Czy na podstawie art. 124 k.p. można powierzyć mienie zakładu pracy z obowiązkiem zwrotu i wyliczenia się innemu pracownikowi niż wymienionemu w rozporządzeniu stanowiącym akt wykonawczy do art.124 k.p.?
A więc czy można uznać, iż kasjer w kasie sądu (czy banku) jest odpowiedzialny za mienie powierzone na podstawie art. 124 k.p., jeśli zostało mu ono prawidłowo powierzone?
Tak, co do zasady mienie (pieniądze) można powierzyć do zwrotu lub do wyliczenia się na zasadzie art. 124 k.p. każdemu pracownikowi. Przyjmując powierzone mienie pracownik zobowiązuje się do sprawowania nad nim pieczy oraz do jego zwrotu lub do wyliczenia się z niego. Odpowiedzialność za mienie powierzone jest odpowiedzialnością o charakterze zaostrzonym (w stosunku do ogólnej odpowiedzialności materialnej za szkodę wyrządzoną pracodawcy) – jest to co do zasady odpowiedzialność za szkodę w pełnej wysokości (niezależnie od stopnia winy). Aby uwolnić się od odpowiedzialności pracownik musi wykazać, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, ciężar dowodu spoczywa zatem na pracowniku. Przesłanką tej odpowiedzialności jest jednak prawidłowe powierzenie mienia. Prawidłowe powierzenie mienia następuje z chwilą objęcia go przez pracownika w posiadanie, w warunkach umożliwiających nad nim pieczę (B. Wagner, w: Kodeks pracy. Komentarz, red, L. Florek, Warszawa 688).
Stanowisko kasjera łączy się z materialną odpowiedzialnością za powierzone mienie. Jest to tzw. stanowisko związane z odpowiedzialnością materialną, przy którym obowiązek pieczy nad mieniem stanowi zwykły element treści stosunku pracy osoby każdocześnie zatrudnionej na takim stanowisku. Praca tego rodzaju polega bowiem właśnie na gospodarowaniu częścią majątku pracodawcy, a odmowa przyjęcia odpowiedzialności materialnej stanowi przeszkodę w zatrudnieniu pracownika na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną (B. Wagner, w: Kodeks pracy. Komentarz, red, L. Florek, Warszawa 686).
Jeżeli chodzi o powołane w pytaniu rozporządzenie, to zapewne chodzi o wydane na podstawie art. 126 § 2 k.p. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 października 1975 r. w sprawie warunków odpowiedzialności materialnej pracowników za szkodę w powierzonym mieniu (tekst jedn.: Dz. U. z 1996 r. Nr 143, poz. 662) - dalej r.w.o.m. Rozporządzenie to przewiduje złagodzony reżim odpowiedzialności za mienie powierzone inne niż określone w art. 124 § 1 k.p. (czyli inne niż m.in. pieniądze) stanowiący swoistą kombinację odpowiedzialności według zasad ogólnych i za mienie powierzone. Reżim ten jest stosowany do pracowników zatrudnionych: w magazynach, w których wyodrębniono pomieszczenie do wydawania towarów, albo w których przeładunek odbywa się systemem automatycznym z urządzeniami pomiarowo kontrolnymi oraz zorganizowano dozór ruchu mienia i osób; w sklepach o obsadzie co najmniej 6 osób i w stoiskach w domach towarowych, jeżeli przy sprzedaży towarów wystawiane są dowody sprzedaży, inkaso gotówki jest dokonywane przez kasjerów w wydzielonych kasach, a wydawania towaru dokonuje inna osoba niż sprzedawca; w sklepach samoobsługowych i w samoobsługowych stoiskach domów towarowych, w który inkaso gotówki dokonywane jest w wydzielonych kasach przy użyciu kas rejestrujących. W wymienionych sytuacjach wprowadzenie złagodzonego reżimu odpowiedzialności jest obligatoryjne. Wiąże się to zapewne z trudnościami, na jakie może napotykać realizacja obowiązku sprawowania pieczy w wymienionych warunkach. Złagodzona odpowiedzialność dotyczy jednak mienia innego niż wymienione w art. 124 § 1 k.p. – odpowiedzialność za powierzone pieniądze opiera się zawsze na zasadach określonych w art. 124 k.p.
Reasumując: stanowisko kasjera wręcz wiąże się z odpowiedzialnością materialną za powierzone przez pracodawcę pieniądze, odpowiedzialność ta jest immanentną cechą świadczenia pracy na stanowisku kasjera. Pieniądze są zawsze mieniem powierzonym z obowiązkiem wyliczenia się z nich. Oczywiście muszą być powierzone prawidłowo – nieprawidłowe powierzenie mienia będzie wyłączało lub redukowało odpowiedzialność pracownika w razie nie wyliczenia się z powierzonego mienia.