W Dzienniku Ustaw z 2009 r. Nr 178, poz. 1380 zostało opublikowane obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 października 2009 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej – dalej u.o.ppoż., obejmującego 7 nowelizacji (od poprzedniego tekstu jednolitego z 2002 r.) wraz z ostatnią zmianą z dnia 5 grudnia 2008 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 11, poz. 59).
Zgodnie z u.o.ppoż. – do której od 1992 r. wydano 63 rozporządzenia wykonawcze, z których obowiązuje 20 - ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia, zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia oraz prowadzenie działań ratowniczych.
W szczególności na pracodawcy spoczywa obowiązek zapobiegania powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Według u.o.ppoż. każdy pracodawca, a także osoba fizyczna lub prawna, organizacja lub instytucja, korzystające ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu mają obowiązek zabezpieczyć je przed zagrożeniem pożarowym lub innym miejscowym zagrożeniem. W celu zapewnienia ochrony przeciwpożarowej każdy właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu jest obowiązany przestrzegać przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych, wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice, ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia, a następnie zapewnić konserwację oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie.
Budynek, obiekt budowlany i teren powinny być przygotowane do prowadzenia akcji ratowniczej. Osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, należy zapewnić bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji, a pracowników zapoznać z przepisami przeciwpożarowymi. Te przepisy to w szczególności rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563) – dalej r.o.p.b.
Zgodnie z r.o.p.b. właściciele, zarządcy lub użytkownicy (a więc i pracodawcy) budynków oraz placów składowych i wiat (z wyjątkiem budynków mieszkalnych jednorodzinnych) mają obowiązek utrzymywania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w stanie pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej i wyposażenia obiektu w przeciwpożarowe wyłączniki prądu. Powinni też umieścić w widocznych miejscach instrukcje postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych, ponadto powinni oznakować znakami bezpieczeństwa drogi ewakuacyjne (z wyłączeniem budynków mieszkalnych) oraz pomieszczenia, w których w myśl przepisów techniczno-budowlanych wymagane są co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne, w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji, miejsca usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic oraz elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, miejsca usytuowania przeciwpożarowych wyłączników prądu, kurków głównych instalacji gazowej oraz materiałów niebezpiecznych pożarowo oraz pomieszczenia, w których te materiały występują, oznakować drabiny ewakuacyjne, rękawy ratownicze, pojemniki z maskami ucieczkowymi, miejsca zbiórki do ewakuacji oraz miejsca lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych.
Urzędy, instytucje, organizacje, przedsiębiorcy lub osoby fizyczne są obowiązane uwzględnić wymagania w zakresie ochrony przeciwpożarowej przy zagospodarowaniu i uzbrajaniu terenu, natomiast projektanci powinni zapewnić zgodność dokumentacji projektowej z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej. Zakres, tryb i zasady uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej są określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz. U. Nr 202, poz. 2072 z późn. zm.).
Odpowiedzialność za realizację powyższych obowiązków, stosownie do obowiązków i zadań powierzonych w odniesieniu do budynku, obiektu budowlanego lub terenu, przejmuje - w całości lub w części - ich zarządca lub użytkownik, na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub użytkowanie. W przypadku gdy umowa taka nie została zawarta, odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej spoczywa na faktycznie władającym budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem.
Czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej w zakładach pracy mogą wykonywać osoby posiadające co najmniej wykształcenie średnie i ukończone szkolenie inspektorów ochrony przeciwpożarowej lub mieć tytuł zawodowy technika pożarnictwa lub uzyskać uznanie kwalifikacji do wykonywania zawodu technika pożarnictwa w toku postępowania o uznanie nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego - technika pożarnictwa. Mogą to być również osoby posiadające wykształcenie wyższe i ukończone szkolenie specjalistów ochrony przeciwpożarowej albo mieć wykształcenie wyższe na kierunku inżynieria bezpieczeństwa pożarowego lub tytuł zawodowy inżyniera pożarnictwa.
Należy pamiętać, że właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu budowlanego lub terenu, objętych obowiązkowym stosowaniem systemów sygnalizacji pożarowej wyposażonych w urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe, w przypadku gdy w tym budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie nie działa jego własna jednostka ratownicza, jest obowiązany połączyć te urządzenia z obiektem komendy Państwowej Straży Pożarnej lub obiektem, wskazanym przez właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej.
Zgodnie z u.o.ppoż. – do której od 1992 r. wydano 63 rozporządzenia wykonawcze, z których obowiązuje 20 - ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia, zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia oraz prowadzenie działań ratowniczych.
W szczególności na pracodawcy spoczywa obowiązek zapobiegania powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Według u.o.ppoż. każdy pracodawca, a także osoba fizyczna lub prawna, organizacja lub instytucja, korzystające ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu mają obowiązek zabezpieczyć je przed zagrożeniem pożarowym lub innym miejscowym zagrożeniem. W celu zapewnienia ochrony przeciwpożarowej każdy właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu jest obowiązany przestrzegać przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych, wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice, ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia, a następnie zapewnić konserwację oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie.
Budynek, obiekt budowlany i teren powinny być przygotowane do prowadzenia akcji ratowniczej. Osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, należy zapewnić bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji, a pracowników zapoznać z przepisami przeciwpożarowymi. Te przepisy to w szczególności rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563) – dalej r.o.p.b.
Zgodnie z r.o.p.b. właściciele, zarządcy lub użytkownicy (a więc i pracodawcy) budynków oraz placów składowych i wiat (z wyjątkiem budynków mieszkalnych jednorodzinnych) mają obowiązek utrzymywania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w stanie pełnej sprawności technicznej i funkcjonalnej i wyposażenia obiektu w przeciwpożarowe wyłączniki prądu. Powinni też umieścić w widocznych miejscach instrukcje postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych, ponadto powinni oznakować znakami bezpieczeństwa drogi ewakuacyjne (z wyłączeniem budynków mieszkalnych) oraz pomieszczenia, w których w myśl przepisów techniczno-budowlanych wymagane są co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne, w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji, miejsca usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic oraz elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, miejsca usytuowania przeciwpożarowych wyłączników prądu, kurków głównych instalacji gazowej oraz materiałów niebezpiecznych pożarowo oraz pomieszczenia, w których te materiały występują, oznakować drabiny ewakuacyjne, rękawy ratownicze, pojemniki z maskami ucieczkowymi, miejsca zbiórki do ewakuacji oraz miejsca lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych.
Urzędy, instytucje, organizacje, przedsiębiorcy lub osoby fizyczne są obowiązane uwzględnić wymagania w zakresie ochrony przeciwpożarowej przy zagospodarowaniu i uzbrajaniu terenu, natomiast projektanci powinni zapewnić zgodność dokumentacji projektowej z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej. Zakres, tryb i zasady uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej są określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz. U. Nr 202, poz. 2072 z późn. zm.).
Odpowiedzialność za realizację powyższych obowiązków, stosownie do obowiązków i zadań powierzonych w odniesieniu do budynku, obiektu budowlanego lub terenu, przejmuje - w całości lub w części - ich zarządca lub użytkownik, na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub użytkowanie. W przypadku gdy umowa taka nie została zawarta, odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej spoczywa na faktycznie władającym budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem.
Czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej w zakładach pracy mogą wykonywać osoby posiadające co najmniej wykształcenie średnie i ukończone szkolenie inspektorów ochrony przeciwpożarowej lub mieć tytuł zawodowy technika pożarnictwa lub uzyskać uznanie kwalifikacji do wykonywania zawodu technika pożarnictwa w toku postępowania o uznanie nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego - technika pożarnictwa. Mogą to być również osoby posiadające wykształcenie wyższe i ukończone szkolenie specjalistów ochrony przeciwpożarowej albo mieć wykształcenie wyższe na kierunku inżynieria bezpieczeństwa pożarowego lub tytuł zawodowy inżyniera pożarnictwa.
Należy pamiętać, że właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu budowlanego lub terenu, objętych obowiązkowym stosowaniem systemów sygnalizacji pożarowej wyposażonych w urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe, w przypadku gdy w tym budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie nie działa jego własna jednostka ratownicza, jest obowiązany połączyć te urządzenia z obiektem komendy Państwowej Straży Pożarnej lub obiektem, wskazanym przez właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej.