Rozszerzenie zakresu podmiotowego prawa do tworzenia i wstępowania do związków zawodowych przewiduje przygotowany w resorcie pracy projekt ustawy o związkach zawodowych oraz niektórych innych ustaw, z dnia 22 marca 2016 r. Po zmianach prawo tworzenia i wstępowania do organizacji związkowych ma przysługiwać wszystkim osobom świadczącym osobiście pracę za wynagrodzeniem, bez względu na podstawę zatrudnienia.

Nowelizacja służy wykonaniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 czerwca 2015 r. (K 1/13)

Zmiany w art. 2 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych zmierzają do objęcia pełnym prawem koalicji związkowej, tj. prawem tworzenia i wstępowania do organizacji związkowych, wszystkich osób, które na gruncie konstytucyjnym i prawnomiędzynarodowym mogą być zaliczone do kategorii pracowników. W tym kontekście pracownikiem jest każdy, kto wykonuje określoną pracę zarobkową na rzecz innego podmiotu w ramach łączącego go z tym podmiotem stosunku prawnego.

Nowelizacja ma na celu umożliwienie tworzenia i wstępowania do związków zawodowych w szczególności osobom wykonującym pracę na podstawie umów cywilnoprawnych jak umowa zlecenia, umowa o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu czy umowa o dzieło oraz osobom prowadzącym jednoosobowo działalność gospodarczą (tzw. osobom samo zatrudnionym) wykonującym osobiście pracę na rzecz danego podmiotu na podstawie urnowy. Ponadto zakłada się rozszerzenie uprawnienia do tworzenia związków zawodowych na osoby wykonujące pracę nakładczą, które dotychczas posiadały jedynie uprawnienie do wstępowania do związków zawodowych działających już w zakładzie pracy. Pełne prawo koalicji związkowej będzie przysługiwało ww. osobom przy założeniu, że będą one posiadały wszystkie cechy pracowników w rozumieniu konstytucyjnym.

Projektowane zmiany wymagają wprowadzenia odpowiednich mechanizmów ochronnych wobec działaczy związkowych i członków organizacji związkowych niebędących pracownikami przed nierównym traktowaniem ze względu na przynależność związkową czy negatywnymi konsekwencjami z powodu pełnionej przez nich funkcji lub statusu związkowego przede wszystkim z uwagi na fakt, że taka ochrona przysługuje działaczom związkowym i członkom organizacji związkowych będących pracownikami w rozumieniu art. 2 Kodeksu pracy. Rozszerzenie prawa koalicji związkowej na nowe podmioty wymaga również dostosowania wszystkich przepisów ustawy o związkach zawodowych, w których jest mowa wyłącznie o pracownikach w rozumieniu art. 2 Kodeksu pracy - chodzi o regulacje dot. uprawnień zakładowej organizacji związkowej, reprezentowania praw i interesów zbiorowych przez organizacje związkowe czy przepisów dotyczących prawa prowadzenia rokowań zbiorowych oraz zawierania układów zbiorowych pracy, w tym zmianę przepisów dotyczących reprezentatywności organizacji związkowych i przeniesienie ich z Kodeksu pracy do ustawy.

Nowelizacja wykonuje też wyrok TK dnia 13 maja 2008 r., P 50/07, dostosowując regulacje karne w ustawie o związkach zawodowych do zaleceń Trybunału. Doprecyzowuje ponadto przepisy ustawowe budzące wątpliwości interpretacyjne oraz zmienia inne akty prawne, w zakresie niezbędnym do wprowadzenia projektowanych zmian.

Opracowanie: Agnieszka Zatyka-Szlachcic, RPE WK

Źródło: www.mpips.gov.pl, stan z dnia 29 marca 2016 r.