Czy w trakcie "powtórnego użycia i odzysku" możemy stosować nowe komponenty części samochodowych?
Dotyczy samochodów wprowadzonych na rynek przed 1 lipca 2003 r.
Czy należ stosować szczotki zawierające ołów, skoro taki materiał był stosowany oryginalnie?
Informacje dotyczące powtórnego użycia elementów pojazdu, indywidualnie do każdego typu pojazdu, powinny znaleźć się w dostarczonej przez wprowadzającego (producent, importer) pojazd na rynek, informacji, która powinna zawierać m.in.: określenie rodzajów przedmiotów wyposażenia i części pojazdów, które mogą być przeznaczone do ponownego użycia; wskazanie umiejscowienia elementów i substancji niebezpiecznych użytych w pojeździe. Informację taką powinien otrzymać właściciel zakładu (stacji demontażu) przetwarzania pojazdów wycofanych z eksploatacji. Producent pojazdów jest zobowiązany m.in. do stosowania w produkcji pojazdów materiałów pochodzących z recyklingu. Obowiązek ten dotyczy również producentów przedmiotów wyposażenia i części pojazdów.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2000/53/WE z dnia 18 września 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. Urz. UE L 269 z 18.09.2000, str. 34) - dalej dyrektywa, ma na celu ograniczenie do minimum powstawania odpadów na terenie Państw Członkowskich Unii Europejskiej, a także, by odpady były ponownie użyte i poddane procesom odzysku, ze szczególnym uwzględnieniem ponownego użycia (działanie, poprzez które części pojazdów wycofanych z eksploatacji są użyte w tym samym celu, do jakiego były pierwotnie przeznaczone) i recyklingu (powtórnego przetwarzania w procesie produkcyjnym odpadów w celu uzyskania materiałów o przeznaczeniu pierwotnym lub w innym celu). Działanie Państw Członkowskich powinno polegać na stworzeniu przez podmioty gospodarcze tych państw systemów zbierania, przetwarzania i odzysku pojazdów wycofanych z eksploatacji. Dyrektywa obejmuje pojazdy oraz pojazdy wycofane z eksploatacji, włączając w to także ich części i materiały, jak również części zapasowe i zamienne, przy czym wszelkie działanie nie może naruszać norm bezpieczeństwa, poziomu emisji do powietrza oraz norm dopuszczalnego hałasu. Dyrektywa stwierdza, iż istotne jest, aby środki zapobiegawcze w tym zakresie, polegające na ograniczeniu i kontroli stosowania niezbędnych substancji w pojazdach, zostały wprowadzone począwszy od fazy projektowania pojazdu poprzez kolejne fazy procesu produkcji, aby uniemożliwić ich przedostawanie się do środowiska, ułatwić recykling oraz uniknąć konieczności unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Szczególnie należy zakazać użycia ołowiu, rtęci, kadmu i sześciowartościowego chromu. Te metale ciężkie powinny być wykorzystywane jedynie w określonych zastosowaniach. Wymagania dotyczące demontażu, ponownego użycia i recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz ich części powinny być wzięte pod uwagę podczas projektowania i produkcji nowych pojazdów. Dyrektywa zobowiązuje Państwa Członkowskie do popierania rozwoju rynku materiałów pochodzących z recyklingu oraz tworzenia konstrukcji pojazdów ułatwiających recykling i odzysk. Producenci powinni zapewnić, by pojazdy były projektowane i wytwarzane w sposób umożliwiający osiągnięcie ustalonych poziomów ponownego użycia, recyklingu i odzysku. W tym też celu (ułatwienie demontażu i odzysku, a zwłaszcza recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji) producenci pojazdów powinni przekazywać uprawnionym zakładom przetwarzania wszelkie istotne informacje dotyczące demontażu, a zwłaszcza informacje dotyczące materiałów niebezpiecznych. Informacja o demontażu oznacza wszelkie informacje niezbędne do poprawnego i nieszkodliwego dla środowiska przetwarzania pojazdów (działanie po przekazaniu pojazdu wycofanego z eksploatacji do zakładu w celu jego oczyszczenia z substancji szkodliwych, demontażu, pocięcia, strzępienia, itp.) wycofanych z eksploatacji. Producenci pojazdów i producenci części powinni przekazywać te informacje w formie podręcznika lub za pośrednictwem mediów elektronicznych, takich jak: CD, ROM. Dyrektywa zobowiązuje Państwa Członkowskie do zapewnienia, by materiały i części pojazdów wyprodukowanych po dniu 1 lipca 2003 r. nie zawierały ołowiu, rtęci, kadmu i sześciowartościowego chromu, poza przypadkami wymienionymi w załączniku II do dyrektywy i na warunkach tam określonych.

Postanowienia dyrektywy zostały przeniesione do prawa polskiego poprzez wydanie ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202 z późn. zm.) – dalej u.r.p.w.e. Zgodnie z u.r.p.w.e., wprowadzający (producent, importer) pojazd na rynek, jest zobowiązany do opracowania informacji dotyczącej sposobu demontażu nowego typu pojazdu w ciągu sześciu miesięcy od wprowadzenia go na terytorium kraju. Informacja ta powinna zawierać m.in. określenie rodzajów przedmiotów wyposażenia i części pojazdów, które mogą być przeznaczone do ponownego użycia; wskazanie umiejscowienia elementów i substancji niebezpiecznych użytych w pojeździe. Ponadto, zgodnie z rozdziałem drugim u.r.p.w.e. producent jest zobowiązany m.in. do stosowania materiałów pochodzących z recyklingu do produkcji pojazdów. Obowiązek ten dotyczy również producentów przedmiotów wyposażenia i części pojazdów.

Kazimierz Kościukiewicz