Ustawa z 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, podobnie jak jej poprzedniczka, stanowi, że instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub policję oraz przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu. Z jednym wyjątkiem.

Czytaj: Co stało się w szkole, zostaje w szkole? – „karanie” uczniów kłopotliwe dla dyrektora>>

Czytaj w LEX: Lorencka-Mierzwińska Joanna, Odpowiedzialność karna nieletnich w świetle ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich >

 

Dyrektor z prawem do ukarania ucznia

Czynami karalnymi będą wszystkie wykroczenia wskazane w kodeksie wykroczeń i o każdym z nich – jeżeli jest ono związane ze szkołą – dyrektor powinien powiadomić policję lub sąd rodzinny. Chyba że uzna, że w konkretnej sprawie, może zastąpić sąd i organy ścigania – w przypadku gdy nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub dopuścił się czynu karalnego na terenie szkoły lub w związku z realizacją obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki, dyrektor tej szkoły może zastosować, jeżeli jest to wystarczające:

  • środek oddziaływania wychowawczego w postaci pouczenia,
  • ostrzeżenia ustnego albo ostrzeżenia na piśmie,
  • przeproszenia pokrzywdzonego,
  • przywrócenia stanu poprzedniego lub wykonania określonych prac porządkowych na rzecz szkoły.

Sprawdź w LEX: Czy dyrektor szkoły mając podejrzenia, że na terenie szkoły mogą być rozprowadzane narkotyki może przeprowadzić akcję zorganizowaną przez Policję z psem antynarkotykowym? >

Metodyka pracy biegłego psychiatry, psychologa oraz seksuologa, w sprawach karnych, nieletnich oraz wykroczeń

Andrzej Depko, Krzysztof Eichstaedt

Sprawdź  

Autorzy nowych przepisów, czyli resort sprawiedliwości, podkreślali w uzasadnieniu, że: „szkolne życie to nie tylko kształcenie, lecz również nawiązywanie kontaktów rówieśniczych i uczenie się reguł życia w grupie. Pożądane jest, by już na tym etapie wprowadzać w możliwie szerokim zakresie właściwe i pożądane wzorce zachowań.” Te pożądane reakcje i wzorce zachowań – według pomysłodawców muszą być egzekwowane szybko, na co czasem nie pozwala skierowanie sprawy do sądu rodzinnego, gdzie sprawa może się przeciągać.

Sprawdź w LEX: W jaki sposób szkoła powinna wdrożyć pomoc psychologiczno-pedagogiczną dla dziecka, które agresywnie zachowuje się wobec innych dzieci? >

 

Potrzebna zgoda nieletniego i jego rodziców

Sprawy, o jakich myślał resort, to wykroczenia rangi zniszczenia drzwi do toalety, pomazania ściany lub wagarowanie. Zamiast żmudnej procedury przed sądem, dyrektor – w założeniu – wkroczy od razu, a uczeń będzie miał szansę szybko zrekompensować szkodę i wyciągnąć wnioski na przyszłość. Trzeba przy tym zaznaczyć, że nowa instytucja nie dotyczy ściganych z urzędu przestępstw i przestępstw skarbowych. Kolejnym warunkiem jest uzyskanie zgody ucznia, jego rodziców lub opiekunów.  Nie trzeba natomiast uzyskiwać zgody pokrzywdzonego.

Zobacz w LEX: Procedura postępowania w sytuacjach trudnych wychowawczo na terenie szkoły >

 

Biurokracja i kłopot dla dyrektora

Już na etapie wprowadzania przepisów obawiano się, że będą one martwe. - Obawiamy się, że skończy się jedynie na dodatkowych biurokratycznych obowiązkach, ewentualnie jakiś nadgorliwy urzędnik stworzy jakieś regulaminy lub wytyczne - mówi Marek Pleśniar dyrektor Biura Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty. – Przepis nie jest  precyzyjny, dlatego przygotowujemy rekomendacje dotyczące jego stosowania. Przy nawale obowiązków, jakie ma dyrektor, myślę, że nikt nie będzie się rwał do zastępowania sądu – podkreślał.

 

I nie wygląda na to, by instytucja była powszechnie stosowana - czy to przez brak wiedzy o jej istnieniu, czy to przez niechęć do wdawania się w potencjalny konflikt z rodzicami. Nie ma jednak zgodnej z prawem możliwości, by na czyn zabroniony nie zareagować w ogóle.

Zobacz wzór dokumentu: Regulamin postępowania w sytuacjach kryzysowych w szkole >

Niszczenie i uszkadzanie mienia to jest czyn zabroniony - w zależności od wartości szkody jest to wykroczenie lub przestępstwo, najsurowszą karą jest kara pięciu lat pozbawienia wolności. Należy więc o tym zawiadomić sąd rodzinny. Podobnie jak - co do zasady - o obraźliwych treściach zamieszczanych na internetowych grupach. Pomówienia i zniewagi również są przestępstwami (art. 212 i 216 kk), choć na ogół ściganymi z oskarżenia prywatnego. Jeden z wyjątków stanowią nauczyciele - są oni bowiem, na podstawie art. 63 Karty Nauczyciela, traktowani jak funkcjonariusze publiczni.

Sprawdź w LEX: Jakie działania może podjąć dyrektor wobec ucznia, który używa narkotyków i dystrybuuje je w szkole? >

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.