Czy deweloper musi wystawić fakturę VAT na zaliczki wpłacane przez klientów, jeśli oni nie wyrażą takiej chęci?
Zgodnie z przepisami podatnicy VAT nie muszą wystawiać faktur dla osób fizycznych nieprowadzących działalności i rolników, jeżeli ci nie zgłaszają takiego żądania.
Czy dotyczy to również sprzedaży mieszkań (wiadomo bowiem, że ostateczne przeniesienie własności nastąpi na podstawie aktu notarialnego)?
Jak rozliczyć podatek VAT, jeśli nie ma obowiązku wystawiania faktur?
Czy można sporządzić dowód wewnętrzny, w którym zbiorczo rozliczy się wszystkie zaliczki, a podatek VAT wyliczyć na podstawie art. 85 u.p.t.u.?

Deweloper nie jest obowiązany wystawiać faktur VAT na zaliczki wpłacane przez klientów będących osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, jeśli ci nabywcy tego nie zażądają. Dotyczy to również sprzedaży mieszkań.
W celu udokumentowania sprzedaży bezrachunkowej deweloper może sporządzić dowód wewnętrzny.
W przypadku sprzedaży mieszkań deweloper nie otrzymuje zaliczki z tytułu świadczonych przez siebie usług, lecz z tytułu dostawy towaru. Nie może więc stosować metody obliczenia kwoty podatku należnego, jako iloczynu wartości dostawy i stawki odpowiednio 18,03%, 6,54% lub 2,91%.
Zgodnie z przepisami art. 106 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) - dalej u.p.t.u., podatnicy, o których mowa w art. 15 u.p.t.u., są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem art. 106 ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16 u.p.t.u. Zasadę tą stosuje się odpowiednio do części należności otrzymywanych przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi.

Na mocy art. 106 ust. 4 u.p.t.u. podatnicy nie mają obowiązku wystawiania faktur, o których mowa w art. 106 ust. 1 i 2 u.p.t.u., osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Jednakże na żądanie tych osób podatnicy są obowiązani do wystawienia faktury.
Na podstawie art. 109 ust. 3 u.p.t.u. podatnicy, z wyjątkiem podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 i 82 ust. 3 u.p.t.u. oraz zwolnionych od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 u.p.t.u., są obowiązani prowadzić ewidencję zawierającą: kwoty określone w art. 90 u.p.t.u., dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokość podatku należnego, kwoty podatku naliczonego obniżające kwotę podatku należnego oraz kwotę podatku podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu oraz inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej, a w przypadkach określonych w art. 120 ust. 15, art. 125, art. 134, art. 138 u.p.t.u. - dane określone tymi przepisami niezbędne do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej.

Jak wyjaśniono w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 9 grudnia 2008 r., IPPP1/443-1800/08-5/AP, w przypadku, gdy nabywcą jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, która nie zażąda wystawienia faktury VAT, wówczas podatnik nie ma obowiązku wystawienia takiego dokumentu, a sprzedaż powinna być zapisana w odrębnych ewidencjach.
Dalej organ podatkowy wyjaśnił, że przepisy art. 109 ust. 3 u.p.t.u. nie narzucają określonej formy prowadzenia ewidencji. Ważne jest tylko, aby zawierała ona wszystkie elementy wymienione w art. 109 ust. 3 u.p.t.u. oraz inne dane, które są niezbędne do prawidłowego wypełnienia deklaracji VAT. Zatem podatnik sam powinien wybrać taki sposób jej prowadzenia, który ułatwi terminowe sporządzenie deklaracji na podstawie zgromadzonych w ewidencjach danych. W sytuacji opisanej w pytaniu w celu udokumentowania sprzedaży bezrachunkowej deweloper może sporządzić dowód wewnętrzny.
W przypadku świadczenia przez podatnika usług, w tym w zakresie handlu i gastronomii, kwota podatku należnego może być, na podstawie art. 85 u.p.t.u., obliczana jako iloczyn wartości dostawy i stawki:
1) 18,03% - dla towarów i usług objętych stawką podatku 22%,
2) 6,54% - dla towarów i usług objętych stawką podatku 7%,
3) 2,91% - dla towarów i usług objętych stawką podatku 3%.
Jednak w przypadku sprzedaży mieszkań deweloper nie otrzymuje zaliczki z tytułu świadczonych przez siebie usług, lecz z tytułu dostawy towaru. Nie może więc stosować metody obliczenia kwoty podatku należnego, o której mowa w art. 85 u.p.t.u.