Udział inspektora pracy i organizacji społecznych w postępowaniu przed sądem pracy
Zabezpieczeniu słusznych interesw pracownikw sprzyja możliwość udziału w postępowaniu sądowym organizacji społecznych reprezentujących interesy pracownika, jak rwnież inspektora pracy. Ani inspektor pracy, ani organizacja społeczna nie są przy tym stroną sensu stricte w procesie cywilnym, ktrą może być jedynie pracownik. Podmioty te, na skutek określonych czynności procesowych mogą stać się natomiast uczestnikami postępowania, czyli stroną w sensie formalnym i działać w procesie samodzielnie lub obok pracownika. Inspektor pracy lub przedstawiciel organizacji związkowej może także występować w charakterze pełnomocnika procesowego. W komentarzu omwiono problematykę związaną zarwno z udziałem organizacji związkowej w postępowaniu sądowym jak rwnież zasady udziału inspektora pracy. W artykule została także przeanalizowana sytuacja procesowa inspektora pracy lub przedstawiciela związku zawodowego występujących jako pełnomocnicy pracownika.
1. Udział organizacji społecznych w postępowaniu przed sądem pracy
Zgodnie z art. 462 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), w sprawach z zakresu prawa pracy organizacje społeczne, mogą powodować wszczęcie postępowania na rzecz pracowników. Organizacjami społecznymi, które mogą wytaczać powództwa na rzecz pracowników są przede wszystkim związki zawodowe. Organizacją związkową, która może występować przed sądem jest taka organizacja, która spełnia wymogi określone w ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 z późn. zm.). Jeśli organizacja utraci swój status, tym samym nie będzie miała zdolności sądowej, która umożliwia jej skuteczne podejmowanie czynności procesowych. Konstatacja, iż występująca przed sądem organizacja związkowa nie posiada zdolności sądowej może mieć ujemne konsekwencje procesowe dla pracownika, których praw bronić miała taka organizacja. Potwierdził to Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 2 lipca 2009 r., II PZ 5/2009, zauważając, iż „stwierdzenie, że apelację złożyła organizacja zakładowa zrzeszająca zbyt małą liczbę członków, oznacza, że nie miała ona zdolności sądowej, co implikuje brak zdolności do czynności procesowych. Wskutek tego apelacja podlega odrzuceniu na zasadzie art. 370 k.p.c. jako niedopuszczalna." Niemal identycznie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 maja 2008 r. II PK 316/2007, którego zdaniem „organizacja związkowa zrzeszająca mniejszą liczbę członków niż przewidziana w przepisie art. 251 ustawy z 1991 r. o związkach zawodowych nie ma legitymacji czynnej do wytoczenia powództwa na rzecz pracownika na podstawie art. 462 k.p.c. w związku z art. 61 k.p.c., nie może brać udziału w tym postępowaniu, a tym samym złożyć apelacji od wyroku Sądu pierwszej instancji." Odrzucenie apelacji z kolei skutkować będzie brakiem możliwości rozpoznania jej przez Sąd drugiej instancji, a co za tym idzie zamknięciem dalszej drogi sądowej dla pracownika. W praktyce zatem niekorzystny dla pracownika wyrok sądu I instancji pozostanie w mocy.
W orzecznictwie prezentowany jest pogląd, iż legitymację procesową posiada nie tylko organizacja związkowa posiadająca status organizacji zakładowej, lecz również organizacja o szerszym tj. ogólnokrajowym zasięgu. Otóż w wyroku z dnia 6 marca 2008 r., II PK 192/2007, Sąd Najwyższy przyjął tezę, iż „ogólnokrajowa organizacja związkowa posiada - na mocy art. 462 k.p.c. w związku z art. 61 k.p.c. - czynną legitymację procesową do wszczęcia na rzecz pracownika postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy."
Zgodnie z art. 462 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), w sprawach z zakresu prawa pracy organizacje społeczne, mogą powodować wszczęcie postępowania na rzecz pracowników. Organizacjami społecznymi, które mogą wytaczać powództwa na rzecz pracowników są przede wszystkim związki zawodowe. Organizacją związkową, która może występować przed sądem jest taka organizacja, która spełnia wymogi określone w ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 z późn. zm.). Jeśli organizacja utraci swój status, tym samym nie będzie miała zdolności sądowej, która umożliwia jej skuteczne podejmowanie czynności procesowych. Konstatacja, iż występująca przed sądem organizacja związkowa nie posiada zdolności sądowej może mieć ujemne konsekwencje procesowe dla pracownika, których praw bronić miała taka organizacja. Potwierdził to Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 2 lipca 2009 r., II PZ 5/2009, zauważając, iż „stwierdzenie, że apelację złożyła organizacja zakładowa zrzeszająca zbyt małą liczbę członków, oznacza, że nie miała ona zdolności sądowej, co implikuje brak zdolności do czynności procesowych. Wskutek tego apelacja podlega odrzuceniu na zasadzie art. 370 k.p.c. jako niedopuszczalna." Niemal identycznie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 maja 2008 r. II PK 316/2007, którego zdaniem „organizacja związkowa zrzeszająca mniejszą liczbę członków niż przewidziana w przepisie art. 251 ustawy z 1991 r. o związkach zawodowych nie ma legitymacji czynnej do wytoczenia powództwa na rzecz pracownika na podstawie art. 462 k.p.c. w związku z art. 61 k.p.c., nie może brać udziału w tym postępowaniu, a tym samym złożyć apelacji od wyroku Sądu pierwszej instancji." Odrzucenie apelacji z kolei skutkować będzie brakiem możliwości rozpoznania jej przez Sąd drugiej instancji, a co za tym idzie zamknięciem dalszej drogi sądowej dla pracownika. W praktyce zatem niekorzystny dla pracownika wyrok sądu I instancji pozostanie w mocy.
W orzecznictwie prezentowany jest pogląd, iż legitymację procesową posiada nie tylko organizacja związkowa posiadająca status organizacji zakładowej, lecz również organizacja o szerszym tj. ogólnokrajowym zasięgu. Otóż w wyroku z dnia 6 marca 2008 r., II PK 192/2007, Sąd Najwyższy przyjął tezę, iż „ogólnokrajowa organizacja związkowa posiada - na mocy art. 462 k.p.c. w związku z art. 61 k.p.c. - czynną legitymację procesową do wszczęcia na rzecz pracownika postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy."
