Każdego roku miliony uczniów i studentów pracują w niepełnym wymiarze godzin lub w czasie wakacji, by zarobić nieco pieniędzy. Niektórzy z nich uczestniczą w zorganizowanych szkoleniach zawodowych, inni po raz pierwszy rozpoczynają pracę. Wczesne doświadczenia zawodowe mogą im przynieść znaczne korzyści, stanowiąc okazję do przyswojenia sobie ważnych umiejętności. Doświadczenia te powinny także pozostawać w zgodzie z zasadami bhp. Wiele branż i zawodów, w których młode osoby podejmują pracę, charakteryzuje się wysokim ryzykiem wypadków przy pracy i narażeniem na zagrożenia w miejscu pracy. Należy zastosować specjalnie dostosowane środki zarówno w edukacji i szkoleniach, jak i codziennej praktyce zawodowej.
Młodzi ludzie są szczególnie narażeni na zagrożenia środowiska pracy ze względu na brak doświadczenia, wyszkolenia i wiedzy. Według europejskich danych statystycznych wskaźnik występowania urazów przy pracy u osób w wieku 18–24 lat jest o 50% wyższy niż w jakiejkolwiek innej grupie wiekowej. Do tak dużej liczby wypadków przyczynia się nie tylko brak doświadczenia zawodowego lecz także brak odpowiedniego nadzoru. Młodzież jest również bardziej narażona na choroby zawodowe.
Za statystykami kryją się historie wielu młodych ludzi borykających się ze skutkami wypadków, czy umierających u progu dojrzałości. Brak doświadczenia sprawia, że trudno im rozpoznać zagrożenia lub nie traktują ich z należnym respektem. Poza niezbędnym, ale prowadzonym na dobrym poziomie szkoleniem, młodym pracownikom należy zapewnić ściślejszy nadzór niż dorosłym pracownikom. Dotyczy to również studentów odbywających praktyki zawodowe i szkolenia oraz osób nowo zatrudnionych.
Młodzi ludzie są narażeni na większe ryzyko w miejscu pracy z wielu względów. Brakuje im doświadczenia i dojrzałości, wiedzy na temat zagrożeń oraz umiejętności i przygotowania zawodowego, często są oni nieświadomi własnych praw i nie znają obowiązków pracodawców w zakresie ochrony ich zdrowia i bezpieczeństwa w pracy. Siedemnastolatka pracująca w piekarni w czasie wakacji straciła część palca w maszynie piekarniczej. Pracowała zaledwie od godziny, gdy maszyna wciągnęła jej dłoń. Awaria zabezpieczenia była wcześniej zgłoszona, lecz nie wykonywano rutynowych konserwacji. Dziewczyna nie została przeszkolona w obsłudze maszyny, a jej przełożony nie zdawał sobie sprawy, że pracowała ona właśnie przy tej maszynie.
Młodzi pracownicy zwykle niechętnie mówią o problemach i starają się zadowolić nowego pracodawcę. Tymczasem obowiązkiem pracodawcy jest zagwarantowanie im bezpiecznego i efektywnego wejścia w życie zawodowe, bo ludzie w wieku poniżej 25 lat stanowią przyszłe pokolenie pracowników. Pracodawca musi zapewnić im bezpieczne warunki pracy przez wprowadzenie dobrego systemu zarządzania zdrowiem i bezpieczeństwem pracy, obejmującego ochroną wszystkich pracowników.
Świeżo przyuczeni do zawodu i nowi w miejscu pracy, poza brakiem doświadczenia, często nie zwracają wystarczającej uwagi na ryzyko wynikające z pracy, nie mają wystarczającej dojrzałości fizycznej i psychicznej, brakuje im dostatecznych umiejętności i dobrego przeszkolenia, nie mają świadomości obowiązków pracodawcy wobec nich jako pracowników, bywa że brakuje im pewności przy artykułowaniu problemów. Z kolei pracodawcy zbyt często nie uwzględniają podatności osób młodych na zagrożenia, zapewniając im nieadekwatne szkolenie, nadzór i środki bezpieczeństwa albo kierując do niewłaściwej pracy.
Zgodnie z przepisami to pracodawcy odpowiadają za ochronę młodocianych pracowników, w tym za ocenę ryzyka, zapewnienie szkolenia i nadzoru, którego ci ludzie potrzebują. Osiemnastolatek pracujący na budowie zmarł w wyniku doznanych obrażeń, kiedy dźwig upuścił na niego z wysokości 5 metrów przenoszony ładunek o wadze 750 kg. Młodzi pracownicy nie zostali właściwie przydzieleni do pracy, nie przeszli odpowiedniego przeszkolenia, a firma niedostatecznie dbała o stosowanie procedur bhp.
Młodym ludziom przysługuje prawo do bezpiecznej i zdrowej pracy, prawo do zadawania pytań, a także do odmowy wykonania niebezpiecznej pracy. Ciążą jednak na nich także obowiązki, w szczególności obowiązek przestrzegania procedur bezpieczeństwa, aby zapewnić bezpieczeństwo sobie i swoim współpracownikom, obowiązek korzystania z otrzymanego sprzętu i odzieży ochronnej, a także obowiązek współpracy z pracodawcą w odniesieniu do zagadnień dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Dla zapewnienia sobie większego bezpieczeństwa, młodzi pracownicy powinni mieć odwagę i umieć zadawać pytania, jeśli mają jakiekolwiek wątpliwości, wiedzieć gdzie szukać pomocy, znać nie tylko swoje prawa, ale i obowiązki, a w konsekwencji postępować zgodnie z uzyskanym szkoleniem, wiedzieć, co zrobić w razie nagłego zagrożenia, wiedzieć na jakie zagrożenia trzeba zwracać szczególną uwagę oraz śmiało sygnalizować przełożonym i opiekunom swoje wątpliwości i niewiedzę. Młodzi pracownicy nie powinni się krępować lub obawiać sygnalizowania i omawiania wszelkich problemów ze swoim przełożonym, pytać i rozmawiać z pracownikami służby bhp lub społecznymi inspektorami pracy, rozmawiać o pracy ze swoimi rodzicami lub opiekunami oraz nauczycielami lub z organizatorami szkolenia zawodowego (praktyk) - jeżeli wciąż się uczą.
Rodzice powinni sprawdzić, czy ich dziecko zna swoje prawa w miejscu pracy, w szczególności prawo do informacji o bezpiecznym wykonywaniu przydzielonej pracy, prawo do uczestniczenia w dyskusjach na temat bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zgłaszania wszelkich problemów oraz prawo do odmowy wykonywania prac niebezpiecznych. Rodzice powinni chcieć sprawdzić, czy ich dziecko zna swoje obowiązki związane z bezpiecznym wykonywaniem pracy, zgłaszaniem zagrożeń oraz obowiązki stosowania sprzętu ochronnego i postępowania zgodnie z uzyskanym przeszkoleniem. Powinni oni dowiedzieć się, jakie zadania zlecane są jego dziecku, jakie szkolenie i nadzór otrzymało dziecko, jakie środki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy wdrożono, aby zapewnić ochronę dziecka. Powinni też rozmawiać ze swoim dzieckiem o ryzyku w miejscu pracy i zapobieganiu mu, z pracodawcą swojego dziecka - o ustaleniach w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa, szkoleniu i nadzorze, a także z innymi rodzicami - o bezpieczeństwie i higienie pracy. Ponadto rodzice powinien zachęcać szkołę lub uczelnię swojego dziecka do włączania zagadnień dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy do programu szkolnego.
Młodzi ludzie są bardziej narażeni na wypadki w miejscu pracy niż ich starsi koledzy, dlatego powinni otrzymać szczególnie dobre szkolenie i nadzór, sprzęt i środki ochrony, a także przydział do odpowiedniej dla nich pracy. Zgodnie z przepisami pracodawca jest zobowiązany do ustalenia ryzyka na każdym miejscu pracy i podjęcia odpowiednich działań na podstawie tej oceny. Szczególną uwagę trzeba zwracać na potrzeby młodych pracowników, bowiem działania chroniące młodych ludzi pomogą chronić wszystkich pracowników, a dobra ochrona zdrowia i bezpieczeństwa pomoże uzyskać reputację dobrego pracodawcy.
Pracodawca odpowiada za przeprowadzenie oceny ryzyka, zanim młodzi ludzie rozpoczną pracę, za wdrożenie na podstawie oceny ryzyka środków zapewniających młodym ludziom bezpieczeństwo, za zapewnienie, by młodzi pracownicy byli objęci odpowiednim nadzorem, za niekierowanie młodych, niedoświadczonych pracowników do prac, które są im wzbronione, za przekazywanie informacji o ryzyku, na które narażeni są młodzi ludzie w swojej pracy, i działaniach podjętych w celu ograniczenia tego ryzyka, za zapewnienie młodym pracownikom szkolenia, którego potrzebują, aby bezpiecznie wykonywać swoją pracę, za zapewnienie ochrony grupom szczególnie narażonym na ryzyko, takim jak młodzi pracownicy o specjalnych potrzebach.
Doświadczenie pokazuje, że potrzebne jest dwutorowe podejście:
•zapewnienie pracy, która jest bezpieczna dla młodych ludzi - przydzielenie im odpowiednich obowiązków, zapewnienie ochrony, szkolenia i nadzoru;
•włączenie edukacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy do głównego nurtu działań edukacyjnych w szkołach i na uczelniach.
Edukacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy nie należy rozpoczynać dopiero wtedy, gdy młodzież wchodzi w świat pracy. Zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy powinny być odpowiednio wcześnie włączone do systemu edukacji i programu szkolnego i uniwersyteckiego. Zagadnienia związane z bhp należy również uwzględnić w odniesieniu do praktyk i szkolenia zawodowego. Wpajając młodym ludziom kulturę zapobiegania ryzyku od najmłodszych lat, pomożemy im zachować bezpieczeństwo przez cały okres aktywności zawodowej.
Edward Kołodziejczyk
Młodzi ludzie są szczególnie narażeni na zagrożenia środowiska pracy ze względu na brak doświadczenia, wyszkolenia i wiedzy. Według europejskich danych statystycznych wskaźnik występowania urazów przy pracy u osób w wieku 18–24 lat jest o 50% wyższy niż w jakiejkolwiek innej grupie wiekowej. Do tak dużej liczby wypadków przyczynia się nie tylko brak doświadczenia zawodowego lecz także brak odpowiedniego nadzoru. Młodzież jest również bardziej narażona na choroby zawodowe.
Za statystykami kryją się historie wielu młodych ludzi borykających się ze skutkami wypadków, czy umierających u progu dojrzałości. Brak doświadczenia sprawia, że trudno im rozpoznać zagrożenia lub nie traktują ich z należnym respektem. Poza niezbędnym, ale prowadzonym na dobrym poziomie szkoleniem, młodym pracownikom należy zapewnić ściślejszy nadzór niż dorosłym pracownikom. Dotyczy to również studentów odbywających praktyki zawodowe i szkolenia oraz osób nowo zatrudnionych.
Młodzi ludzie są narażeni na większe ryzyko w miejscu pracy z wielu względów. Brakuje im doświadczenia i dojrzałości, wiedzy na temat zagrożeń oraz umiejętności i przygotowania zawodowego, często są oni nieświadomi własnych praw i nie znają obowiązków pracodawców w zakresie ochrony ich zdrowia i bezpieczeństwa w pracy. Siedemnastolatka pracująca w piekarni w czasie wakacji straciła część palca w maszynie piekarniczej. Pracowała zaledwie od godziny, gdy maszyna wciągnęła jej dłoń. Awaria zabezpieczenia była wcześniej zgłoszona, lecz nie wykonywano rutynowych konserwacji. Dziewczyna nie została przeszkolona w obsłudze maszyny, a jej przełożony nie zdawał sobie sprawy, że pracowała ona właśnie przy tej maszynie.
Młodzi pracownicy zwykle niechętnie mówią o problemach i starają się zadowolić nowego pracodawcę. Tymczasem obowiązkiem pracodawcy jest zagwarantowanie im bezpiecznego i efektywnego wejścia w życie zawodowe, bo ludzie w wieku poniżej 25 lat stanowią przyszłe pokolenie pracowników. Pracodawca musi zapewnić im bezpieczne warunki pracy przez wprowadzenie dobrego systemu zarządzania zdrowiem i bezpieczeństwem pracy, obejmującego ochroną wszystkich pracowników.
Świeżo przyuczeni do zawodu i nowi w miejscu pracy, poza brakiem doświadczenia, często nie zwracają wystarczającej uwagi na ryzyko wynikające z pracy, nie mają wystarczającej dojrzałości fizycznej i psychicznej, brakuje im dostatecznych umiejętności i dobrego przeszkolenia, nie mają świadomości obowiązków pracodawcy wobec nich jako pracowników, bywa że brakuje im pewności przy artykułowaniu problemów. Z kolei pracodawcy zbyt często nie uwzględniają podatności osób młodych na zagrożenia, zapewniając im nieadekwatne szkolenie, nadzór i środki bezpieczeństwa albo kierując do niewłaściwej pracy.
Zgodnie z przepisami to pracodawcy odpowiadają za ochronę młodocianych pracowników, w tym za ocenę ryzyka, zapewnienie szkolenia i nadzoru, którego ci ludzie potrzebują. Osiemnastolatek pracujący na budowie zmarł w wyniku doznanych obrażeń, kiedy dźwig upuścił na niego z wysokości 5 metrów przenoszony ładunek o wadze 750 kg. Młodzi pracownicy nie zostali właściwie przydzieleni do pracy, nie przeszli odpowiedniego przeszkolenia, a firma niedostatecznie dbała o stosowanie procedur bhp.
Młodym ludziom przysługuje prawo do bezpiecznej i zdrowej pracy, prawo do zadawania pytań, a także do odmowy wykonania niebezpiecznej pracy. Ciążą jednak na nich także obowiązki, w szczególności obowiązek przestrzegania procedur bezpieczeństwa, aby zapewnić bezpieczeństwo sobie i swoim współpracownikom, obowiązek korzystania z otrzymanego sprzętu i odzieży ochronnej, a także obowiązek współpracy z pracodawcą w odniesieniu do zagadnień dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Dla zapewnienia sobie większego bezpieczeństwa, młodzi pracownicy powinni mieć odwagę i umieć zadawać pytania, jeśli mają jakiekolwiek wątpliwości, wiedzieć gdzie szukać pomocy, znać nie tylko swoje prawa, ale i obowiązki, a w konsekwencji postępować zgodnie z uzyskanym szkoleniem, wiedzieć, co zrobić w razie nagłego zagrożenia, wiedzieć na jakie zagrożenia trzeba zwracać szczególną uwagę oraz śmiało sygnalizować przełożonym i opiekunom swoje wątpliwości i niewiedzę. Młodzi pracownicy nie powinni się krępować lub obawiać sygnalizowania i omawiania wszelkich problemów ze swoim przełożonym, pytać i rozmawiać z pracownikami służby bhp lub społecznymi inspektorami pracy, rozmawiać o pracy ze swoimi rodzicami lub opiekunami oraz nauczycielami lub z organizatorami szkolenia zawodowego (praktyk) - jeżeli wciąż się uczą.
Rodzice powinni sprawdzić, czy ich dziecko zna swoje prawa w miejscu pracy, w szczególności prawo do informacji o bezpiecznym wykonywaniu przydzielonej pracy, prawo do uczestniczenia w dyskusjach na temat bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zgłaszania wszelkich problemów oraz prawo do odmowy wykonywania prac niebezpiecznych. Rodzice powinni chcieć sprawdzić, czy ich dziecko zna swoje obowiązki związane z bezpiecznym wykonywaniem pracy, zgłaszaniem zagrożeń oraz obowiązki stosowania sprzętu ochronnego i postępowania zgodnie z uzyskanym przeszkoleniem. Powinni oni dowiedzieć się, jakie zadania zlecane są jego dziecku, jakie szkolenie i nadzór otrzymało dziecko, jakie środki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy wdrożono, aby zapewnić ochronę dziecka. Powinni też rozmawiać ze swoim dzieckiem o ryzyku w miejscu pracy i zapobieganiu mu, z pracodawcą swojego dziecka - o ustaleniach w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa, szkoleniu i nadzorze, a także z innymi rodzicami - o bezpieczeństwie i higienie pracy. Ponadto rodzice powinien zachęcać szkołę lub uczelnię swojego dziecka do włączania zagadnień dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy do programu szkolnego.
Młodzi ludzie są bardziej narażeni na wypadki w miejscu pracy niż ich starsi koledzy, dlatego powinni otrzymać szczególnie dobre szkolenie i nadzór, sprzęt i środki ochrony, a także przydział do odpowiedniej dla nich pracy. Zgodnie z przepisami pracodawca jest zobowiązany do ustalenia ryzyka na każdym miejscu pracy i podjęcia odpowiednich działań na podstawie tej oceny. Szczególną uwagę trzeba zwracać na potrzeby młodych pracowników, bowiem działania chroniące młodych ludzi pomogą chronić wszystkich pracowników, a dobra ochrona zdrowia i bezpieczeństwa pomoże uzyskać reputację dobrego pracodawcy.
Pracodawca odpowiada za przeprowadzenie oceny ryzyka, zanim młodzi ludzie rozpoczną pracę, za wdrożenie na podstawie oceny ryzyka środków zapewniających młodym ludziom bezpieczeństwo, za zapewnienie, by młodzi pracownicy byli objęci odpowiednim nadzorem, za niekierowanie młodych, niedoświadczonych pracowników do prac, które są im wzbronione, za przekazywanie informacji o ryzyku, na które narażeni są młodzi ludzie w swojej pracy, i działaniach podjętych w celu ograniczenia tego ryzyka, za zapewnienie młodym pracownikom szkolenia, którego potrzebują, aby bezpiecznie wykonywać swoją pracę, za zapewnienie ochrony grupom szczególnie narażonym na ryzyko, takim jak młodzi pracownicy o specjalnych potrzebach.
Doświadczenie pokazuje, że potrzebne jest dwutorowe podejście:
•zapewnienie pracy, która jest bezpieczna dla młodych ludzi - przydzielenie im odpowiednich obowiązków, zapewnienie ochrony, szkolenia i nadzoru;
•włączenie edukacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy do głównego nurtu działań edukacyjnych w szkołach i na uczelniach.
Edukacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy nie należy rozpoczynać dopiero wtedy, gdy młodzież wchodzi w świat pracy. Zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy powinny być odpowiednio wcześnie włączone do systemu edukacji i programu szkolnego i uniwersyteckiego. Zagadnienia związane z bhp należy również uwzględnić w odniesieniu do praktyk i szkolenia zawodowego. Wpajając młodym ludziom kulturę zapobiegania ryzyku od najmłodszych lat, pomożemy im zachować bezpieczeństwo przez cały okres aktywności zawodowej.
Edward Kołodziejczyk