Antonio GARCÍA DEL RIEGO
Giuseppe GUERINI
| Doradczynie i doradcy |
Samuel CORNELLA (z ramienia sprawozdawcy, Grupa III) Christian STIEFMÜLLER (z ramienia sprawozdawczyni, Grupa II) Patricia RODRÍGUEZ FERNÁNDEZ DE CASTRO (z ramienia sprawozdawcy, Grupa I) Veronique ORMEZZANO (z ramienia grupy I) Daniel MERTENS (z ramienia grupy II) |
| Wniosek o wydanie opinii | Parlament Europejski, 6.2.2025 |
| Podstawa prawna | Artykuł 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
| Sekcja odpowiedzialna | Sekcja ds. Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Spójności Gospodarczej i Społecznej |
| Data przyjęcia przez sekcję | 15.4.2025 |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej | 30.4.2025 |
| Sesja plenarna nr | 596 |
| Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się) | 152/1/2 |
1. Wnioski i zalecenia
1.1. EKES podkreśla, że choć UE wyznaczyła sobie ambitne cele w zakresie sprawiedliwej transformacji, cyfryzacji, odporności, autonomii strategicznej i zrównoważonej konkurencyjności, a także potrzeby bezpieczeństwa i obrony w wyniku wydarzeń geopolitycznych, luka w finansowaniu pozostaje piętą achillesową wysokiego poziomu ambicji UE, jakim jest dostosowanie Unii i jej jednolitego rynku do wymogów przyszłości.
1.2. Aby zlikwidować lukę w inwestycjach publicznych, EKES opowiada się za następującymi środkami: (i) utworzeniem w ramach kolejnych wieloletnich ram finansowych (WRF) unijnego funduszu inwestycyjnego na rzecz konkurencyjności i odporności, (ii) zwiększeniem w ramach przyszłych WRF liczby współfinansowanych programów, takich jak fundusze strukturalne, aby zapewnić ich podwójną opłacalność i dodatkowo wesprzeć finansowanie europejskie większym współfinansowaniem ze środków krajowych bez naruszania nowych zasad fiskalnych oraz (iii) ukierunkowanym przeglądem rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1263 1 w celu uprzywilejowania inwestycji publicznych pobudzających wzrost gospodarczy oraz zwiększających konkurencyjność i odporność gospodarek UE.
1.3. Ograniczony rozmiar budżetu UE wymaga innowacyjnych metod ułatwiających inwestycje w strategiczne sektory, transformację przemysłową i projekty "nienadające się do pozyskania finansowania bankowego". Ważnym elementem tego podejścia fiskalnego jest rozszerzenie programu InvestEU. Należy jednak mieć na uwadze potencjalne wady tego podejścia, takie jak powielanie istniejących nierówności regionalnych. EKES podkreśla ponadto, że każdemu dalszemu wykorzystaniu budżetu UE w celu pobudzenia inwestycji prywatnych za pomocą instrumentów finansowych muszą towarzyszyć przejrzyste i możliwe do wyegzekwowania kryteria dotyczące wyników i zrównoważoności oraz ocena wpływu. Ma to kluczowe znaczenie dla skutecznej polityki przemysłowej i efektywnego wykorzystania środków publicznych. EKES dodaje, że Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) powinien rozszerzyć swoje bezpośrednie inwestycje w niektóre przedsiębiorstwa z branży czystych technologii i technologii, zwłaszcza jeśli nie otrzymują one odpowiedniego finansowania z sektora prywatnego. Aby osiągnąć cele w zakresie redukcji emisji, trzeba też sfinansować projekty długoterminowe.
1.4. Komitet przypomina o strategicznym znaczeniu dokończenia budowy unii rynków kapitałowych (URK) i zapewnieniu przy tym ochrony drobnych oszczędzających, utrzymania stabilności rynków finansowych oraz poszanowania celów oszczędności emerytalnych. Utworzenie unii oszczędności i inwestycji, łączącej URK i unię bankową, powinno rozwiązać problemy unijnego sektora finansowego UE i przynieść właściwe i pragmatyczne rozwiązania.
1.5. Konkretnie, EKES uważa, że jednym z głównych elementów programu unii oszczędności i inwestycji powinno być promowanie konwergencji praktyk nadzorczych i wzmocnienie roli Europejskich Urzędów Nadzoru (EUN). Należy rozważyć potrzebę zwiększenia uprawnień w zakresie harmonizacji i nadzoru w odniesieniu do Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EUNB), Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) oraz Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA). Konieczny jest również bezpośredni nadzór sprawowany przez ESMĘ nad operatorami infrastruktury rynkowej prowadzącymi znaczącą działalność transgraniczną, takimi jak centralne depozyty papierów wartościowych i partnerzy centralni. EKES zaleca podejście etapowe, ponieważ uważamy, że ESMA nie jest obecnie w stanie przejąć bezpośredniego nadzoru nad dużą liczbą podmiotów finansowych. Jednocześnie należy zreformować zarządzanie ESMĄ i jej relacje z kompetentnymi organami krajowymi, aby przygotować ewentualny kolejny etap integracji nadzoru po spełnieniu warunków.
1.6. Inwestorzy instytucjonalni, tacy jak ubezpieczyciele i fundusze emerytalne, odgrywają zasadniczą rolę w systemie finansowym UE. W przeciwieństwie do innych inwestorów instytucjonalnych mają oni jednak znacznie szersze uprawnienia, obejmujące m.in. ochronę ubezpieczających i oszczędzających na emeryturę przed ryzykiem wykraczającym poza ryzyko finansowe. Te szczególne uprawnienia wymagają takiego profilu ryzyka, który wychodzi poza samo kryterium zysków finansowych. EKES z zadowoleniem przyjmuje jednak wniosek Komisji dotyczący określenia kryteriów kwalifiko- walności do korzystnego traktowania ostrożnościowego długoterminowych inwestycji w kapitał własny w akcie delegowanym do dyrektywy Wypłacalność II.
1.7. EKES podkreśla, że polityka emerytalna wynika przede wszystkim z polityki społecznej, której celem jest zapewnienie jak najlepszego zabezpieczenia społecznego pracownikom w starszym wieku. Publiczne systemy emerytalne są najlepszym sposobem wypełnienia tego społecznopolitycznego zadania. Dlatego EKES uważa, że rozszerzenie i wzmocnienie uzgodnionych zbiorowo pracowniczych programów emerytalnych (filar 2), z minimalnym wkładem ze strony pracodawcy, nadzorowanych przez podmiot publiczny wdrażający wiążące i zrównoważone wytyczne inwestycyjne, może być krokiem naprzód. Rozwiązanie to jednak musi uzupełniać publiczne systemy emerytalne i nie może ich osłabiać.
1.8. EKES uważa, że poprawa funkcjonowania rynku sekurytyzacji mogłaby poszerzyć możliwości inwestycyjne dla inwestorów i ułatwić rozwój URK. Starania podejmowane, by stymulować sekurytyzację w UE, powinny koncentrować się na osiąganiu widocznych korzyści w postaci dodatkowego finansowania gospodarki realnej. Sekurytyzacja powinna odgrywać rolę uzupełniającą wobec innych dłużnych instrumentów kapitałowych, takich jak obligacje zabezpieczone.
2. Uwagi ogólne
2.1. Wprowadzenie i kontekst
2.1.1. EKES podkreśla, że choć UE wyznaczyła sobie ambitne cele w zakresie sprawiedliwej transformacji, cyfryzacji, odporności, autonomii strategicznej i zrównoważonej konkurencyjności, a także potrzeby bezpieczeństwa i obrony w wyniku wydarzeń geopolitycznych, luka w finansowaniu pozostaje piętą achillesową wysokiego poziomu ambicji UE, jakim jest dostosowanie Unii i jej jednolitego rynku do wymogów przyszłości.
2.1.2. W tym kontekście EKES zauważa, że luka inwestycyjna związana z transformacją ekologiczną wynosi około 4 % PKB rocznie do 2030 r. 2 Dodatkowe wymogi inwestycyjne pojawiają się wraz z innymi ważnymi celami i wyzwaniami politycznymi: (i) transformacją cyfrową, (ii) zwiększeniem odporności gospodarczej poprzez umiejscowienie produkcji w UE i poprawę konkurencyjności wszystkich sektorów w UE, w tym usług, (iii) inwestycjami społecznymi, np. w podstawowe aspekty polityki publicznej, podstawowe usługi, takie jak opieka zdrowotna, oraz szkolenia i umiejętności oraz (iv) odrębnymi wyzwaniami związanymi z ochroną środowiska, aby stawić czoła kryzysowi różnorodności biologicznej i móc realizować coraz pilniejsze inwestycje w przystosowanie się do zmiany klimatu. Ponadto ze względu na zwrot administracji prezydenta Trumpa w polityce obronnej podczas napiętej sytuacji geopolitycznej w ostatnich miesiącach pojawiła się konieczność szybkiego zwiększenia inwestycji w zdolności obronne.
2.1.3. Potrzeba znacznych kwot finansowania publicznego, aby uruchomić inwestycje publiczne i prywatne. Dotyczy to, po pierwsze, dziedzin, w których nie ma jeszcze uzasadnienia biznesowego dla rozwiązań neutralnych pod względem emisji CO2, a po drugie - sektorów strategicznych, w których w przeciwnym razie produkcja odbywałaby się regionach świata, które są konkurentem Europy z geoekonomicznego punktu widzenia.
2.1.4. Fundusze publiczne mają kluczowe znaczenie w przypadku inwestycji w infrastrukturę oraz w inne dobra publiczne, których podmioty rynkowe nie mają motywacji dostarczać, ale które mogą stworzyć podmiotom rynkowym warunki do prosperowania i inwestowania. Chociaż głównym narzędziem finansowania transformacji w UE powinny być inwestycje sektora prywatnego, w większości badań udział finansowania publicznego szacowany jest na 25-60 %, w zależności od sektora 3 . Podsumowując, luka w inwestycjach publicznych wynosi co najmniej 1,25 % PKB rocznie 4 .
2.2. Finansowanie publiczne: Więcej zasobów fiskalnych na uruchomienie inwestycji
2.2.1. Nawiązując do wstępnych zapowiedzi Komisji Europejskiej dotyczących ewentualnego funduszu na rzecz konkurencyjności, EKES proponuje utworzenie funduszu inwestycyjnego UE w ramach kolejnych WRF. Jego celem powinno być zapewnienie środków finansowych na projekty inwestycyjne o strategicznym znaczeniu dla Europy. EKES widzi pięć obszarów inwestycji w ramach przyszłego unijnego funduszu inwestycyjnego: (i) transgraniczne projekty infrastrukturalne, (ii) inwestycje mające na celu dokończenie unii energetycznej, (iii) inwestycje mające na celu wzmocnienie konkurencyjności europejskiego przemysłu, (iv) inwestycje społeczne, np. w dziedzinie edukacji i szkoleń, v) potrzeby bezpieczeństwa i obrony w wyniku aktualnej sytuacji geopolitycznej. Głównym celem tego funduszu powinno być wspieranie państw członkowskich w osiąganiu zrównoważonego poziomu inwestycji publicznych oraz zwiększenie konkurencyjności i odporności gospodarki UE.
2.2.2. EKES uważa, że fundusz inwestycyjny UE powinien być finansowany z różnych zasobów, w tym wkładów państw członkowskich, nowych zasobów własnych i wspólnej emisji długu UE, która została z powodzeniem wprowadzona jako innowacyjny instrument podczas pandemii COVID-19 i mogłaby zostać powtórzona w celu finansowania zrównoważonej konkurencyjności i odporności jednolitego rynku w przyszłości 5 . Dlatego EKES ponawia i w pełni popiera apel Komisji do Rady o pilne wznowienie prac nad kwestią nowych zasobów własnych 6 .
2.2.3. Oprócz dodatkowego finansowania na poziomie UE, Unia będzie musiała uwolnić wykorzystanie finansowania publicznego na szczeblu krajowym w celu zaspokojenia potrzeb inwestycyjnych. W tym kontekście EKES sugeruje, by instytucje UE skorzystały z przepisów zawartych w art. 2 ust. 2 rozporządzenia 2024/1263, zgodnie z którymi krajowe współfinansowanie programów UE nie będzie wliczane do ścieżki wydatków netto w nowych ramach budżetowych UE.
2.2.4. EKES ma nadzieję, że programy współfinansowane, takie jak fundusze strukturalne, zostaną zwiększone w nadchodzących WRF UE. Opłaciłoby się to podwójnie: większemu finansowaniu europejskiemu mogłoby towarzyszyć większe współfinansowanie krajowe, bez wchodzenia w konflikt z nowymi zasadami fiskalnymi. Wyżej wymieniony przepis rozporządzenia 2024/1263 powinien zostać wykorzystany do realizacji programu inwestycyjnego kierowanego przez UE.
2.2.5. EKES z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji, by zalecić Radzie uruchomienie krajowej klauzuli korekcyjnej w ramach paktu stabilności i wzrostu jako środka natychmiastowego służącego zwiększeniu wydatków na cele wojskowe. Ubolewa jednak, że pole manewru w zakresie finansowania inwestycji publicznych jest nadal bardzo ograniczone. Ponieważ takie inwestycje nie są opłacalne z ekonomicznego punktu widzenia, mogą napotkać polityczny sprzeciw. EKES zaleca ukierunkowany przegląd rozporządzenia 2024/126, aby zapewnić lepszą pozycję tym inwestycjom publicznym pobudzającym wzrost gospodarczy, które zwiększają konkurencyjność i odporność gospodarek UE.
2.3. Finansowanie prywatne: uruchomienie inwestycji prywatnych przy wsparciu publicznym - rola EBI
2.3.1. EKES zgadza się, że obecna sytuacja wymaga kompleksowego zestawu środków mających na celu odblokowanie inwestycji prywatnych, w tym zarówno ukierunkowanego i strategicznego wykorzystania instrumentów oferowanych przez EBI, jak i uwarunkowanej społecznie pomocy i dotacji dla przedsiębiorstw.
2.3.2. EBI korzysta z szerokiej sieci partnerów, która umożliwia mu dostęp do bogatej serii projektów. Potencjał EBI należy zwiększyć zgodnie z dodatkowymi potrzebami inwestycyjnymi - także w zakresie instrumentów dłużnych, gwarancji i instrumentów kapitałowych - za pomocą Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI).
2.3.3. Jednocześnie EBI powinien bardziej skoncentrować się na lukach rynkowych, w których finansowanie prywatne nie jest dostępne, skrócić czas wprowadzania na rynek i uprościć swój obecny rozdrobniony zestaw upoważnień, aby zapewnić przedsiębiorstwom większą widoczność.
2.3.4. Ograniczony rozmiar budżetu UE wymaga innowacyjnych metod ułatwiających inwestycje w strategiczne sektory, transformację przemysłową i projekty "nienadające się do pozyskania finansowania bankowego". Trzeba wykorzystywać gwarancje i rozszerzyć program InvestEU. Należy jednak mieć na uwadze ograniczenia takiego podejścia, gdyż skuteczność tego programu zależy od zdolności partnerów wdrażających i pośredników finansowych.
2.3.5. Alokacja funduszy dzięki efektowi dźwigni budżetu UE może powielić istniejące nierówności regionalne. W niektórych kierujących się popytem funduszach i programach gorzej ocenia się te państwa członkowskie i regiony, które nie posiadają wykazu projektów i rozwiniętych rynków kapitałowych 7 . Ponieważ odblokowanie inwestycji w UE będzie również wymagało złagodzenia ograniczeń dotyczących krajowych polityk fiskalnych i pomocy państwa, trzeba będzie zadbać o to, by plany działań na rzecz unii oszczędności i inwestycji przyczyniały się zniwelowania nierówności i podkreślały cel spójności, będącej fundamentem jednolitego rynku.
2.3.6. Dalsze wykorzystanie budżetu UE w celu uruchomienia inwestycji prywatnych za pomocą instrumentów finansowych musi iść w parze z przejrzystymi i wykonalnymi kryteriami w zakresie wyników i zrównoważonego rozwoju, a także oceny skutków. Trzeba też starannie przeanalizować problem pokusy nadużycia.
2.3.7. EKES uważa, że wspieranie projektów o podwyższonym ryzyku i długoterminowych projektów w zakresie transformacji jest możliwe dzięki wykorzystaniu i zwiększeniu zdolności EBI, EFI i krajowych prorozwojowych banków i instytucji. W szczególności inwestycje kapitałowe dokonywane przez podmioty publiczne i prywatne są główną alternatywą finansowania dla przedsiębiorstw typu startup, przedsiębiorstw scale-up i przedsiębiorstw o ugruntowanej pozycji i pozostają niedostatecznie wykorzystywanym zasobem, który może zwiększyć konkurencyjność UE.
2.3.8. Dlatego należy zwiększyć zasoby, aby umożliwić instytucjom finansowym podjęcie takich działań. Proponowane zwiększenie gwarancji budżetowej dla InvestEU jest właściwe. EKES nalega jednak, aby przyjąć powyższe warunki pozyskiwania inwestycji prywatnych ze środków publicznych. Ponadto podkreśla, że upraszczanie wymogów administracyjnych nie może odbywać się kosztem ukierunkowanego i prawidłowego wykorzystania środków. Wzmocniona koordynacja między instytucjami ponadnarodowymi (horyzontalna) i krajowymi (wertykalna) będzie miała kluczowe znaczenie dla zwiększenia zdolności, np. poprzez wykorzystanie najlepszych praktyk i wiedzy fachowej w państwach członkowskich. Również w tym przypadku zagrożenia związane z nierównościami między ekosystemami finansowymi państw członkowskich i słabą warunkowością muszą znaleźć odzwierciedlenie w projektach specjalnych programów.
2.3.9. EKES dodaje, że EBI powinien rozszerzyć swoje bezpośrednie inwestycje w niektóre przedsiębiorstwa z branży czystych technologii i technologii, które nie otrzymują odpowiedniego finansowania z sektora prywatnego. Aby osiągnąć cele w zakresie redukcji emisji, trzeba nadal finansować projekty długoterminowe. W ten sposób można by realizować długoterminowe cele inwestycyjne i wzmocnić kontrolę polityczną za pomocą wytycznych inwestycyjnych i przejrzystej analizy skutków.
2.4. Dalszy rozwój unii oszczędności i inwestycji
2.4.1. Komitet przypomina o strategicznym znaczeniu dokończenia budowy URK i zapewnieniu przy tym ochrony drobnych oszczędzających, utrzymania stabilności rynków finansowych oraz poszanowania celów oszczędności emerytalnych 8 . Utworzenie unii oszczędności i inwestycji, łączącej URK i unię bankową, powinno rozwiązać problemy unijnego sektora finansowego UE i przynieść właściwe i pragmatyczne rozwiązania. Fragmentacja rynków finansowych UE wzdłuż granic krajowych nadal stanowi najważniejszą przeszkodę dla transgranicznego przepływu inwestycji w UE.
2.4.2. Co roku poza UE inwestuje się oszczędności Europejczyków rzędu kilkuset milionów EUR. Głównym celem unii oszczędności i inwestycji powinno być odwrócenie tej tendencji poprzez: (i) poprawę możliwych zwrotów z inwestycji w UE oraz (ii) zadbanie przy opracowywaniu i wdrażaniu ram regulacyjnych o równe warunki działania dla uczestników z rynku UE w porównaniu z ich dużymi konkurentami międzynarodowymi.
2.4.3. EKES pragnie również podkreślić, że przy projektowaniu unii oszczędności i inwestycji należy przede wszystkim kierować się interesami i prawami podstawowymi obywateli UE. Musi ona opierać się na najwyższych standardach integralności rynku i ochrony konsumentów, a jednocześnie zachęcać do ostrożnego podejmowania ryzyka. Obejmuje to nadzór jakościowy, a także tworzenie wspólnych europejskich przestrzeni danych dla usług finansowych, których niewątpliwe korzyści muszą być zrównoważone z podstawowymi prawami obywateli UE do prywatności i ochrony danych, bez generowania zbędnych kosztów.
2.5. Poprawa dostępu gospodarstw domowych do wysokowydajnych, zrównoważonych i bezpiecznych długoterminowych wariantów inwestycyjnych
2.5.1. Inne czynniki zmniejszające udział inwestorów detalicznych w rynkach finansowych to m.in. o 40% wyższe opłaty niż w przypadku inwestorów instytucjonalnych 9 , częściowo z powodu różnic w kosztach przestrzegania przepisów i dystrybucji. To sprawia, że inwestowanie w aktywa finansowe stało się raczej nieatrakcyjne dla gospodarstw domowych. EKES oczekuje, że bardziej płynna konkurencja transgraniczna będzie skłaniała dostawców do obniżania opłat. Jednocześnie EKES ostrzega przed coraz częstszym przenoszeniem ryzyka makroekonomicznego na gospodarstwa domowe o niskich i średnich dochodach poprzez zachęcanie ich do ryzykownych inwestycji kosztem niezbędnych oszczędności na wypadek sytuacji awaryjnych. EKES zwraca uwagę, że informacje przekazywane gospodarstwom domowym, zwłaszcza na temat złożonych, nieprzejrzystych funduszy, są bardzo skomplikowane.
2.5.2. EKES zachęca do podejmowania ukierunkowanych inicjatyw mających na celu przezwyciężenie fragmentacji rynków UE i infrastruktury rynków finansowych, co mogłoby znacząco zwiększyć atrakcyjność rynków krajowych dla europejskich gospodarstw domowych. W USA systemy obrotu i inna infrastruktura rynkowa są bardziej skonsolidowane, co znajduje odzwierciedlenie w lepszej płynności, większej przejrzystości przed- i potransakcyjnej, bardziej efektywnej wycenie, szybszym rozliczaniu i niższych kosztach transakcji.
2.5.3. EKES wzywa współprawodawców, by przy finalizacji strategii inwestycji detalicznych zapewnili gospodarstwom domowym dostęp do szerokiej gamy wysokowydajnych i opłacalnych rozwiązań oszczędnościowych i inwestycyjnych po przejrzystych i konkurencyjnych cenach, a także do zrozumiałych informacji na temat ryzyka i zrównoważoności. Towarzyszyć temu powinny wyczerpujące i przystępne informacje oraz przekazywanie danych, a także - na życzenie - fachowe doradztwo, bez obniżania standardów ochrony inwestorów zapisanego w odpowiednich przepisach unijnych i krajowych, zwłaszcza w dyrektywie w sprawie rynków instrumentów finansowych (MiFID).
2.5.4. EKES zgadza się, że ukierunkowanie prywatnych oszczędności na zrównoważone inwestycje długoterminowe powinno być kluczowym celem programu unii oszczędności i inwestycji. Dlatego EKES uważa, że rozszerzenie i wzmocnienie uzgodnionych zbiorowo pracowniczych programów emerytalnych (filar 2), z minimalnym wkładem ze strony pracodawcy, nadzorowanych przez podmiot publiczny wdrażający wiążące i zrównoważone wytyczne inwestycyjne, może być krokiem naprzód. Rozwiązanie to jednak musi uzupełniać publiczne systemy emerytalne i nie może ich osłabiać.
2.5.5. Jednocześnie EKES podkreśla, że polityka emerytalna ma przede wszystkim na celu politykę społeczną, jakim jest zapewnienie jak najlepszego zabezpieczenia społecznego pracownikom w starszym wieku. Publiczne systemy emerytalne są najlepszym sposobem wypełnienia tego społecznopolitycznego mandatu. Nie wolno poddawać presji dobrze funkcjonujących systemów w państwach członkowskich. Analogicznie, nowe inicjatywy podejmowane w ramach unii oszczędności i inwestycji nie mogą wywierać presji na państwa członkowskie, by zwiększały wskaźniki oszczędności poprzez cięcia w zabezpieczeniach społecznych i usługach świadczonych w interesie ogólnym lub poprzez włączenie instrumentów rynku kapitałowego do tych systemów.
2.5.6. EKES jest zdania, że uzupełniające prywatne plany emerytalne (filar 3) powinny być w pełni przenośne między państwami członkowskimi. EKES ubolewa, że ogólnoeuropejski produkt emerytalny (OIPE) zyskał niewielką akceptację, i wzywa Komisję do wykorzystania propozycji przedstawionych przez EIOPA. Zdaje sobie jednak sprawę, że jest mało prawdopodobne, aby OIPE, czyli produkt adresowany do wąskiego kręgu obywateli UE, głównie ekspatriantów, udało się wdrożyć na większą skalę.
2.6. Promowanie konwergencji praktyk nadzorczych i wzmacnianie roli Europejskich Urzędów Nadzoru (EUN)
2.6.1. Kolejną kluczową kwestią jest rozdrobnienie struktury nadzorczej rynków kapitałowych UE. EKES uznaje i docenia istotną rolę właściwych organów krajowych w obecnych ramach. Jednocześnie różnice w ramach regulacyjnych i praktykach nadzorczych państw członkowskich są głównym źródłem arbitrażu regulacyjnego i tarć, które mają wpływ na transgraniczne inwestycje na jednolitym rynku, umożliwiają arbitraż nadzorczy przedsiębiorstwom przychodzącym spoza UE i nowym podmiotom oraz zmniejszają zaufanie do produktów finansowych.
2.6.2. EKES oczekuje szczegółowych propozycji, jak można wzmocnić rolę EUN w zapewnianiu konwergencji praktyk nadzorczych. Trzeba wziąć pod uwagę potrzebę zwiększenia uprawnień w zakresie harmonizacji i nadzoru. Może to wymagać zmian w istniejących ramach regulacyjnych w celu (i) zmniejszenia niespójności we wdrażaniu i stosowaniu wspólnych ram regulacyjnych we wszystkich państwach członkowskich oraz (ii) przeglądu struktur zarządzania i procesów decyzyjnych EUN, m.in. zwiększenia uprawnień wykonawczych.
2.6.3. EKES liczy również na szczegółowe propozycje dotyczące bezpośredniego nadzoru sprawowanego przez ESMĘ nad operatorami infrastruktury rynkowej prowadzącymi znaczącą działalność transgraniczną, takimi jak centralne depozyty papierów wartościowych i partnerzy centralni. EKES zaleca podejście etapowe, ponieważ uważamy, że ESMA nie jest obecnie w stanie przejąć bezpośredniego nadzoru nad dużą liczbą podmiotów finansowych. Jednocześnie należy zreformować zarządzanie ESMĄ i jej relacje z kompetentnymi organami krajowymi, aby przygotować ewentualny kolejny etap integracji nadzoru po spełnieniu warunków.
2.6.4. Złożoność wielowarstwowej struktury regulacyjnej i nadzorczej znajduje odzwierciedlenie w nakładaniu się i redundancji zadań i kompetencji, co zwiększa koszty przestrzegania przepisów przez instytucje finansowe, np. poprzez powielanie wymogów sprawozdawczych i wniosków o udzielenie informacji. EKES zachęca Komisję i Europejskie Urzędy Nadzoru do podejmowania inicjatyw mających na celu usprawnienie procesów sprawozdawczości i ujawniania informacji zgodnie z zasadą jednorazowości, centralizacją informacji nadzorczych oraz kompleksowymi ustaleniami dotyczącymi wymiany danych między EUN a właściwymi organami krajowymi oraz jednolitym mechanizmem nadzorczym.
2.7. Poprawa efektywności regulacji finansowych bez narażania stabilności finansowej
2.7.1. Mimo upływu dziesięciu lat unia bankowa wciąż pozostaje niedokończona. Obecna fragmentacja wzdłuż granic państwowych jest przeszkodą dla przedsiębiorstw, gdyż sprawia, że kapitał i płynność są niedostateczne i kosztowne, a podział ryzyka w sektorze prywatnym - ograniczony. Jednolity mechanizm nadzorczy i jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji powinny mieć wyraźne uprawnienia do całościowego nadzorowania banków objętych ich zakresem, przy czym organy nadzoru państwa przyjmującego powinny mieć mniejszą swobodę uznania.
2.7.2. Stabilność finansowa wymaga jasnych, przewidywalnych i proporcjonalnych ram regulacyjnych.
2.7.3. EKES uważa, że utworzenie wspólnego europejskiego systemu gwarantowania depozytów (EDIS) zapewniłoby obywatelom UE równy dostęp do ich depozytów w przypadku upadłości. Punktem wyjścia powinno być pełne ujednolicenie i finansowanie krajowych systemów gwarancji depozytów (DGS), czego na razie jeszcze nie ma. EKES zauważa, że wdrożenie i stabilne funkcjonowanie EDIS jest nierozerwalnie związane z ukończeniem jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. W ostatnich kilku latach poczyniono znaczne postępy w tworzeniu bufora długu możliwego do umorzenia lub konwersji, co potwierdził EUNB w swej najnowszej tablicy wskaźników minimalnego wymogu w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych (MREL) 10 . Jednak niektóre aspekty ram restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji nadal nie zostały uwzględnione, w szczególności dostosowanie krajowych procedur restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz postępowań upadłościowych, pełna ratyfikacja Porozumienia ustanawiającego Europejski Mechanizm Stabilności przewidującego mechanizm ochronny dla jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, a także kwestia płynności w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, w innych jurysdykcjach zazwyczaj zapewniana przez banki centralne.
2.7.4. Ubezpieczyciele i fundusze emerytalne odgrywają zasadniczą rolę w systemie finansowym UE. W przeciwieństwie do innych inwestorów instytucjonalnych mają oni jednak znacznie szersze uprawnienia, obejmujące m.in. ochronę ubezpieczających i oszczędzających na emeryturę przed ryzykiem wykraczającym poza ryzyko finansowe. Te uprawnienia wymagają takiego profilu ryzyka, który wychodzi poza samo kryterium zysków finansowych. EKES z ostrożnym zadowoleniem przyjmuje jednak wniosek Komisji dotyczący określenia kryteriów kwalifikowalności do korzystnego traktowania ostrożnościowego długoterminowych inwestycji w kapitał własny w akcie delegowanym do dyrektywy Wypłacalność II.
2.7.5. Rozwój ELTIF 2.0 powinien być krokiem we właściwym kierunku wspierania inwestycji w długoterminowe fundusze na niepublicznym rynku kapitałowym. Rozpoczęcie stosowania tego zmienionego rozporządzenia powinno być ściśle monitorowane, aby zapewnić uwzględnienie wszelkich niezamierzonych konsekwencji.
2.7.6. W odniesieniu do rynków kapitałowych należy również wziąć pod uwagę, że szereg czynników przyczynia się do przenoszenia płynności z rynków kapitałowych UE. Władze powinny ściśle monitorować jakość i dostępność płynności na rynku akcji w UE, aby upewnić się, że wszelkie przyszłe zmiany ram regulacyjnych będą oparte na dogłębnym zrozumieniu mechanizmów rynkowych.
2.7.7. EKES uważa, że dalsza poprawa funkcjonowania rynku sekurytyzacji mogłaby poszerzyć możliwości inwestycyjne dla inwestorów i zwiększyć dostęp do kredytów dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Sekurytyzacja mogłaby pomóc w rozwoju URK. Starania na rzecz zwiększania sekurytyzacji w UE powinny koncentrować się na osiąganiu widocznych korzyści w postaci dodatkowego finansowania gospodarki realnej. Sekurytyzacja powinna odgrywać rolę uzupełniającą względem innych kapitałowych instrumentów dłużnych, takich jak listy zastawne, to znaczy zapewniać możliwości refinansowania określonych kategorii aktywów, a także stanowić narzędzie zarządzania ryzykiem.
2.7.8. Niektóre państwa członkowskie rozważają obecnie wprowadzenie dobrowolnego 28. systemu, aby przeciwdziałać fragmentacji 11 . Przyszły wniosek Komisji prawdopodobnie obejmie kilka obszarów prawa, w tym: prawo spółek, egzekwowanie prawa, prawo dotyczące niewypłacalności, prawo rynków finansowych, prawo podatkowe i prawo pracy. Chociaż EKES nie sprzeciwia się koncepcji 28. systemu w niektórych obszarach, np. w rynkach kapitałowych, to zdecydowanie nie zgadza się na włączenie przepisów prawa pracy, które podważałyby ochronę pracowników i dorobek prawny UE w dziedzinie społecznej i stwarzały ryzyko obejścia prawa krajowego i autonomii partnerów społecznych.
Bruksela, dnia 30 kwietnia 2025 r.
Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.
05.12.2025
4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.
05.12.2025
Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.
04.12.2025
Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.
02.12.2025
Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.
25.11.2025
Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.
19.11.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.3193 |
| Rodzaj: | Opinia |
| Tytuł: | Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - Inwestycje i reformy na rzecz pobudzenia europejskiej konkurencyjności i utworzenia unii rynków kapitałowych (opinia rozpoznawcza na wniosek Parlamentu Europejskiego) |
| Data aktu: | 02/07/2025 |
| Data ogłoszenia: | 02/07/2025 |