnia złożenia tego wniosku, są obowiązani do sporządzenia i przekazania podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, lub urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych, imiennej informacji, o której mowa w art. 39 ust. 1 u.p.d.o.f.

Z kolei na mocy art. 38 ust. 1a i 1b u.p.d.o.f. w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym zakłady pracy są obowiązane przesłać do urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby, roczną deklarację, według ustalonego wzoru (PIT-4R). W razie zaprzestania przez zakład pracy prowadzenia działalności przed końcem stycznia roku następującego po roku podatkowym deklarację PIT-4R płatnik przekazuje w terminie do dnia zaprzestania tej działalności.

W przypadku, gdy osoba fizyczna zamierza wnieść aportem do spółki komandytowej swoje przedsiębiorstwo, rozumiane zgodnie z art. 511 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), jako zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej, wiązać się to będzie co do zasady z przejęciem przez spółkę komandytową zatrudnianych przez osobę fizyczną pracowników.

Co za tym idzie z chwilą wniesienia przedsiębiorstwa osoby fizycznej aportem do spółki komandytowej, nastąpi zmiana pracodawcy.
Jednakże wstąpienie przez spółkę niemającą osobowości prawnej we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki przejmowanego aportem przedsiębiorstwa osoby fizycznej oznacza, że nie nastąpi u dotychczasowego pracodawcy ustanie obowiązku poboru zaliczek na podatek, lecz przeniesienie tego obowiązku na następcę prawnego.

Karol Różycki