Na maszynie wtryskowej zamontowane są akumulatory hydrauliczne z azotem. Co jakiś czas zachodzi potrzeba uzupełnienia azotu w akumulatorze. Najlepiej byłoby, gdyby pracownicy mogli to robić samodzielnie z dodatkowego zbiornika ze sprężonym azotem.
Jakie są wymagania BHP odnośnie do wykonywania takich czynności oraz przechowywania butli ze sprężonym azotem?
Przepisy dotyczące bezpiecznego magazynowania butli z gazami znajdują się w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz. U. z 2004 r. Nr 7, poz. 59) – dalej r.b.h.p.g. Zgodnie z § 12 r.b.h.p.g. niedopuszczalne jest magazynowanie butli z gazem: w piwnicach, na klatkach schodowych, na korytarzach, w wąskich dziedzińcach, w przejściach dla pieszych oraz przejazdach i w ich pobliżu, w garażach, w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi, na podestach roboczych urządzeń i innych instalacji. Niedopuszczalne jest również w pomieszczeniu magazynowania zbiorników przenośnych ich napełnianie, naprawianie i konserwowanie. Przepis § 11 r.b.h.p.g. dopuszcza magazynowanie zbiorników przenośnych napełnionych gazami oraz opróżnionych z gazów oddzielnie w oznakowanych pomieszczeniach lub miejscach składowych. Zbiorniki te mogą być magazynowane: na otwartej przestrzeni; pod zadaszeniem; w wydzielonym pomieszczeniu. Do magazynowania butli na otwartej przestrzeni powinny być przeznaczone palety - pojemniki o ażurowej konstrukcji. Pomieszczenie magazynowe (§ 14 r.b.h.p.g.) przeznaczone do przechowywania zbiorników przenośnych powinno być wyposażone w sprzęt gaśniczy i ratunkowy. Niedopuszczalne jest, aby zbiorniki przenośne były: rzucane; toczone po podłodze w pozycji leżącej, z wyjątkiem beczek ciśnieniowych z obręczami do toczenia; uderzane metalowymi przedmiotami; używane do innych celów niż te, do których zostały zaprojektowane; poddane usuwaniu korozji z zewnętrznych powierzchni, jeżeli są napełnione gazem; poddawane bezpośredniemu działaniu ognia. Niedopuszczalne jest przetaczanie gazów ze zbiorników przenośnych do innych zbiorników przenośnych poza zakładem napełniającym.
Azot sprężony dostarczany jest w zbiornikach ciśnieniowych (butlach), które powinny spełniać wymagania dozoru technicznego. Odbiorca (użytkownik) powinien stosować się do informacji zawartych w karcie charakterystyki substancji chemicznej, przekazywanej wraz z butlą ze sprężonym azotem. Kartę charakterystyki można też pozyskać na stronach internetowych dostawcy. Butle ze sprężonym azotem powinny być magazynowane w wentylowanym pomieszczeniu, z dala od źródeł ciepła i od gazów palnych oraz innych substancji palnych. W kontakcie z ogniem zbiorniki z azotem mogą eksplodować. Butle należy chronić przed nagrzaniem. Butle ze sprężonym azotem, tak jak każde inne z gazami, powinny być ustawiane pionowo i zabezpieczone przed przewróceniem się. W sprzedaży dostępne są specjalne szafy do przechowywania butli z gazami sprężonymi. Pracownicy mający kontakt z azotem powinni być odpowiednio przeszkoleni oraz powinni posiadać świadomość zagrożeń wynikających z właściwości fizykochemicznych azotu.
Azot jest gazem fizjologicznie obojętnym i niepalnym. Przy stężeniu przekraczającym normalne stężenie w powietrzu może jednak mieć szkodliwy wpływ na organizm ludzki przez zmniejszenie ciśnienia cząstkowego tlenu. Powoduje wtedy łatwo wykrywalne objawy zatrucia: stopniowa utrata równowagi, zawroty i bóle głowy, uczucie ucisku w głowie umiejscowione blisko czoła, uczucie duszności, początkowo niezauważalne, a następnie szybkie zmniejszanie się zdolności wykonywania wysiłku fizycznego i koordynacji ruchów, które mogą doprowadzić do całkowitego unieruchomienia, a czasem nawet do śmierci pracownika.
Uzupełnianie sprężonym azotem akumulatora hydraulicznego można przeprowadzić za pomocą dostępnych na rynku zestawów do napełniania. Zestawy wyposażone są w urządzenia do pomiaru ciśnienia. Sposób przeprowadzenia bezpiecznego napełniania akumulatora hydraulicznego azotem zależy od rodzaju akumulatora, a także od rodzaju zestawu i dlatego należy stosować się do instrukcji bezpieczeństwa pracy dostarczonej przez producentów obu tych urządzeń. Do dostarczenia takiej instrukcji zobowiązuje producenta przepisy § 58-59 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228).
Kazimierz Kościukiewicz
Jakie są wymagania BHP odnośnie do wykonywania takich czynności oraz przechowywania butli ze sprężonym azotem?
Przepisy dotyczące bezpiecznego magazynowania butli z gazami znajdują się w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (Dz. U. z 2004 r. Nr 7, poz. 59) – dalej r.b.h.p.g. Zgodnie z § 12 r.b.h.p.g. niedopuszczalne jest magazynowanie butli z gazem: w piwnicach, na klatkach schodowych, na korytarzach, w wąskich dziedzińcach, w przejściach dla pieszych oraz przejazdach i w ich pobliżu, w garażach, w pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi, na podestach roboczych urządzeń i innych instalacji. Niedopuszczalne jest również w pomieszczeniu magazynowania zbiorników przenośnych ich napełnianie, naprawianie i konserwowanie. Przepis § 11 r.b.h.p.g. dopuszcza magazynowanie zbiorników przenośnych napełnionych gazami oraz opróżnionych z gazów oddzielnie w oznakowanych pomieszczeniach lub miejscach składowych. Zbiorniki te mogą być magazynowane: na otwartej przestrzeni; pod zadaszeniem; w wydzielonym pomieszczeniu. Do magazynowania butli na otwartej przestrzeni powinny być przeznaczone palety - pojemniki o ażurowej konstrukcji. Pomieszczenie magazynowe (§ 14 r.b.h.p.g.) przeznaczone do przechowywania zbiorników przenośnych powinno być wyposażone w sprzęt gaśniczy i ratunkowy. Niedopuszczalne jest, aby zbiorniki przenośne były: rzucane; toczone po podłodze w pozycji leżącej, z wyjątkiem beczek ciśnieniowych z obręczami do toczenia; uderzane metalowymi przedmiotami; używane do innych celów niż te, do których zostały zaprojektowane; poddane usuwaniu korozji z zewnętrznych powierzchni, jeżeli są napełnione gazem; poddawane bezpośredniemu działaniu ognia. Niedopuszczalne jest przetaczanie gazów ze zbiorników przenośnych do innych zbiorników przenośnych poza zakładem napełniającym.
Azot sprężony dostarczany jest w zbiornikach ciśnieniowych (butlach), które powinny spełniać wymagania dozoru technicznego. Odbiorca (użytkownik) powinien stosować się do informacji zawartych w karcie charakterystyki substancji chemicznej, przekazywanej wraz z butlą ze sprężonym azotem. Kartę charakterystyki można też pozyskać na stronach internetowych dostawcy. Butle ze sprężonym azotem powinny być magazynowane w wentylowanym pomieszczeniu, z dala od źródeł ciepła i od gazów palnych oraz innych substancji palnych. W kontakcie z ogniem zbiorniki z azotem mogą eksplodować. Butle należy chronić przed nagrzaniem. Butle ze sprężonym azotem, tak jak każde inne z gazami, powinny być ustawiane pionowo i zabezpieczone przed przewróceniem się. W sprzedaży dostępne są specjalne szafy do przechowywania butli z gazami sprężonymi. Pracownicy mający kontakt z azotem powinni być odpowiednio przeszkoleni oraz powinni posiadać świadomość zagrożeń wynikających z właściwości fizykochemicznych azotu.
Azot jest gazem fizjologicznie obojętnym i niepalnym. Przy stężeniu przekraczającym normalne stężenie w powietrzu może jednak mieć szkodliwy wpływ na organizm ludzki przez zmniejszenie ciśnienia cząstkowego tlenu. Powoduje wtedy łatwo wykrywalne objawy zatrucia: stopniowa utrata równowagi, zawroty i bóle głowy, uczucie ucisku w głowie umiejscowione blisko czoła, uczucie duszności, początkowo niezauważalne, a następnie szybkie zmniejszanie się zdolności wykonywania wysiłku fizycznego i koordynacji ruchów, które mogą doprowadzić do całkowitego unieruchomienia, a czasem nawet do śmierci pracownika.
Uzupełnianie sprężonym azotem akumulatora hydraulicznego można przeprowadzić za pomocą dostępnych na rynku zestawów do napełniania. Zestawy wyposażone są w urządzenia do pomiaru ciśnienia. Sposób przeprowadzenia bezpiecznego napełniania akumulatora hydraulicznego azotem zależy od rodzaju akumulatora, a także od rodzaju zestawu i dlatego należy stosować się do instrukcji bezpieczeństwa pracy dostarczonej przez producentów obu tych urządzeń. Do dostarczenia takiej instrukcji zobowiązuje producenta przepisy § 58-59 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228).
Kazimierz Kościukiewicz