Formalne procedowanie w sprawie przyznania stypendium wymagało złożenia wniosku w urzędzie gminy do dnia 15 października danego roku przez dyrektora szkoły, do której uczęszcza dany uczeń. Wnioski niekompletne lub złożone po terminie miały być pozostawione bez rozpatrzenia. I właśnie ten zapis zakwestionował wojewoda lubelski.
TK: studenci mogą otrzymywać stypendia motywacyjne tylko na jednym kierunku>>
Sąd I instancji: taki zapis nieważny
W wyniku rozpoznania jego skargi Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie stwierdził nieważność uchwały w tym zakresie. Sąd stwierdził, że sprawa przyznania lub odmowy przyznania stypendium na podstawie aktu prawa miejscowego wydanego na podstawie upoważnienia z art. 90t ust. 4 u.s.o. jest sprawą administracyjną. Generalną zasadą postępowania administracyjnego jest natomiast możliwość usunięcia braków formalnych wniosku (podania) przed merytorycznym rozpoznaniem sprawy. W przypadku wystąpienia braków organ zobowiązany jest do wezwania do ich usunięcia (art. 64 par. 1 i 2 k.p.a.). Sąd dodał, że podważony przez wojewodę zapis uchwały stoi w sprzeczności z motywacyjnym charakterem stypendium. Może działać demotywująco na ucznia, który z przyczyn niezależnych od siebie nie otrzyma stypendium tylko dlatego, że wniosek będzie niekompletny lub złożony zbyt późno.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniosła Rada Gminy. Podkreślała, że nie w każdym przypadku w którym gmina działa w sposób władczy, wymagany jest wysoki stopień sformalizowania postępowania. Sprawy, również o przyznanie stypendium motywacyjnego, mogą być załatwiane w ramach czynności materialno-technicznych lub aktów o innym charakterze. Te inne przejawy działalności organów administracji publicznej również podlegają kontroli sądów administracyjnych na podstawie art. 3 par. 2 pkt 4 p.p.s.a. Z kolei zdaniem wojewody, w przypadku gdy organ administracji publicznej został upoważniony przez przepisy prawa do załatwiania określonej kategorii spraw administracyjnych, lecz z przepisów nie wynika w jednoznaczny sposób forma rozstrzygnięcia w tych sprawach, to należy przyjąć, że sprawy te powinny być załatwiane w drodze decyzji administracyjnej. Poza tym, gdyby gmina nie wydała decyzji w takiej sprawie, rozstrzygnięcie nie podlegałoby kontroli sądowej. Tym samym pozycja ucznia, który otrzymuje stypendium od gminy, względem tego który otrzymuje stypendium od państwa, byłaby słabsza. Wojewoda dodał, że o pomocy socjalnej dla ucznia gmina rozstrzyga w formie decyzji, co wobec podobieństwa tych instytucji, przemawia na rzecz takiej formy załatwienia sprawy. Innego zdania był NSA, który skargę uwzględnił.
Za kluczowe w sprawie uznał odpowiedź na pytanie o formę rozstrzygnięcia wniosku o udzielenie stypendium motywacyjnego. Zauważył zatem, że o ile w zakresie przyznawania pomocy o charakterze socjalnym organ gminy wydaje decyzję administracyjną (art. 90m ust. 1, art. 90n ust. 1 u.s.o.), to forma taka nie została wprost wskazana w przypadku stypendium motywacyjnego (art. 90t ust. 1 u.s.o.). W tej sprawie, gmina posłużyła się w uchwale sformułowaniem, że „decyzję o przyznaniu stypendium podejmuje wójt”, to jednak zdaniem NSA, nie chodziło o decyzję w rozumieniu art. 107 par. 1 k.p.a., a tylko o czynność o której stanowi art. 3 par. 2 pkt 4 p.p.s.a. Potwierdza to treść art. 90t ust. 4 u.s.o. w którym nie ma mowy o takiej formie załatwienia wniosku.
Zobacz także w LEX: Stosowanie procedury Kpa w sprawach związanych z dofinansowaniem środkami pomocowymi UE > >
Organ wydaje wyłącznie
Co ważne, generalnie przyznanie stypendium motywacyjnego nie wymaga konkretyzacji obowiązku lub uprawnienia wynikającego z przepisów ustawy. Właściwy organ wydaje wyłącznie rozstrzygnięcie, które potwierdza istnienie uprawnienia lub obowiązku, jeżeli spełnione są określone w uchwale warunki. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) ma tym samym dwie możliwości działania - przyznać stypendium lub odmówić jego przyznania. Dlatego rozpoznanie wniosku może ograniczyć się wyłącznie do weryfikacji złożonych przez wnioskodawcę dokumentów, z których ma wynikać, m. in.: za jaki okres nauki wnioskowane jest stypendium, czy dany uczeń uzyskał odpowiednią ocenę z zachowania oraz średnią ocen na wskazanym poziomie. Organ nie musi prowadzić sformalizowanego postępowania administracyjnego w oparciu o k.p.a.
Konsekwencją faktu, że rozstrzygnięcie w zakresie przyznania bądź odmowy przyznania stypendium zapada w formie określonej w art. 3 par. 2 pkt 4 p.p.s.a. jest brak konieczności stosowania rozbudowanej procedury administracyjnej. Co ważne, ustawa o systemie oświaty zawiera również przepisy merytoryczne szczególne dotyczące przyznania stypendium, które normują określone kwestie proceduralne odmiennie niż k.p.a. Przepisy postępowania administracyjnego będą mieć zatem tylko częściowo zastosowanie w sprawie na ogólnym poziomie zasad. Dlatego, gmina mogła uregulować procedurę przyznania stypendium motywacyjnego, w sposób, który odbiega od procedury rozpoznania wniosku w typowym postępowaniu administracyjnym.
Wyrok NSA z 21 listopada 2024 r. III OSK 1022/23
Sprawdź także w LEX: Orzekanie w sprawie przyznania pomocy materialnej o charakterze socjalnym w sytuacji przekroczenia terminu do złożenia wniosku o przyznanie świadczeń > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.