Dwie nauczycielki zostały zatrudnione na zastępstwo w okresie od 1 stycznia 2015 r. do 30 czerwca 2015 r. W okresie zatrudnienia pierwsza nauczycielka miała następujące nieobecności: urlop okolicznościowy - 2 dni, opieka nad zdrowym dzieckiem na podstawie art. 188 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - dalej k.p. - 1 dzień, zwolnienie lekarskie - 6 dni. Druga nauczycielka miała następujące nieobecności: opieka nad chorym członkiem rodziny - 2 dni płatne przez ZUS, opieka nad zdrowym dzieckiem z art. 188 k.p. - 2 dni.
Czy nauczycielkom należy wypłacić dodatkowe wynagrodzenie roczne?

Odpowiedź 
W okresie zatrudnienia w szkole nauczycielki, o których mowa w pytaniu, były nieobecne w pracy z następujących powodów: urlopu okolicznościowego, opieki nad dzieckiem zdrowym wynikającej z art. 188 k.p., niezdolności do pracy potwierdzonej zaświadczeniem lekarskim, opieki nad chorym członkiem rodziny. Należy wziąć także pod uwagę, że były zatrudnione na zastępstwo w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2015 r.
Należy zatem rozpatrzyć, czy spełniają warunki do nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego na podstawie ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej - dalej u.d.w.r.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego "przepracowanie", o którym mowa w u.d.w.r., oznacza faktyczne (efektywne) wykonywanie pracy, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2011 r., III PZP 3/2011; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2011 r., I PK 263/10, niepubl.). W konsekwencji przyjmuje się, że decydujące znaczenie z punktu widzenia uzyskania prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego ma nie tyle fakt pozostawania w stosunku pracy, co rzeczywiste świadczenie pracy przez daną osobę w całym roku kalendarzowym (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 lipca 2012 r., P 59/11).
Natomiast ustawowy katalog przerw w świadczeniu pracy w okresie trwania stosunku pracy, które w zakresie nabycia prawa do proporcjonalnej nagrody równoważą okresy przepracowane, jest zamknięty, a okresy wszystkich innych usprawiedliwionych nieobecności w pracy i zwolnień z obowiązku świadczenia pracy, poza wymienionymi w art. 2 ust. 3 u.d.w.r. są okresami nieprzepracowanymi w rozumieniu art. 2 ust. 1 i 2 u.d.w.r.
Artykuł 2 ust. 3 pkt 6 u.d.w.r. nie wymienia nieobecności i zwolnień w pracy, z których korzystały nauczycielki wymienione w pytaniu.
 
Oznacza to, że dni nieobecności w pracy tych nauczycielek należą do okresów nieprzepracowanych w rozumieniu art. 2 ust. 1 i 2 u.d.w.r. A zatem okresy nieobecności w pracy nie podlegają wliczeniu do 6-miesięcznego okresu przepracowania, który uprawnia do nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego.
Jednakże w przedmiotowej sprawie - w mojej ocenie - ta okoliczność nie ma znaczenia. Jeśli bowiem nauczycielki zostały zatrudnione na czas zastępstwa nieobecnego nauczyciela na czas określony - w związku z organizacją pracy szkoły, to nie ma do nich zastosowania wymóg przepracowania co najmniej 6 miesięcy u danego pracodawcy w roku kalendarzowym (zgodnie z art. 2 ust. 3 pkt 1 u.d.w.r.).
Przy interpretacji sformułowania: "zgodnie z organizacją pracy szkoły" należy przyjąć, że "organizacja pracy szkoły" jest pojęciem szerszym niż "rok szkolny". Organizacja ta nie określa bowiem tylko okresu trwania roku szkolnego, ale obejmuje także swym zakresem inne kwestie np. plany nauczania, zasady tworzenia oddziałów, dodatkowych zajęć edukacyjnych, zastępstw nieobecnych nauczycieli, godzin ponadwymiarowych, jak i wielu innych elementów. Ponadto ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela umożliwia zatrudnianie nauczycieli także w trakcie roku szkolnego i jest to również zatrudnienie powstałe na skutek potrzeby wynikającej z organizacji pracy szkoły.
W mojej ocenie zatrudnienie nauczyciela w trakcie roku szkolnego na zastępstwo nieobecnego nauczyciela jest zatrudnieniem nawiązanym zgodnie z organizacją pracy szkoły i zastosowanie ma w tym przypadku art. 2 ust. 3 pkt 1 u.d.w.r. uprawniający do "trzynastki", mimo nieprzepracowania co najmniej 6 miesięcy w roku kalendarzowym u danego pracodawcy.
Dlatego też nauczycielki, o których mowa w pytaniu, nabyły prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2015 r.