Jesteśmy polską firmą A produkującą wyroby dla B z Niemiec. Z tytułu nieterminowych naszych dostaw dla B, firma ta ponosi dodatkowe koszty transportu do swojego odbiorcy C w Anglii. Firma B kosztami tych dodatkowych transportów obciąża nas (A).
Czy dla A jest to koszt uzyskania przychodu, czy powinniśmy to traktować jako karę?
To czy obciążenie Państwa spółki przez zagranicznego kontrahenta kosztami związanymi z opóźnieniem w dostawie towaru jest lub nie "karą umowną" - zależy od umowy zawartej pomiędzy Państwem a odbiorcą z Niemiec. Zasadniczo kary za opóźnienia w dostawie towaru traktuje się jako kary umowne, mogą być one także uznane jako odszkodowania (w tym przypadku byłoby to nawet właściwsze).
Niezależnie od tego czy powyższe obciążenie będzie karą umowną czy też odszkodowaniem, to będzie ono stanowić dla Państwa koszt uzyskania przychodu.
Zgodnie z art. 483-484 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), strony umowy mogą zastrzec, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania danego zobowiązania niepieniężnego nastąpi poprzez zapłatę określonej sumy (czyli kary umownej).
W myśl ogólnej zasady ujętej w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.p., kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p.

Natomiast w myśl art. 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p. nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług. Z przepisu tego wynika więc, że kary umowne i odszkodowania nie stanowią kosztów uzyskania przychodu w sytuacji gdy są spowodowane:
a) wadami dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług,
b) zwłoką w dostarczeniu towaru wolnego od wad,
c) zwłoką w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.
Z uwagi na to, że kara umowna lub odszkodowanie, obciążające dostawcę z tytułu nieterminowego dostarczenia towaru, nie mieści się w powyższych wykluczeniach - to może być ujęte w kosztach uzyskania przychodu. Podobne stanowisko odnajdziemy w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 25 czerwca 2009 r., ILPB3/423-251/09-4/MC, "kary umowne z tytułu dostaw niezgodnych z umową lub zamówieniem (niewłaściwy towar, ilość, nieterminowa dostawa) nie zostały wyłączone z kosztów uzyskania przychodów na podstawie przepisu art. 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p.
Oznacza to, iż wypłacone przez spółkę kary umowne, jako niewymienione w ww. przepisie, mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu, o ile wykazują związek z prowadzoną działalnością i uzyskiwanymi z tego tytułu przychodami.

Zapłata kar umownych w formie przedstawionej przez Spółkę podyktowana jest interesem gospodarczym Firmy.
Jednocześnie należy podkreślić, iż ciężar co do prawidłowego udokumentowania wydatku, jak i wykazania związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy poniesionym wydatkiem a uzyskaniem przychodu spoczywa na podatniku. Podatnik bowiem musi wykazać, że poniósł koszt celowy i zasadny z punktu widzenia prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Podobnie jak wykazanie związku poniesionych kosztów z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz okoliczności, że ich poniesienie ma wpływ na wysokość osiąganych przychodów obciąża podatnika".