Wsparcie dla rodzin oraz metoda „na wujka”
Najbliżsi członkowie rodziny, którzy zrezygnują z pracy lub jej nie podejmują, aby opiekować się niepełnosprawnym członkiem rodziny, mają prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Jest to wsparcie dla rodzin osób niepełnosprawnych. Jednakże równocześnie obserwuje się niepokojącą praktykę wyszukiwania przez nieaktywnych zawodowo niepełnosprawnych w swoich rodzinach jedynie w celu uzyskania świadczenia, bez faktycznego sprawowania opieki. Zjawisko to ostatnio nasiliło się. W 2011 r. liczba uprawnionych do zasiłku zwiększyła się w porównaniu z 2010 r. o 100%. W celu przeciwdziałania tej tendencji, Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych przygotowało nowelizację ustawy o świadczeniach rodzinnych. Jej celem jest istotna zmiana zasad przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego od 1 stycznia 2012 r.
Dwa rodzaje świadczeń
Jeżeli zmiany wejdą w życie, od 1 stycznia 2013 r. w miejsce dotychczasowego świadczenia pielęgnacyjnego będą przyznawane dwa rodzaje świadczeń. Pierwszym z nich będzie świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach, bez kryterium dochodu, dla najbliższej rodziny, pod warunkiem, że niepełnosprawność wymagającego opieki powstała przed uzyskaniem przez niego pełnoletności lub w trakcie nauki, nie później jednak, niż do ukończenia 25 lat. Drugie to specjalny zasiłek opiekuńczy, z zastosowaniem kryterium dochodu, dla osób, które dotychczas pobierały świadczenia pielęgnacyjne, niespełniających warunki do otrzymania tego świadczenia według nowych przepisów.
Wysokość świadczeń
Wysokość specjalnego zasiłku opiekuńczego ma wynosić 520 zł miesięcznie. Jest to kwota odpowiadająca dotychczasowej wysokości świadczenia pielęgnacyjnego. Ono z kolei wzrośnie do 620 zł., od 1 lipca 2013 r.
Inne zmiany
W celu wyeliminowania nadużyć wprowadzono procedury umożliwiające organom właściwym w sprawach świadczeń rodzinnych weryfikację przyznanego prawa do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego. Jeśli pojawią się wątpliwości dotyczące osoby pobierającej świadczenie pielęgnacyjne będzie można przeprowadzić wywiad środowiskowy. Natomiast przy ustalaniu prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego będzie on obowiązkowy. Ponadto projekt zakłada aktualizację wywiadu po upływie 6 miesięcy oraz w każdej innej sytuacji, gdy wystąpią wątpliwości co do spełnienia przesłanek nabycia specjalnego zasiłku opiekuńczego.
W nowelizacji rozszerzono też dotychczasowy opis sytuacji, w których nie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne oraz wprowadzono przesłanki uniemożliwiające otrzymanie specjalnego zasiłku opiekuńczego.
Ewa Drzewiecka