| Decyzja Zgromadzenia Plenarnego | 5.12.2024 |
| Podstawa prawna | Art. 52 ust. 2 regulaminu wewnętrznego |
| Sekcja odpowiedzialna | Sekcja ds. Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Spójności Gospodarczej i Społecznej |
| Data przyjęcia przez sekcję | 15.4.2025 |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej | 30.4.2025 |
| Sesja plenarna nr | 596 |
| Wynik głosowania (za/przeciw/ wstrzymało się) | 176/2/3 |
Preambuła
Niniejsza opinia jest częścią szerszego pakietu opinii EKES-u dotyczących kryzysu związanego z kosztami utrzymania. W ramach tego pakietu EKES analizuje różne aspekty tego wyzwania politycznego oraz przedstawia kompleksowy i szeroki zestaw zaleceń dla europejskich i krajowych decydentów, organizacji społeczeństwa obywatelskiego i innych zainteresowanych stron. Pakiet obejmuje siedem opinii sektorowych 1 - każda jest poświęcona innemu powiązanemu obszarowi polityki. Ponadto w opinii ogólnej 2 przedstawiono nadrzędne zalecenia polityczne mające pomóc zaradzić kryzysowi związanemu z kosztami utrzymania i budować odporność na przyszłe kryzysy.
1. Wnioski i zalecenia
1.1. Unia Europejska znajduje się w punkcie krytycznym. W ciągu ostatnich pięciu lat nakładające się na siebie kryzysy - od wywołanej przez pandemię fragmentacji geoekonomicznej poprzez wstrząsy energetyczne aż po inflację - obnażyły słabości strukturalne, pogłębiając różnice gospodarcze między regionami i grupami dochodowymi. Pomimo spadku inflacji zasadniczej skumulowane skutki nadal nierównomiernie obciążają gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa. W obliczu dramatycznych wyzwań geopolitycznych wspomnienie ostatniego kryzysu należy pilnie przekształcić we wnioski na przyszłość.
1.2. EKES podkreśla, że Unia Europejska musi podchodzić do tych wyzwań z pewnością siebie, a nie przepraszająco. UE pozostaje najbardziej udanym na świecie eksperymentem w zakresie międzynarodowego sprawowania rządów, mającym bezprecedensowe osiągnięcia w dziedzinie dobrobytu, spójności społecznej, praworządności i rozwoju społecznego. Nasze systemy opieki socjalnej, zaangażowanie na rzecz praw człowieka i podejście oparte na inwestycjach społecznych w ciągu całego życia stanowią nasze flagowe atuty, a nie obciążenia. Dalsze działania powinny opierać się na tych podstawowych przewagach, a jednocześnie uwzględniać zidentyfikowane słabości.
1.3. Wyzwania te wymagają nie tyle stopniowych dostosowań, ile fundamentalnej transformacji podejścia do odporności gospodarczej, strategicznej autonomii i wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu. Aby pozostawić te kryzysy za sobą i przygotować się na przyszłe wstrząsy, zalecamy formalny, stały i zorganizowany proces konsultacji, w ramach którego rządy krajowe ściśle współpracują z władzami na wszystkich szczeblach i we współpracy ze związkami zawodowymi, pracodawcami, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i innymi odpowiedzialnymi organami w całym cyklu polityki, od przygotowania i wdrożenia po monitorowanie i ocenę.
1.4. Potrzebny jest kompleksowy unijny system monitorowania odporności gospodarczej ze śledzeniem w czasie rzeczywistym cen o znaczeniu systemowym, słabych ogniw łańcucha dostaw i funkcjonowania rynków. Ten system wczesnego ostrzegania wspierałby ukierunkowane tymczasowe interwencje zapobiegawcze, zanim wstrząsy rozprzestrzenią się na całą gospodarkę, i wykorzystywałby udoskonalone dane Eurostatu, ESPON lub portalu danych Europejskiego Banku Centralnego (EBC).
1.5. UE musi pilnie przejść od strategii obronnej do ofensywnej strategii konkurencyjności która równoważącej dynamikę gospodarczą z wartościami europejskimi. Oznacza to uproszczenie przepisów przy jednoczesnym utrzymaniu wysokich standardów, przyspieszenie zatwierdzania inwestycji strategicznych i harmonizację wdrażania we wszystkich państwach członkowskich. Jednocześnie musimy ukończyć i pogłębić jednolity rynek. Wysiłki te powinny wykorzystać szczególne atuty Europy: nasz kapitał ludzki wysokiej jakości, naszą stabilność instytucjonalną opartą na praworządności oraz nasz model społecznej gospodarki rynkowej.
1.6. Musimy opracować bardziej zaawansowane unijne ramy zarządzania inflacją, które będą bezpośrednio mierzyć się z inflacją wywołaną systemowymi wstrząsami cenowymi [ang. "shockflation"] poprzez skoordynowane działania między polityką pieniężną a ukierunkowanymi środkami sektorowymi. Ograniczenia polityki pieniężnej w walce z inflacją napędzaną podażą wymagają bardziej wyrafinowanych narzędzi, mogących eliminować pierwotne przyczyny presji cenowej bez tłumienia wzrostu gospodarczego. Środki takie powinny mieć charakter tymczasowy i być ukierunkowane na dotknięte nią grupy ludności, przy unikaniu sztywnej kontroli cen, która zniekształciłaby sygnały rynkowe.
1.7. Musimy stworzyć długoterminowy mechanizm stabilizacji fiskalnej na szczeblu unijnym, który opiera się na doświadczeniach wyciągniętych z NextGenerationEU (NGEU), wraz z automatycznymi mechanizmami stabilizacji uruchamianymi przez obiektywne wskaźniki gospodarcze i finansowanymi ze specjalnych źródeł dochodów UE w kolejnych wieloletnich ramach finansowych (WRF). Zapewniłoby to kluczowe wsparcie podczas asymetrycznych wstrząsów, oferując jednocześnie zróżnicowane finansowanie inwestycji strategicznych.
1.8. Musimy zidentyfikować 20 najpoważniejszych słabych punktów w zakresie dostaw w UE i zająć się nimi poprzez strategiczną repatriację produkcji podstawowej lub wybór łańcuchów dostaw obejmujących tylko zaprzyjaźnione państwa, a także, na szczeblu unijnym, za pośrednictwem rezerw strategicznych UE w zakresie towarów krytycznych i publiczno- prywatnych instrumentów inwestycyjnych na potrzeby strategicznych zdolności produkcyjnych.
1.9. Należy wdrożyć silniejsze uwarunkowania społeczne do wszystkich form finansowania UE i zamówień publicznych w celu zapewnienia, aby roczne wydatki publiczne w wysokości 2 bln EUR 3 aktywnie promowały wysokiej jakości miejsca pracy, rokowania zbiorowe i godne warunki pracy, zwłaszcza w regionach przechodzących transformację.
1.10. Musimy zwiększyć inwestycje w kapitał ludzki, ze szczególnym naciskiem na poprawę umiejętności cyfrowych i integrację sztucznej inteligencji jako podstawowe elementy przyszłego przygotowania pracowników do pracy, przy jednoczesnym rozwiązaniu problemu dysproporcji regionalnych pod względem wydajności i wynagrodzeń poprzez ukierunkowane inicjatywy w zakresie kształcenia i szkolenia.
1.11. Potrzebny jest unijny fundusz inwestycyjny o wartości co najmniej 1 % unijnego PKB w celu wypełnienia luki inwestycyjnej w wysokości 700 mld EUR rocznie w odniesieniu do priorytetów strategicznych 4 , ze szczególnym uwzględnieniem infrastruktury transgranicznej, integracji rynku energii i technologii krytycznych, które łagodzą sytuację pod względem kosztów energii w Europie, niemal dwukrotnie wyższych w porównaniu z globalnymi konkurentami.
1.12. Stworzenie ukierunkowanego systemu wsparcia dla słabszych grup z wykorzystaniem ogólnounijnego narzędzia mapowania podatności na zagrożenia zawierającego szczegółowe dane dotyczące gospodarstw domowych 5 , tak aby reagowanie kryzysowe chroniło osoby najbardziej zagrożone. Takie rozwiązanie uznaje fakt, że gospodarstwa domowe o niższych dochodach ponosiły nieproporcjonalne obciążenie podczas ostatnich kryzysów, przy jednoczesnym poszanowaniu podstawowej odpowiedzialności państw członkowskich w polityce społecznej.
1.13. EKES uważa, że ważne jest zrównoważenie wydatków na obronność z innymi priorytetami strategicznymi oraz uwzględnienie w definicji obronności innych elementów niezbędnych dla samego istnienia UE, a mianowicie demokracji, praworządności i wartości społecznych. Uznając potrzebę zwiększenia zdolności obronnych, musimy również wziąć pod uwagę ich potencjalny wpływ na inflację i zadbać o to, by inwestycje w obronność uzupełniały kluczowe inwestycje w kapitał ludzki, innowacje i spójność społeczną, a nie je zastępowały.
1.14. Środki powinny przejść od reaktywnego zarządzania kryzysowego do proaktywnego budowania odporności. Europa musi odejść od polegania przede wszystkim na narzędziach zarządzania popytem w kierunku kompleksowego podejścia bezpośrednio przeciwdziałającego słabościom dostaw, niedoskonałościom rynku i zakłóceniom równowagi dystrybucyjnej.
1.15. Łącząc odporność gospodarczą z integracją społeczną i strategiczną autonomią, ramy te wytyczają drogę ku przekształceniu gospodarki europejskiej w taką, która poradzi sobie z przyszłymi wstrząsami, jednocześnie chroniąc najsłabszych obywateli i zachowując charakterystyczny model społecznej gospodarki rynkowej.
1.16. EKES podkreśla, że przeciwdziałanie ryzyku systemowemu, przed którym stoi gospodarka UE, wymaga większej odpowiedzialności decydentów politycznych na wszystkich szczeblach oraz ściślejszej współpracy między wszystkimi zainteresowanymi stronami w celu zapewnienia zrównoważonej i odpornej przyszłości gospodarczej. Aby sprostać tym niecodziennym wyzwaniom, wszystkie właściwe i odpowiedzialne strony będą musiały zaangażować się w dialog i współpracę oraz ściślej niż kiedykolwiek współpracować w celu skierowania gospodarki UE na ścieżkę zrównoważonego, trwałego i odpornego wzrostu.
2. Uwagi ogólne
Bieżąca sytuacja - nierównomierne skutki wstrząsów gospodarczych
2.1. Chociaż inflacja zasadnicza spadła do 2,6 % w 2024 r. inflacja bazowa pozostaje powyżej zakładanego celu, a skumulowane skutki wzrostu cen nadal nierównomiernie obciążają budżety gospodarstw domowych i konkurencyjność przedsiębiorstw w poszczególnych regionach i grupach dochodów. Gospodarstwa domowe o niższych dochodach i regiony znajdujące się w trudnej sytuacji ponoszą nieproporcjonalne obciążenie. Inflacja ta ["shockflation"] - wywołana systemowymi wstrząsami cenowymi - wymaga raczej ukierunkowanych struktur zarządzania niż po prostu polegania na polityce pieniężnej.
2.2. Przemysł europejski boryka się z niemal dwukrotnie wyższymi cenami energii niż w USA i Chinach, co stanowi podstawowe wyzwanie w zakresie konkurencyjności. Ceny te wpływają na konkurencyjność przemysłu i rzeczywistą siłę nabywczą gospodarstw domowych oraz ujawniają znaczne dysproporcje regionalne pod względem odporności gospodarczej. Według analizy EBC z 2024 r. w szczytowym momencie inflacji w 2022 r., płace realne w Europie odnotowały rekordowy spadek o 5,1 % w ujęciu rok do roku 6 , natomiast marże zysku przedsiębiorstw wzrosły w niektórych sektorach działających na rynkach o niskiej konkurencyjności lub na rozdrobnionych rynkach regulowanych, co wskazuje na nierównowagę dystrybucyjną w sposobie podziału obciążenia inflacją.
2.3. Wyzwanie związane z konkurencyjnością ma wiele wymiarów:
- utrzymująca się luka we wzroście wydajności i inwestycji w stosunku do głównych konkurentów;
- wyższe koszty energii, które mają wpływ na konkurencyjność przemysłu;
- wolniejsze przyjmowanie technologii cyfrowych i sztucznej inteligencji;
- zawiłości regulacyjne, które mogą utrudniać dynamikę biznesową i zwiększanie skali działalności; oraz
- rozdrobnienie usług i rynków kapitałowych, które ograniczają potencjał wzrostu. W raporcie Draghiego zauważono, że zamożność gospodarstw domowych w strefie euro wzrosła jedynie o jedną trzecią w porównaniu z amerykańskimi gospodarstwami domowymi (2009-2023), mimo że Europejczycy oszczędzają więcej.
2.4. Tym najpilniejszym wyzwaniom należy stawić czoła, gdy UE przechodzi trzy główne transformacje:
- transformację ekologiczną, która wymaga ogromnych inwestycji, ale stwarza również możliwości osiągnięcia wiodącej pozycji w przemyśle;
- rewolucję cyfrowa, która wymaga szybkiej adaptacji i rodzi fundamentalne pytania o wpływ na siłę roboczą; oraz
- przemiany geopolityczne, które wymagają zwiększonej autonomii strategicznej przy jednoczesnym utrzymaniu korzystnych powiązań międzynarodowych.
2.5. Rozdrobnienie geoekonomiczne stanowi poważne zagrożenie dla odporności gospodarczej UE. Fragmentacja gospodarki światowej i bariery w handlu zmniejszyłyby wzrost gospodarczy i zwiększyłyby inflację. Wyższa niż oczekiwano inflacja spowodowałaby bardziej restrykcyjną politykę pieniężną i mogłaby doprowadzić do destrukcyjnego przeszacowania cen na rynkach finansowych.
2.6. Regionalne rozbieżności gospodarcze zagrażają spójności społecznej poprzez:
- dysproporcje regionalne pod względem możliwości gospodarczych;
- niedopasowanie umiejętności na szybko zmieniającym się rynku pracy;
- skutki dystrybucyjne transformacji ekologicznej i cyfrowej; oraz
- zmiany demograficzne, które obciążają systemy opieki społecznej.
Ocena środków reagowania kryzysowego
2.7. Państwa członkowskie wdrożyły różne podejścia, aby zaradzić kryzysowi energetycznemu i inflacyjnemu, z różnym powodzeniem. Na przykład badania dotyczące reakcji Niemiec w dziedzinie polityki energetycznej pokazują, że polityka stabilizacji cen w znacznym stopniu przyczyniła się do obniżenia inflacji 7 . Porównanie różnych podejść krajowych mogłoby sugerować, że ukierunkowane i tymczasowe pułapy cenowe mogłyby - w bardzo krótkim okresie - być skuteczniejsze niż środki wyłącznie kompensacyjne, a wczesna interwencja przyniosłaby lepsze wyniki. Wszelkie pułapy cenowe spowodują jednak zakłócenia w podejmowaniu decyzji w gospodarce rynkowej i będą miały negatywne konsekwencje.
2.8. Mimo że skoordynowane ogólnounijne reakcje na wstrząs energetyczny pomogły złagodzić najpoważniejsze skutki (chociaż harmonogramy wdrażania różniły się pod względem skuteczności), w UE brakuje obecnie odpowiednich struktur zarządzania, aby przeciwdziałać wstrząsom. Tworzy to lukę między sektorową polityką cenową a polityką pieniężną.
2.9. Chociaż wskaźniki makroekonomiczne wskazują na łagodzenie skutków kryzysu, nadal utrzymują się skutki dla zamożności gospodarstw domowych, oszczędności, dochodu do dyspozycji, asymetrycznego wpływu na wiek i dysproporcji regionalnych. Najważniejsze jest jednak skierowanie strony fiskalnej na ścieżkę zrównoważonego rozwoju.
2.10. W związku z tym, że stopy procentowe zaczynają spadać na poziomie UE (z zmiennymi tendencjami w poszczególnych państwach członkowskich), pojawiają się nowe wyzwania. O ile w polityce pieniężnej należy nadal koncentrować się na stabilności cen, zgodnie z mandatem EBC, o tyle w polityce fiskalnej trzeba znaleźć trudne kompromisy między wspieraniem słabszych grup społecznych a utrzymaniem zdolności obsługi zadłużenia. W tych obszarach polityki należy dążyć do osiągnięcia wielu celów jednocześnie: alokacji dóbr publicznych, redystrybucji na rzecz większej sprawiedliwości oraz do stabilizacji gospodarczej.
3. Uwagi i zalecenia ogólne
3.1. Główne zalecenia obejmują:
a) wzmocnioną koordynację polityki, która wymaga:
i) uporządkowanego dialogu i współpracy między władzami fiskalnymi i monetarnymi zarówno na szczeblu UE, jak i krajowym; ii) jaśniejszych wytycznych dotyczących reakcji na asymetryczne wstrząsy oraz iii) stałego mechanizmu na szczeblu UE umożliwiającego koordynowanie reakcji na poważne kryzysy gospodarcze; a także
b) podejście do zarządzania gospodarczego i fiskalnego, w tym:
i) skuteczne wdrożenie nowych ram zarządzania gospodarczego z myślą o wyważeniu potrzeb inwestycyjnych i zdolności obsługi zadłużenia; ii) bardziej zaawansowane analizy przestrzeni fiskalnej i zdolności obsługi zadłużenia dla poszczególnych krajów oraz iii) specjalny mechanizm fiskalny służący do zarządzania wstrząsami asymetrycznymi.
3.2. Powodzenie wymaga jednoczesnej pracy w wielu wymiarach, w tym:
- ukończenia kluczowych filarów integracji gospodarczej, w szczególności pogłębienia jednolitego rynku przy jednoczesnym rozwoju unii rynków kapitałowych;
- zwiększenia strategicznej autonomii w sektorach krytycznych przy jednoczesnym utrzymaniu korzystnych międzynarodowych współzależności;
- wzmocnienia odporności społecznej poprzez zmodernizowane siatki bezpieczeństwa i systemy edukacji; oraz
- przyspieszenia transformacji ekologicznej i cyfrowej w sposób, który zwiększa, a nie ogranicza konkurencyjność.
3.3. UE musi pilnie zająć się kwestiami konkurencyjności, zachowując jednocześnie swój szczególny model społecznej gospodarki rynkowej. Wymaga to przemyślanej równowagi między:
- przyspieszeniem reform regulacyjnych i zmniejszeniem obciążeń administracyjnych w celu poprawy otoczenia biznesowego;
- utrzymaniem podstawowych standardów środowiskowych i społecznych, stanowiących podstawę długoterminowej odporności Europy; oraz
- zapewnieniem inwestycji strategicznych w kluczowych przyszłościowych sektorach, a zarazem unikaniem prześcigania się o dotacje, co prowadzi do marnowania zasobów.
3.4. Inteligentne regulacje są najwyższym priorytetem. UE musi przejść do ofensywnej strategii w dziedzinie konkurencyjności. Zamiast prześcigać się o dotacje lub obniżać podstawowe standardy, należy:
a) zmniejszyć zawiłości regulacyjne przy jednoczesnym utrzymaniu wysokich standardów poprzez: usprawnienie procesów zatwierdzania, szczególnie w przypadku inwestycji strategicznych; przeprowadzenie harmonizacji wdrażania; oraz opracowanie piaskownic regulacyjnych dla innowacyjnych modeli biznesowych;
b) pogłębić jednolity rynek poprzez usunięcie barier usługowych, integrację rynków energii w celu zmniejszenia niekorzystnych kosztów, stworzenie prawdziwego jednolitego rynku cyfrowego oraz przyspieszenie ukończenia tworzenia unii rynków kapitałowych;
c) wykorzystać mocne strony Europy poprzez wysokiej jakości kapitał ludzki (zwłaszcza w dziedzinie nauk ścisłych, technologii, inżynierii i matematyki) i instytucje badawcze, silną praworządność i stabilne instytucje oraz trwałe przywództwo.
3.5. Zasady prawa konkurencji powinny być stosowane w przypadku niedoskonałości rynku, aby zapobiec temu, by podmioty gospodarcze indywidualnie lub w porozumieniu wykorzystywały w nienależny sposób zakłócenia równowagi między podażą a popytem i w razie potrzeby takie działania sankcjonować. Wolna konkurencja powinna zapewnić konsumentom korzystniejsze transakcje. Środki powinny być ukierunkowane na podmioty znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji i obowiązywać nie dłużej niż jest to konieczne do przywrócenia równowagi między podażą a popytem, która odzwierciedla normalne funkcjonowanie rynków.
3.6. Strategiczne inwestycje i innowacje wymagają:
a) poprawy efektywności inwestycji dzięki koordynacji instrumentów unijnych i krajowych, wykorzystaniu kapitału prywatnego i usprawnieniu procedur dotyczących projektów strategicznych;
b) skoncentrowania się na europejskich dobrach publicznych, takich jak: infrastruktura transgraniczna (zwłaszcza w dziedzinie energii i technologii cyfrowych), wspólnych inicjatywach w zakresie badań i innowacji oraz na technologii strategicznej; oraz
c) ram wspomagających rynek, w tym neutralnych pod względem technologicznym mechanizmów wsparcia, ram współpracy chroniących konkurencję i zachęt rynkowych.
3.7. Odporność społeczna i włączenie społeczne wymagają zmodernizowanych systemów. W tym celu musimy:
a) wzmocnić pozycję dzięki zwiększonym inwestycjom w edukację i umiejętności, wsparciu zmian na rynku pracy, zmodernizowanym systemom ochrony socjalnej i skuteczniejszym usługom publicznym;
b) sprostać wyzwaniom związanym z dystrybucją poprzez: ukierunkowane wsparcie dla słabszych grup społecznych; mechanizmy sprawiedliwej transformacji oraz inicjatywy rozwoju regionalnego.
c) zapewnić inwestycje w kapitał ludzki, ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności cyfrowych i integracji sztucznej inteligencji, oraz zająć się dysproporcjami regionalnymi pod względem wydajności i wynagrodzeń;
d) wspierać zmiany na rynku pracy, w tym przeciwdziałać wysokiemu bezrobociu młodzieży, zwłaszcza poprzez aktywną politykę rynku pracy; oraz
e) uznać wyzwania związane z przystępnością cenową mieszkań i ich wpływ na odporność finansową na przyszłe wstrząsy gospodarcze.
3.8. Należy uwzględnić ograniczenia fiskalne i polityczne podczas wdrażania, które musi przebiegać wystarczająco śmiało, aby sprostać wymogom czasów. Oznacza to:
a) priorytetowe traktowanie reform o dużym wpływie, które nie wymagają znaczącego nowego finansowania. Nie można przy tym wykluczać żadnego skutecznego rozwiązania;
b) w pierwszej kolejności skuteczniejsze wykorzystanie istniejących instrumentów, a nie tworzenie nowych;
c) skupienie się na europejskich dobrach publicznych o wyraźnej wartości dodanej, takich jak sieć elektroenergetyczna lub strategiczne zdolności obronne;
d) zadbanie o to, by wszelkie nowe inicjatywy wzmacniały, a nie fragmentowały jednolity rynek; oraz
e) uznanie, że wydatki na obronność są niezbędne, przy jednoczesnym zrozumieniu, że nie powinny one zastępować inwestycji w kapitał ludzki, obronę demokracji i spójność społeczną, ponieważ mają one kluczowe znaczenie dla długoterminowej odporności Europy.
4. Uwagi i zalecenia szczegółowe
4.1. Droga naprzód wymaga śmiałości, pragmatyzmu i zaangażowania. Chociaż wyzwania są znaczące, stwarzają one również możliwości wzmocnienia europejskiej konkurencyjności i spójności. Powodzenie w ich podejmowaniu będzie wymagało starannego ustalania priorytetów, skutecznego wdrażania i trwałego zaangażowania zarówno na rzecz efektywności rynku, jak i włączenia społecznego.
4.2. Niedawne badania 8 pokazują, że wpływ inflacji jest bardzo zróżnicowany w różnych grupach dochodów i regionach UE. Ta niejednorodność wymaga bardziej zniuansowanej i ukierunkowanej reakcji politycznej niż tradycyjne szeroko zakrojone środki. Ponadto, chociaż wskaźniki makroekonomiczne wskazują na poprawę, znaczny wzrost ogólnych kosztów utrzymania i utrzymujące się nierówności regionalne są oznaką nierozwiązanych trudności.
4.3. UE powinna opracować ulepszony system gromadzenia danych, aby lepiej ukierunkować działania polityczne na wstrząsy cenowe. Pomogłoby to wyeliminować lukę w zarządzaniu między polityką pieniężną a interwencjami sektorowymi oraz zapewniłoby bardziej ukierunkowane i skuteczne reagowanie na wstrząsy podażowe, przy jednoczesnym zapewnieniu, aby mechanizmy rynkowe pozostały podstawową metodą ustalania cen.
4.4. Polityka spójności musi ewoluować, aby sprostać zarówno tradycyjnym różnicom regionalnym, jak i nowym wyzwaniom wynikającym z transformacji ekologicznej i cyfrowej. To z kolei wymaga:
a) reformy instrumentów spójności, w tym:
- większej elastyczności przy jednoczesnym utrzymaniu długoterminowego ukierunkowania strategicznego;
- wzmocnionej koordynacji między finansowaniem spójności a innymi instrumentami UE, zwłaszcza RRF; oraz
- położenia większego nacisku na budowanie zdolności w regionach słabiej rozwiniętych;
b) nowego podejścia do rozwoju terytorialnego, takiego jak:
- wsparcie dla regionalnych ekosystemów innowacji;
- większy nacisk na współpracę transgraniczną i międzyregionalną;
- włączenie celów spójności do szerszego zarządzania gospodarczego UE; oraz
c) wysiłki mające na celu decentralizację procesu decyzyjnego, zapewniające, aby:
- władzom lokalnym i regionalnym przyznano większą autonomię wdrażania polityki dostosowanej do ich specyfiki gospodarczej;
- zasada partnerstwa była dogłębnie wbudowana w ten proces; oraz aby
- konsultacje ze społeczeństwem obywatelskim i partnerami społecznymi prowadzone były w całym cyklu polityki, od opracowywania po jej wdrażanie i monitorowanie.
4.5. W perspektywie WRF na lata 2028-2034 UE stoi w obliczu nowych potrzeb w obszarach takich jak obronność, a jednocześnie nadal powinna realizować dotychczasowe priorytety. Zmiany demograficzne i starzenie się siły roboczej powodują dodatkową cichą transformację. EKES zaleca:
a) strategiczne priorytety finansowania, w tym:
- nowe mechanizmy finansowania zdolności obronnych w ramach ograniczeń traktatowych;
- wzmocnioną koordynację między inicjatywami obronnymi UE a wydatkami krajowymi; oraz
- integrację polityki przemysłowej w dziedzinie obronności z szerszymi celami konkurencyjności; oraz
b) reformę WRF, w tym:
- bardziej elastyczne mechanizmy reagowania na pojawiające się wyzwania;
- nowe zasoby własne w celu wsparcia rozszerzonych działań na szczeblu UE 9 ; oraz
- położenie większego nacisku na europejskie dobra publiczne przy jednoczesnym utrzymaniu zasadniczego wsparcia w zakresie spójności i rolnictwa.
4.6. Utrzymanie konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw wymaga kompleksowego podejścia, w tym:
a) natychmiastowych środków wsparcia, takich jak:
- ukierunkowana pomoc dla energochłonnych sektorów przemysłu przechodzących na czystsze technologie;
- wsparcie dla MŚP w dostosowywaniu się do przemian gospodarczych;
- zwiększone wsparcie eksportu w sektorach strategicznych; oraz
b) długoterminowe inicjatywy na rzecz konkurencyjności, takie jak:
- zmniejszenie obciążeń administracyjnych (25 %, z 35 % dla MŚP) zgodnie z celami Komisji;
- przyspieszoną integrację jednolitego rynku, zwłaszcza w sektorze usług;
- europejskie ekosystemy przemysłowe w sektorach strategicznych; oraz
- zwiększone wsparcie dla innowacji i przyjmowania technologii.
4.7. W zaleceniach tych przyznano, że rozwiązanie kryzysu związanego z kosztami utrzymania wymaga zarówno natychmiastowych działań, jak i długoterminowych reform strukturalnych. Powodzenie zależy od przemyślanej koordynacji między różnymi obszarami polityki i szczeblami sprawowania rządów, a zarazem skupienia się zarówno na skuteczności, jak i sprawiedliwości. Regularne monitorowanie i dostosowywanie środków - w obliczu zmieniających się okoliczności - jest niezbędne dla zapewnienia ich adekwatności do zakładanych celów. Lepsze konsultacje z zainteresowanymi stronami ze społeczeństwem obywatelskim i partnerami społecznymi mają zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia tego zamierzenia.
Bruksela, dnia 30 kwietnia 2025 r.
Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.
05.12.2025
4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.
05.12.2025
Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.
04.12.2025
Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.
02.12.2025
Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.
25.11.2025
Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.
19.11.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.3195 |
| Rodzaj: | Opinia |
| Tytuł: | Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - Walka z kryzysem - środki na rzecz odpornej, spójnej i sprzyjającej włączeniu społecznemu gospodarki europejskiej (opinia z inicjatywy własnej) |
| Data aktu: | 02/07/2025 |
| Data ogłoszenia: | 02/07/2025 |