Rząd przyjął założenia do projektu nowelizacji ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów oraz ustawy o świadczeniach rodzinnych, przygotowane przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Celem zmian jest uproszczenie procedur administracyjnych związanych ze stosowaniem tych ustaw, a tym samym efektywniejsze odzyskiwanie należności wypłaconych z funduszu alimentacyjnego.

Obecnie egzekucję zobowiązań alimentacyjnych wypłaconych z funduszu alimentacyjnego prowadzi się dwutorowo w trybach: administracyjnym i sądowym. Nie skutkuje to jednak wzrostem wyegzekwowanych należności, a generuje znaczne koszty. W projekcie zaproponowano likwidację egzekucji administracyjnej i pozostawienie wyłącznie egzekucji sądowej, przez komornika.

Zmieniony ma być także sposób przekazywania określonym organom środków pochodzących z egzekucji. Obecnie w przypadku odzyskania należności 20 proc. stanowi dochód własny organu właściwego dłużnika, kolejne 20 proc. - dochód własny organu właściwego wierzyciela, a pozostałe 60 proc. tej kwoty i odsetki stanowią dochód budżetu państwa. W projekcie zaproponowano, aby całe 40 proc. trafiało do jednej z gmin - wierzyciela.

W nowelizacji przewidywane są również zmiany dotyczące m.in. ustalania sytuacji dłużnika oraz obliczania dochodu na potrzeby obu ustaw, czyli ustalania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego i świadczeń rodzinnych.

Nowe regulacje mają wejść w życie w drugiej połowie 2014 r.

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobom, które nie są w stanie wyegzekwować zasądzonych alimentów. Przyznawane jest na dzieci do ukończenia 18. roku życia lub do ukończenia 25. roku życia, jeżeli się uczą, a w przypadku znacznego stopnia niepełnosprawności - bez względu na wiek.

Wysokość świadczeń z funduszu alimentacyjnego pokrywa się z wysokością na bieżąco ustalanych alimentów, nie może jednak przekroczyć 500 zł miesięcznie. Prawo do świadczenia uzależnione jest od kryterium dochodowego - dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie może przekroczyć kwoty 725 zł.

Świadczenia wypłaca gmina, ale dłużnik zobowiązany jest je zwrócić.

Jedna ze zmian przewidzianych w projekcie założeń zmienia tryb egzekucji zobowiązań dłużnika. Obecnie prowadzona jest ona dwutorowo – zarówno w trybie sądowym, jak i administracyjnym, jednak nie skutkuje to wzrostem poziomu odzyskanych należności, generuje natomiast znaczne koszty po stronie organu właściwego wierzyciela (czyli urzędu gminy lub ośrodka pomocy społecznej).

Z danych MPiPS wynika, że w 2012 r. koszty poniesione przez gminy w celu wyegzekwowania długów w ramach postępowania administracyjnego przewyższyły kwotę odzyskanych należności. Efektywność egzekucji sądowej jest zdecydowanie wyższa - kwoty odzyskiwane przez komornika sądowego przewyższają kilkukrotnie (w niektórych przypadkach nawet kilkadziesiąt razy) kwoty odzyskane przez organ administracyjny. Dlatego planowane jest przekazanie kompetencji do odzyskiwania wypłaconych świadczeń wyłącznie komornikom sądowym.