Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Pracuję jako fizjoterapeuta z tytułem magistra w prywatnym gabinecie fizjoterapii na umową o pracę na czas nieokreślony. Zamierzam w najbliższym...

Pracuję jako fizjoterapeuta z tytułem magistra w prywatnym gabinecie fizjoterapii na umową o pracę na czas nieokreślony. Zamierzam w najbliższym czasie otworzyć własny gabinet.

Czy obecny pracodawca może żądać ode mnie podpisania umowy o zakazie prowadzenia działalności konkurencyjnej po ustaniu zatrudnienia?

Jeśli pracownik ma dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, strony mogą zawrzeć umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Umowa ta ma z założenia charakter odpłatny.

Umowy o zakazie konkurencji możemy podzielić na dwie grupy – umowy obowiązujące w trakcie zatrudnienia i umowy obowiązujące po jego ustaniu. Jedną z zasadniczych różnic pomiędzy nimi jest ich zakres podmiotowy. Pierwsza z nich może zostać zawarta pomiędzy pracodawcą i każdym z zatrudnionych przez niego pracowników. Możliwość zawarcia drugiego rodzaju umowy, czyli umowy o zakazie konkurencji po jego ustaniu jest ograniczona podmiotowo i może mieć miejsce jedynie w odniesieniu do pracowników mających dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (zob. art. 101¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm. - dalej k.p.).

Jak wynika z art. 101² § 1 k.p., umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy może zostać zawarta tylko jako umowa odpłatna. Wysokość odszkodowania jest zależna od woli stron zawierających umowę, należy jednak pamiętać, że w art. 101² § 3 k.p. ustawodawca postanowił, że odszkodowanie to nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji.

Należy pamiętać o tym, że umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy jest umową odrębną od łączącej strony umowy o pracę i znajduje się "na granicy" prawa pracy i prawa cywilnego. Może zostać zawarta jedynie w drodze złożenia przez strony zgodnych oświadczeń woli, a tym samym pracodawca nie ma możliwości zmuszenia pracowników (np. w drodze wypowiedzenia zmieniającego) do jej podpisania. W piśmiennictwie wskazuje się jednak, że jeśli propozycja zawarcia umowy o zakazie konkurencji jest zgodna z prawem (m.in. pracownik ma faktycznie dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę), a pracownik odmawia jej podpisania, może stać się to podstawą wypowiedzenia mu warunków pracy i płacy w celu przeniesienia na stanowisko, na którym nie będzie miał dostępu do wskazanych informacji lub nawet podstawą wypowiedzenia łączącej strony umowy o pracę (utrata zaufania do pracownika).