Wykaz trudnych i uciążliwych warunków pracy oraz szczegółowe zasady wypłacania nauczycielom dodatku z tytułu pracy w tych warunkach.

ZARZĄDZENIE
MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ
z dnia 14 lipca 1997 r.
w sprawie wykazu trudnych i uciążliwych warunków pracy oraz szczegółowych zasad wypłacania nauczycielom dodatku z tytułu pracy w tych warunkach.

Na podstawie art. 34 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357) zarządza się, co następuje:
§  1.
Za pracę w trudnych warunkach uznaje się:
1)
prowadzenie przez nauczycieli praktycznej nauki zawodu szkół górniczych zajęć praktycznych pod ziemią, prowadzenie przez nauczycieli praktycznej nauki zawodu szkół leśnych zajęć w lesie oraz prowadzenie przez nauczycieli praktycznej nauki zawodu szkół rolniczych zajęć praktycznych w terenie z zakresu produkcji roślinnej, zwierzęcej i mechanizacji rolnictwa,
2)
prowadzenie przez nauczycieli praktycznej nauki zawodu szkół medycznych zajęć w pomieszczeniach publicznych zakładów opieki zdrowotnej, domów pomocy społecznej i ośrodków opiekuńczych przeznaczonych dla noworodków, dzieci do lat trzech, dla dzieci niepełnosprawnych ruchowo oraz dla osób (dzieci i dorosłych) upośledzonych umysłowo, psychicznie chorych, przewlekle chorych, z uszkodzeniami centralnego i obwodowego układu nerwowego, w oddziałach intensywnej opieki medycznej oraz w żłobkach,
3)
prowadzenie zajęć dydaktycznych w szkołach (klasach) przysposabiających do pracy zawodowej,
4)
prowadzenie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych z dziećmi i młodzieżą upośledzonymi umysłowo w stopniu głębokim,
5)
prowadzenie zajęć dydaktycznych i wychowawczych w specjalnych przedszkolach (oddziałach), szkołach (klasach) specjalnych oraz prowadzenie indywidualnego nauczania dziecka zakwalifikowanego do kształcenia specjalnego,
6)
prowadzenie zajęć dydaktycznych w szkołach przy zakładach karnych,
7)
prowadzenie zajęć dydaktycznych w klasach łączonych w szkołach podstawowych,
8)
prowadzenie zajęć dydaktycznych w języku obcym w szkołach z obcym językiem wykładowym, z wyjątkiem zajęć prowadzonych przez nauczycieli języka obcego, prowadzenie zajęć dydaktycznych w szkołach, w których zajęcia są prowadzone dwujęzycznie oraz przez nauczycieli danego języka obcego w klasach dwujęzycznych,
9)
prowadzenie zajęć w oddziałach klas realizujących program "Międzynarodowej Matury" - z przedmiotów objętych postępowaniem egzaminacyjnym,
10)
prowadzenie zajęć dydaktycznych w szkołach (klasach) i w zakładach kształcenia nauczycieli przez nauczycieli będących obywatelami państw obcych, którzy podejmują pracę w wyniku zawartych porozumień międzynarodowych,
11)
prowadzenie zajęć dydaktycznych i wychowawczych w specjalnych przedszkolach, szkołach i placówkach specjalnych dla niewidomych i słabo widzących, niesłyszących i słabo słyszących przez nauczycieli i wychowawców niewidomych oraz nauczycieli i wychowawców niesłyszących, zatrudnionych w pełnym wymiarze zajęć,
12)
prowadzenie zajęć dydaktycznych w szkołach w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich i placówkach resocjalizacyjnych,
13)
prowadzenie zajęć wychowawczych i opiekuńczych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych (z wyłączeniem burs i internatów szkół lub placówek nie będących specjalnymi), z zastrzeżeniem pkt 14, oraz w publicznych zakładach opieki zdrowotnej, publicznych zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, domach pomocy społecznej, zakładach rehabilitacji zawodowej inwalidów i placówkach resocjalizacyjnych,
14)
prowadzenie zajęć wychowawczych z grupami uczniów szkół specjalnych zorganizowanych w internatach oraz w placówkach opiekuńczo-wychowawczych nie będących specjalnymi,
15)
prowadzenie zajęć wychowawczych w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych Ministerstwa Sprawiedliwości,
16)
prowadzenie przez nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz innych poradni specjalistycznych zajęć grupowych i indywidualnych wynikających z realizacji zadań diagnostycznych, terapeutycznych, doradczych i profilaktycznych.
§  2.
1.
Dodatek za trudne warunki pracy przysługuje w okresie faktycznego wykonywania pracy, z którą dodatek jest związany, oraz w okresach niewykonywania pracy, za czas których przysługuje wynagrodzenie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
2.
Dodatek za trudne warunki pracy, określone w § 1 pkt 1-6, 10 i 12-16, wypłaca się w całości, jeżeli nauczyciel realizuje w takich warunkach cały obowiązujący go wymiar zajęć oraz w przypadku, gdy nauczyciel, któremu powierzono stanowisko kierownicze, realizuje w tych warunkach obowiązujący go wymiar zajęć. Dodatek wypłaca się w odpowiedniej części, jeżeli nauczyciel realizuje w trudnych warunkach tylko część obowiązującego wymiaru lub jeżeli jest zatrudniony w niepełnym wymiarze zajęć.
3.
Dodatek za trudne warunki pracy określone w § 1 pkt 7-9 wypłaca się za każdą efektywnie przepracowaną w takich warunkach godzinę zajęć oraz za okresy wymienione w ust. 1.
4.
Nauczyciele wykonujący zadania doradcy metodycznego, zatrudnieni w szkołach (placówkach), za pracę w których przysługuje dodatek za pracę w warunkach trudnych, realizujący obowiązujący ich wymiar godzin w takich warunkach, otrzymują ten dodatek w takiej części, w jakiej realizowany przez nich wymiar godzin zajęć pozostaje do obowiązującego w tej szkole (placówce) wymiaru godzin zajęć.
5.
Prawo do dodatku z tytułu prowadzenia zajęć, o których mowa w § 1 pkt 1-6 i 12, nie wyłącza prawa do otrzymania dodatku z tytułu prowadzenia zajęć wymienionych w § 1 pkt 7-11.
6.
W razie zbiegu prawa do dodatku za trudne warunki pracy, przysługującego na podstawie niniejszego zarządzenia, oraz do dodatku przysługującego na podstawie szczególnych przepisów branżowych, nauczycielowi przysługuje jeden, wybrany przez niego dodatek.
§  3.
Za pracę w warunkach uciążliwych uznaje się prowadzenie zajęć:
1)
wymienionych w § 1, prowadzonych z dziećmi i młodzieżą chorymi psychicznie lub upośledzonymi umysłowo w stopniu umiarkowanym, znacznym i głębokim, z niepełnosprawnością sprzężoną, z przewlekle chorymi, z uszkodzeniami centralnego lub obwodowego układu nerwowego, z uzależnionymi od środków odurzających lub z niepełnosprawnymi ruchowo,
2)
z dziećmi i młodzieżą przebywającymi w zakładach poprawczych o wzmożonym nadzorze wychowawczym,
3)
wykonywanych przy użyciu elektronicznych monitorów ekranowych.
§  4.
1.
Dodatek z tytułu pracy w warunkach uciążliwych, określonych w § 3 pkt 1 i 2, wypłaca się w całości, jeżeli nauczyciel realizuje w takich warunkach cały obowiązujący go wymiar zajęć oraz w przypadku, jeżeli nauczyciel, któremu powierzono stanowisko kierownicze, realizuje w tych warunkach obowiązujący go wymiar zajęć. Dodatek wypłaca się w odpowiedniej części, jeżeli nauczyciel realizuje w warunkach uciążliwych tylko część obowiązującego wymiaru lub jeżeli jest zatrudniony w niepełnym wymiarze zajęć.
2.
Dodatek z tytułu pracy w warunkach uciążliwych, określonych w § 3 pkt 3, przysługuje nauczycielom, którzy w danym miesiącu przepracowali co najmniej 40 godzin w takich warunkach. Dodatek nie ulega podwyższeniu, chociażby nauczyciel przepracował w takich warunkach więcej niż 40 godzin w miesiącu.
3.
Dodatek za pracę w warunkach uciążliwych, z zastrzeżeniem ust. 1, przysługuje również nauczycielom prowadzącym zajęcia w klasie lub grupie wychowawczej z upośledzonymi umysłowo w stopniu lekkim, w których znajduje się co najmniej 1 dziecko z niepełnosprawnością wymienioną w § 3 pkt 1, a w przypadku gdy w takiej klasie lub grupie wychowawczej znajduje się dziecko upośledzone umysłowo w stopniu umiarkowanym lub znacznym, pod warunkiem, że zajęcia dydaktyczne prowadzone są według odrębnego programu nauczania obowiązującego w tego typu szkole specjalnej, a zajęcia wychowawcze - według odrębnego programu wychowawczego opracowanego przez wychowawcę.
4.
Nauczycielom, którym powierzono stanowiska kierownicze w szkołach (placówkach), przysługuje dodatek za pracę w warunkach uciążliwych na zasadach określonych w ust. 1, z tym że do czasu pracy, od którego uzależnione jest prawo do tego dodatku, wlicza się również faktycznie odbyte przez nauczycieli godziny hospitacji oraz godziny instruktażu i kontroli realizacji zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych wykonywanych w kontakcie z dziećmi i młodzieżą, o których mowa w § 3 pkt 1 i 2.
5.
Nauczycielce w ciąży, przeniesionej do pracy nieuciążliwej na podstawie orzeczenia lekarskiego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, stwierdzającego, że ze względu na stan ciąży nie powinna wykonywać pracy dotychczasowej, dodatek za pracę w warunkach uciążliwych przysługuje do dnia rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego w wysokości średniej miesięcznej dodatku z okresu 3 miesięcy przed przesunięciem.
§  5.
1.
Nauczycielowi skierowanemu na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357) do pracy w innej szkole, w innej miejscowości przysługuje dodatek za uciążliwość pracy.
2.
Prawo do dodatku, o którym mowa w ust. 1, powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym nauczyciel został skierowany do pracy w innej szkole, a jeżeli skierowanie nastąpiło pierwszego dnia miesiąca - od tego dnia.
3.
Prawo do dodatku za uciążliwość pracy ustaje z upływem okresu, na jaki nauczyciel został skierowany do innej szkoły, a w razie rozwiązania stosunku pracy przed upływem tego okresu - z dniem ustania prawa do wynagrodzenia zasadniczego.
4.
Dodatek za uciążliwość pracy nie przysługuje w okresie nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy w okresach, za które nie przysługuje wynagrodzenie zasadnicze, oraz od pierwszego dnia miejsca następującego po miesiącu, w którym nauczyciel zaprzestał wykonywania pracy.
§  6.
1.
W razie zbiegu tytułów do dodatku za trudne warunki pracy i za uciążliwe warunki pracy, z wyjątkiem dodatku, o którym mowa w § 3 pkt 3, przysługuje nauczycielowi prawo do jednego, wyższego dodatku; w razie zbiegu dodatku za trudne warunki pracy i za warunki wymienione w § 3 pkt 3, nauczycielowi przysługują obydwa dodatki.
2.
W przypadku zbiegu tytułów do dodatku za trudne lub uciążliwe warunki pracy i za uciążliwość pracy, przysługuje nauczycielowi prawo do dodatku z każdego tytułu.
§  7.
Wysokość dodatku za trudne i uciążliwe warunki pracy oraz za uciążliwość pracy określają odrębne przepisy.
§  8.
Dodatki za trudne i uciążliwe warunki pracy wypłaca się z dołu.
§  9.
Traci moc zarządzenie Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 31 lipca 1982 r. w sprawie wykazu trudnych i uciążliwych warunków pracy oraz zasad wypłacania dodatków z tytułu pracy w tych warunkach (Dz. Urz. MOiW Nr 11, poz. 98 i Nr 12, poz. 119, z 1985 r. Nr 7-8, poz. 29 oraz z 1989 r. Nr 5, poz. 44 i Nr 7, poz. 62).
§  10.
Zarządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisu § 1 pkt 16, który wchodzi w życie z mocą od dnia 1 kwietnia 1997 r., oraz przepisu § 3 pkt 3, który wchodzi w życie z mocą od dnia 1 stycznia 1997 r.

Zmiany w prawie

Senat poprawia reformę orzecznictwa lekarskiego w ZUS

Senat zgłosił w środę poprawki do reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Zaproponował, aby w sprawach szczególnie skomplikowanych możliwe było orzekanie w drugiej instancji przez grupę trzech lekarzy orzeczników. W pozostałych sprawach, zgodnie z ustawą, orzekać będzie jeden. Teraz ustawa wróci do Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 10.12.2025
Co się zmieni w podatkach w 2026 roku? Wciąż wiele niewiadomych

Mimo iż do 1 stycznia zostały trzy tygodnie, przedsiębiorcy wciąż nie mają pewności, które zmiany wejdą w życie w nowym roku. Brakuje m.in. rozporządzeń wykonawczych do KSeF i rozporządzenia w sprawie JPK VAT. Część ustaw nadal jest na etapie prac parlamentu lub czeka na podpis prezydenta. Wiadomo już jednak, że nie będzie dużej nowelizacji ustaw o PIT i CIT. W 2026 r. nadal będzie można korzystać na starych zasadach z ulgi mieszkaniowej i IP Box oraz sprzedać bez podatku poleasingowy samochód.

Monika Pogroszewska 10.12.2025
Maciej Berek: Do projektu MRPiPS o PIP wprowadziliśmy bardzo istotne zmiany

Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Lekarze i pielęgniarki na kontraktach „uratują” firmy przed przekształcaniem umów?

4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Prezydent podpisał zakaz hodowli zwierząt na futra, ale tzw. ustawę łańcuchową zawetował

Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.

Krzysztof Koślicki 02.12.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.1997.47.459

Rodzaj: Zarządzenie
Tytuł: Wykaz trudnych i uciążliwych warunków pracy oraz szczegółowe zasady wypłacania nauczycielom dodatku z tytułu pracy w tych warunkach.
Data aktu: 14/07/1997
Data ogłoszenia: 01/08/1997
Data wejścia w życie: 16/08/1997