Kluczowym problemem w przedstawionym zagadnieniu przez Sąd Rejonowy w Chrzanowie była kwestia, czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest podmiotem wymienionym w art. 29 ust. 5 pkt. 3 lit. a ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych.

Regulacja ta przewiduje zwolnienie dla podmiotów, których przedmiotem działalności nie jest działalność finansowa i ubezpieczeniowa w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie ustawy o statystyce publicznej. Pod warunkiem, że postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte przed upływem dwóch lat od powstania tytułu egzekucyjnego obejmującego daną wierzytelność.

 

To nie usługa finansowa

Jeżeli założyć, że działalność ZUS jest ujęta w Sekcji „O” rozporządzenia z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności, gdyż jest to działalność z zakresu ubezpieczeń społecznych, która nie należy ani do usług finansowych, ani do ubezpieczeniowych, to komornik pobiera od wierzyciela opłatę w wysokości 150 zł – ZUS nie ponosiłby tej opłaty.

To stanowisko podważane jest w doktrynie. Wskazywany jest argument, że zwolnienie z art. 29 ust. 5 pkt. 3 lit. a i b ustawy dotyczy wyłącznie podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Przeciwnicy zwolnienia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z opłaty na tej podstawie zakładają, iż posłużenie się przez ustawodawcę pojęciem przedmiotu działalności oznacza, że chodzi tylko o przedsiębiorców, którzy z natury rzeczy prowadzą określoną działalność podlegającą kwalifikowaniu według PKD.

Czytaj też: SN odpowie, czy ZUS może pozwać komornika za brak opłat>>

 

Druga podstawa zwolnienia ZUS

Sąd pytający rozważał też drugą podstawę zwolnienia ZUS z opłaty. Wskazując na art. 114 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w powiązaniu z art. 45 ust. 1 u.k.k. Sąd Rejonowy podkreślił, że w zakresie prowadzonej działalności określonej w ustawie, ZUS nie ponosi opłat skarbowych i sądowych. Zwolnienie od kosztów sądowych przysługujące ZUS z mocy ustawy ma charakter zwolnienia częściowego, obejmującego wyłącznie opłaty sądowe.

Pozostaje pytanie, czy w przypadku jedynie częściowego zwolnienia od kosztów sądowych rozciąga się ono na opłaty egzekucyjne.

Twierdzące rozstrzygnięcie tej kwestii kieruje uwagę na art. 47 ustawy o kosztach, który wyklucza zwolnienie strony z obowiązku poniesienia opłaty egzekucyjnej za egzekucję świadczeń pieniężnych, jeśli zachodzą podstawy do obciążenia tej strony opłatą egzekucyjną. W razie przyjęcia, że opłata obciąża dłużnika, a nie wierzyciela, nie byłoby podstawy do obciążenia ZUS. A zatem - uznaje się, że stanowi ona element kosztów niezbędnych do przeprowadzenia egzekucji. Opłata pobierana jest więc przez komornika sądowego od wierzyciela, ale wierzyciel - w zasadzie w tym samym postanowieniu – uzyskuje zasądzenie równowartości tej opłaty od dłużnika w ramach rozstrzygnięcia o kosztach postępowania egzekucyjnego. Opłata zatem ostatecznie obciąża dłużnika, a jedynie jest pobierana od wierzyciela, który ponosi ciężar opłaty tylko tymczasowo.

Stanowisko doktryny w tym przedmiocie jest jednak odmienne.  Prowadzenie egzekucji przeciwko dłużnikowi nie jest bowiem uzależnione od pobrania tej opłaty od wierzyciela. Wierzyciel zwolniony od ponoszenia kosztów sądowych nie jest zobowiązany do uiszczania opłat warunkujących podjęcie czynności przez komornika.

Sąd Rejonowy wskazał także na fakt, że liczne prowadzone przez ZUS postępowania egzekucyjne mogą stanowić dla ZUS dotkliwe obciążenie.

Z drugiej strony celem wprowadzenia opłaty końcowej było sfinansowanie, chociaż części, kosztów związanych z prowadzeniem przez komorników sądowych bezskutecznych egzekucji – podsumował sąd drugiej instancji.

Biorąc te wszystkie argumenty pod uwagę Izba Cywilna Sądu Najwyższego podjęła uchwałę, zgodnie z którą od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie pobiera się opłaty, o której mowa w art. 29 ust. 4 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych, jeżeli dochodzenie danej wierzytelności mieści się w zakresie działalności tego Zakładu określonej w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, a koszty postępowania egzekucyjnego obciążają dłużnika. Opłaty tej nie pobiera się także w każdym wypadku, w którym postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte przed upływem dwóch lat od powstania tytułu egzekucyjnego obejmującego daną wierzytelność.

Uchwała Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 15 stycznia 2025 r., sygnatura akt III CZP 30/24

 

Cena promocyjna: 215.1 zł

|

Cena regularna: 239 zł

|

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 239 zł