Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 marca 2025 r. w sprawie europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej - 2025 r. (2024/2112(INI))

P10_TA(2025)0031

Europejski semestr na rzecz koordynacji polityki gospodarczej - 2025 r.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 marca 2025 r. w sprawie europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej - 2025 r. (2024/2112(INI))

(C/2025/3148)

(Dz.U.UE C z dnia 20 czerwca 2025 r.)

Parlament Europejski,

- uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w szczególności jego art. 121, 126 i 136,

- uwzględniając Protokół nr 1 do Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i TFUE w sprawie roli parlamentów narodowych

w Unii Europejskiej,

- uwzględniając Protokół nr 2 do TUE i TFUE w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności,

- uwzględniając Protokół nr 12 do TUE i TFUE w sprawie procedury dotyczącej nadmiernego deficytu,

- uwzględniając Traktat o stabilności, koordynacji i zarządzaniu w unii gospodarczej i walutowej,

- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1263 z dnia 29 kwietnia 2024 r. w sprawie skutecznej koordynacji polityk gospodarczych i w sprawie wielostronnego nadzoru budżetowego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1466/97 ¹ ,

- uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) 2024/1264 z dnia 29 kwietnia 2024 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1467/97 w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu ² ,

- uwzględniając dyrektywę Rady (UE) 2024/1265 z dnia 29 kwietnia 2024 r. zmieniającą dyrektywę 2011/85/UE w sprawie wymogów dla ram budżetowych państw członkowskich ³ ,

- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1173/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie skutecznego egzekwowania nadzoru budżetowego w strefie euro ⁴ ,

- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1174/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie środków egzekwowania korekty nadmiernych zakłóceń równowagi makroekonomicznej w strefie euro ⁵ ,

- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1176/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie zapobiegania zakłóceniom równowagi makroekonomicznej i ich korygowania ⁶ ,

- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 472/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru gospodarczego i budżetowego nad państwami członkowskimi należącymi do strefy euro dotkniętymi lub zagrożonymi poważnymi trudnościami w odniesieniu do ich stabilności finansowej ⁷ ,

- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 473/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie wspólnych przepisów dotyczących monitorowania i oceny projektów planów budżetowych oraz zapewnienia korekty nadmiernego deficytu w państwach członkowskich należących do strefy euro ⁸ ,

- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2020/2092 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii ⁹  (rozporządzenie dotyczące warunkowości w zakresie praworządności),

- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 z dnia 12 lutego 2021 r. ustanawiające Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności ¹⁰  (rozporządzenie w sprawie RRF),

- uwzględniając europejską prognozę gospodarczą Komisji z wiosny 2024 r., opublikowaną 15 maja 2024 r.,

- uwzględniając prognozę gospodarczą Komisji z jesieni 2024 r. opublikowaną 15 listopada 2024 r.,

- uwzględniając monitor stabilności długu 2023, opublikowany przez Komisję Europejską 22 marca 2024 r.,

- uwzględniając komunikat Komisji z 17 grudnia 2024 r. pt. "Sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu

ostrzegania 2025" (COM(2024)0702) oraz zalecenie Komisji z 17 grudnia 2024 r. dotyczące zalecenia Rady w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro (COM(2024)0704),

- uwzględniając wniosek Komisji z dnia 17 grudnia 2024 r. w sprawie wspólnego sprawozdania Komisji i Rady o zatrudnieniu (COM(2024)0701),

- uwzględniając komunikat Komisji z 8 marca 2023 r. pt. "Wytyczne dotyczące polityki fiskalnej na 2024 r." (COM(2023)0141),

- uwzględniając sprawozdanie Komisji z dnia 19 czerwca 2024 r., opracowane zgodnie z art. 126 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (COM(2024)0598),

- uwzględniając zalecenie Rady z dnia 12 kwietnia 2024 r. w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro ¹¹ ,

- uwzględniając ocenę Europejskiej Rady Budżetowej z dnia 3 lipca 2024 r. w sprawie kursu polityki fiskalnej

właściwego dla strefy euro w 2025 r.,

- uwzględniając oświadczenie Eurogrupy z dnia 15 lipca 2024 r. w sprawie kursu polityki fiskalnej dla strefy euro w 2025 r.,

- uwzględniając sprawozdanie roczne Europejskiej Rady Budżetowej opublikowane 2 października 2024 r.,

- uwzględniając komunikat Komisji z dnia 19 czerwca 2024 r. pt. "Europejski semestr w 2024 r. - pakiet wiosenny"

(COM(2024)0600),

- uwzględniając komunikat Komisji z dnia 17 grudnia 2024 r. pt. "Europejski semestr 2025 - pakiet jesienny" (COM(2024)0700),

- uwzględniając komunikat Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. pt. "Europejski Zielony Ład" (COM(2019)0640), porozumienie paryskie przyjęte 12 grudnia 2015 r. w kontekście Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu oraz cele zrównoważonego rozwoju ONZ,

- uwzględniając ósmy program działań w zakresie środowiska do 2030 r.,

- uwzględniając międzyinstytucjonalną proklamację Europejskiego filaru praw socjalnych z 17 listopada 2017 r. ¹²  oraz komunikat Komisji z dnia 4 marca 2021 r. pt. "Plan działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych" (COM(2021)0102),

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie powszechnego dostępu do godnych i przystępnych cenowo mieszkań ¹³ ;

- uwzględniając dokument Ursuli von der Leyen, kandydatki na przewodniczącą Komisji Europejskiej, z 18 lipca 2024 r. pt. "Wybór Europy - Wytyczne polityczne na następną kadencję Komisji Europejskiej 2024-2029" oraz oświadczenie Valdisa Dombrovskisa, komisarza do spraw gospodarki i wydajności oraz wdrażania i upraszczania, wygłoszone podczas wysłuchania potwierdzającego 7 listopada 2024 r.,

- uwzględniając dokument roboczy Międzynarodowego Funduszu Walutowego 24/181 z sierpnia 2024 r. zatytułowany "Taming Public Debt in Europe: Outlook, Challenges, and Policy Response" [Ograniczenie długu publicznego w Europie: perspektywy, wyzwania i strategie polityczne],

- uwzględniając monitor fiskalny Międzynarodowego Funduszu Walutowego pt. "Putting a Lid on Public Debt" [Utrzymać dług publiczny w ryzach] z października 2024 r.,

- uwzględniając sprawozdanie specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 13/2024 pt. "Absorpcja środków z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności - Postępy są powolne, a ukończenie działań i tym samym osiągnięcie celów RRF jest wciąż niepewne",

- uwzględniając szczegółową analizę zatytułowaną "The new economic governance framework: implications for monetary policy" [Nowe ramy zarządzania gospodarczego: implikacje dla polityki pieniężnej], opublikowaną przez Dyrekcję Generalną ds. Polityki Wewnętrznej 20 listopada 2024 r. ¹⁴ ,

- uwzględniając szczegółową analizę zatytułowaną "Economic Dialogue with the European Commission on EU Fiscal Surveillance" [Dialog gospodarczy z Komisją Europejską na temat nadzoru budżetowego UE], opublikowaną przez Dyrekcję Generalną ds. Polityki Wewnętrznej 1 grudnia 2024 r. ¹⁵ ,

- uwzględniając sprawozdanie Maria Draghiego z 9 września 2024 r. pt. "The future of European competitiveness" [Przyszłość europejskiej konkurencyjności] ("sprawozdanie Draghiego"),

- uwzględniając art. 55 Regulaminu,

- uwzględniając sprawozdanie Komisji Gospodarczej i Monetarnej (A10-0022/2025),

A. mając na uwadze, że europejski semestr odgrywa zasadniczą rolę w koordynacji polityki gospodarczej i budżetowej w państwach członkowskich, a tym samym chroni makroekonomiczną stabilność unii gospodarczej i walutowej;

B. mając na uwadze, że europejski semestr ma na celu promowanie trwałego, inkluzywnego i konkurencyjnego wzrostu gospodarczego, zatrudnienia, stabilności makroekonomicznej i zdrowych finansów publicznych w całej UE, aby zapewnić trwałą pozytywną konwergencję wyników gospodarczych, społecznych i środowiskowych państw członkowskich;

C. mając na uwadze, że europejski semestr 2024 to pierwszy cykl wdrażania nowych ram zarządzania gospodarczego,

które weszły w życie 30 kwietnia 2024 r. i torują drogę UE i jej państwom członkowskim na etapie przejściowym;

D. mając na uwadze, że w zaleceniu Rady w sprawie polityki gospodarczej w strefie euro z 2024 r. wezwano państwa

członkowskie do podjęcia działań, zarówno indywidualnie, jak i zbiorowo, w celu wzmocnienia konkurencyjności, zwiększenia odporności gospodarczej i społecznej, ochrony stabilności makrofinansowej i utrzymania wysokiego poziomu inwestycji publicznych w celu wsparcia transformacji ekologicznej i cyfrowej; mając na uwadze, że stabilność fiskalna jest podstawą zarówno zrównoważonych wysokich standardów społecznych w UE, jak i konkurencyjności UE;

E. mając na uwadze, że głównymi celami nowych ram zarządzania gospodarczego są wzmocnienie stabilności długu oraz zrównoważonego i inkluzywnego wzrostu gospodarczego we wszystkich państwach członkowskich, a także umożliwienie wszystkim państwom członkowskim przeprowadzenia niezbędnych reform i inwestycji w zakresie wspólnych priorytetów UE, które obejmują (i) sprawiedliwą transformację ekologiczną i cyfrową, (ii) odporność społeczną i gospodarczą, w tym Europejski filar praw socjalnych, (iii) bezpieczeństwo energetyczne oraz (iv) budowanie zdolności obronnych; mając na uwadze, że różnice w zdolności fiskalnej między państwami członkowskimi utrudniają sprawiedliwe inwestycje w dziedziny będące priorytetem strategicznym oraz osłabiają spójność na jednolitym rynku;

F. mając na uwadze, że wartości referencyjne, mianowicie maksymalnie 3 % deficytu sektora instytucji rządowych w stosunku do PKB i 60 %, jeżeli chodzi o relację długu publicznego do PKB, określono w TFUE; mając na uwadze, że deficyt nominalny UE i relacja długu publicznego do PKB w UE utrzymują się powyżej wartości referencyjnych; mając na uwadze różnice pod względem deficytu nominalnego i relacji długu publicznego do PKB w UE, przy czym sytuacja w poszczególnych państwach członkowskich jest diametralnie różna;

G. mając na uwadze, że w 2024 r. procedury nadmiernego deficytu wszczęto lub utrzymano w przypadku ośmiu państw członkowskich; mając na uwadze, że decyzją Rady i Komisji, podjętą po przeprowadzeniu zrównoważonej oceny wszystkich istotnych czynników, niektóre państwa członkowskie nie zostały objęte procedurą nadmiernego deficytu, mimo że ich deficyt w 2023 r. przekroczył 3 % PKB;

H. mając na uwadze, że Rada nie wszczęła żadnej procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej od czasu jej ustanowienia w 2011 r.; mając na uwadze, że zgodnie ze sprawozdaniem przedkładanym w ramach mechanizmu ostrzegania Komisja przeprowadzi szczegółową ocenę sytuacji 10 państw, w których w 2025 r. stwierdzono zakłócenia równowagi makroekonomicznej lub nadmierne zakłócenia równowagi makroekonomicznej;

I. mając na uwadze, że sukces przepisów ramowych zależy w dużej mierze od ich właściwego, przejrzystego i skutecznego wdrożenia od samego początku, przy jednoczesnym uwzględnieniu sytuacji początkowej poszczególnych państw członkowskich i indywidualnych wyzwań, przed którymi stoją;

J. mając na uwadze, że terminowe przedłożenie krajowych średniookresowych planów budżetowo-strukturalnych i wstępnych planów budżetowych jest warunkiem wstępnym skutecznego wdrożenia i wiarygodności nowych przepisów; mając na uwadze, że pierwsze krajowe plany fiskalne i budżetowe zostały już ocenione przez Radę; mając na uwadze, że równe traktowanie państw członkowskich i zgodność z wymogami określonymi w rozporządzeniu (UE) 2024/1263 w odniesieniu do planów fiskalnych są niezbędne do skutecznego wdrożenia uregulowań ramowych;

K. mając na uwadze, że perspektywy gospodarcze dla UE są nadal wysoce niepewne oraz że istnieje coraz większe ryzyko, że przyszłe wydarzenia lub sytuacje mogą negatywnie wpłynąć na gospodarkę; mając na uwadze, że rosyjska agresja na Ukrainę i konflikty na Bliskim Wschodzie potęgują ryzyko geopolityczne i pokazują podatność Europy na problemy związane z energią; mając na uwadze, że zwiększone środki protekcjonistyczne ze strony partnerów handlowych mogą wpływać na handel światowy, co może mieć negatywne reperkusje dla gospodarki UE; mając na uwadze, że obecne napięcia geopolityczne wskazują na potrzebę dalszego wzmocnienia otwartej strategicznej autonomii UE oraz utrzymania jej konkurencyjności na globalnym rynku, przy jednoczesnym zadbaniu o to, aby nikt nie pozostał w tyle;

L. mając na uwadze, że wdrożenie zmienionych ram zarządzania ma doprowadzić do restrykcyjnego kursu polityki budżetowej dla całej strefy euro (0,5 % PKB w 2024 r. i 0,25 % PKB w 2025 r.); mając na uwadze, że potrzebna jest dyskusja polityczna, aby zapewnić odpowiedni poziom inwestycji publicznych po wygaśnięciu Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) w 2026 r.;

M. mając na uwadze, że w sprawozdaniu Draghiego wskazano, że różnica między UE a Stanami Zjednoczonymi pod względem poziomu PKB w cenach z 2015 r. stopniowo się powiększała, od nieco ponad 15 % w 2002 r. do 30 % w 2023 r., a niezbędne dodatkowe roczne inwestycje UE szacuje się na 800 mld EUR, w tym 450 mld EUR na transformację energetyczną;

N. mając na uwadze, że nowa Komisja postawiła sobie za cel być "Komisją inwestycyjną"; mając na uwadze, że w UE potrzebne są dyskusje na temat rozwiązania problemu znacznej luki inwestycyjnej i zmniejszenia kosztów finansowania zewnętrznego; mając na uwadze, że w stosownych przypadkach ramy te należy wzmocnić za pomocą instrumentów i narzędzi inwestycyjnych na szczeblu UE mających na celu minimalizację kosztu dla unijnych podatników i maksymalizację skuteczności dostarczania europejskich dóbr publicznych;

O. mając na uwadze, że państwa członkowskie muszą dysponować niezbędnymi mechanizmami kontroli i audytu, aby zapewnić poszanowanie praworządności i chronić interesy finansowe UE, w szczególności w celu zapobiegania nadużyciom finansowym, korupcji i konfliktom interesów oraz zagwarantowania przejrzystości;

P. mając na uwadze, że ważne jest zwiększenie odsetka "w pełni wdrożonych" zaleceń dla poszczególnych krajów oraz ściślejsze powiązanie ich z odpowiednimi sprawozdaniami krajowymi, aby przyczynić się do skuteczniejszego zarządzania gospodarczego;

1. zauważa, że w ostatnich kilku latach UE wykazała się wysokim poziomem odporności i jedności w obliczu poważnych wstrząsów, między innymi dzięki skoordynowanej reakcji politycznej z udziałem wszystkich instytucji UE oraz elastycznemu stosowaniu nowych i istniejących instrumentów; przypomina ponadto, że promowanie długoterminowego zrównoważonego wzrostu gospodarczego oznacza promowanie równowagi między odpowiedzialną polityką fiskalną, reformami strukturalnymi i inwestycjami, które razem zwiększają efektywność, wydajność, zatrudnienie i dobrobyt, a także wiąże się ze zwiększeniem konkurencyjności, wspieraniem jednolitego rynku, rozwojem strategii politycznych umożliwiających wzrost gospodarczy oraz przeglądem ram regulacyjnych w celu przyciągnięcia inwestycji; podkreśla podstawową potrzebę zrównoważonego, inkluzywnego i konkurencyjnego wzrostu gospodarczego;

2. zwraca uwagę, że koordynacja polityki gospodarczej jest absolutnie niezbędna dla skutecznej unii gospodarczej i walutowej; przypomina, że europejski semestr stanowi ugruntowane ramy koordynacji polityki fiskalnej, gospodarczej, polityki zatrudnienia i polityki społecznej w całej UE, zgodnie z traktatami, przy jednoczesnym poszanowaniu ustalonych kompetencji krajowych;

3. odnotowuje zobowiązanie Komisji do zadbania o to, aby europejski semestr stymulował koordynację polityki na rzecz konkurencyjności, zrównoważonego rozwoju i sprawiedliwości społecznej, a także by uwzględniał cele zrównoważonego rozwoju ONZ i Europejski filar praw socjalnych; zauważa, że Europejski Zielony Ład pozostaje jednym z głównych celów Komisji;

4. podkreśla, że zintegrowana, skoordynowana, ukierunkowana i horyzontalna polityka przemysłowa jest kluczem do tego, aby zwiększyć inwestycje w zdolności innowacyjne UE, a zarazem wzmocnić konkurencyjność i integralność jednolitego rynku;

5. podkreśla, że inwestycje publiczne i prywatne mają kluczowe znaczenie dla zdolności UE do sprostania istniejącym wyzwaniom, w tym dla rozwoju zdolności innowacyjnych UE i przeprowadzenia sprawiedliwej transformacji ekologicznej i cyfrowej, oraz że zwiększą one odporność, długoterminową konkurencyjność i otwartą autonomię strategiczną UE; zwraca uwagę na potrzebę strategicznych inwestycji w połączenia energetyczne, niskoemisyjne źródła energii (takie jak odnawialne źródła energii) i efektywność energetyczną, aby m.in. (i) uniezależnić UE od importowanych paliw kopalnych i zapobiec ewentualnym inflacyjnym skutkom zależności od tych paliw, (ii) zmodernizować systemy produkcji oraz (iii) promować spójność społeczną; przypomina, że urzeczywistnienie się zagrożeń fizycznych związanych ze zmianą klimatu może mieć duży wpływ na finanse publiczne, co pokazały powodzie w Walencji z października 2024 r. oraz cyklon na Majotcie z grudnia 2024 r.; apeluje do państw członkowskich o niezbędne inwestycje, aby wzmocnić działania, które łagodzą zmianę klimatu i umożliwiają dostosowanie do niej, a także zwiększyć odporność gospodarki UE;

6. wzywa Komisję do przedstawienia inicjatyw na podstawie deklaracji budapeszteńskiej, tak aby sprawić, by UE stała się bardziej konkurencyjna, produktywna, innowacyjna i zrównoważona, opierając się na spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz zapewniając konwergencję i równe warunki działania zarówno w UE, jak i na świecie; odnotowuje opracowanie nowego narzędzia koordynacji konkurencyjności; oczekuje, że Komisja wyjaśni, w jaki sposób takie narzędzie będzie współdziałać z europejskim semestrem; podkreśla znaczenie wspierania mikroprzed- siębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw jako kluczowych czynników wzrostu gospodarczego i zatrudnienia w UE;

7. podkreśla potrzebę wspierania dynamicznego ekosystemu przedsiębiorczości, który sprzyja innowatorom, uznając ich kluczową rolę w pobudzaniu globalnej konkurencyjności, odporności gospodarczej, tworzeniu miejsc pracy i otwartej strategicznej autonomii;

8. z zadowoleniem przyjmuje zalecenia Komisji dotyczące polityki gospodarczej strefy euro, w których wzywa państwa członkowskie do zwiększenia konkurencyjności i wsparcia produktywności poprzez zapewnienie przedsiębiorstwom większego dostępu do finansowania, zmniejszenie obciążeń administracyjnych oraz inwestycje publiczne i prywatne w zakresie wspólnych priorytetów UE, które obejmują (i) sprawiedliwą transformację ekologiczną i cyfrową, (ii) odporność społeczną i gospodarczą, w tym Europejski filar praw socjalnych, (iii) bezpieczeństwo energetyczne oraz (iv) budowanie zdolności obronnych;

9. z zadowoleniem przyjmuje zalecenie Komisji, zgodnie z którym przy określaniu strategii budżetowych państwa członkowskie należące do strefy euro powinny dążyć do poprawy jakości i efektywności dochodów i wydatków publicznych, co jest konieczne do zapewnienia stabilności finansów publicznych, a zarazem pozwala zminimalizować szkodliwy i zakłócający wpływ na wzrost gospodarczy; podkreśla, że można to osiągnąć m.in. poprzez zwiększenie koordynacji na szczeblu europejskim oraz ograniczenie unikania opodatkowania i uchylania się od opodatkowania; z zadowoleniem przyjmuje wniosek zawarty w sprawozdaniu Draghiego, zgodnie z którym do promowania konkurencyjności UE potrzebne jest skoordynowane obniżenie opodatkowania dochodów z pracy dla pracowników o niskich i średnich dochodach; przypomina o kompetencjach państw członkowskich w zakresie polityki podatkowej; zachęca państwa członkowskie do przekierowania obciążeń podatkowych z dochodów na mniej zakłócające podstawy opodatkowania;

10. podkreśla potrzebę stworzenia buforów fiskalnych, aby sprostać wyzwaniom związanym ze stabilnością fiskalną, zapewniając wystarczające zasoby na inwestycje i działania w odpowiedzi na ewentualne przyszłe wstrząsy i kryzysy; podkreśla znaczenie promowania konkurencyjnego, zrównoważonego i inkluzywnego wzrostu gospodarczego we wspieraniu długoterminowej odporności i stabilności fiskalnej;

Perspektywy gospodarcze UE

11. wyraża zaniepokojenie, że zgodnie z prognozą Komisji z jesieni 2024 r. PKB UE wzrośnie o 0,9 % (0,8 % w strefie euro) w 2024 r., w 2025 r. dojdzie do poziomu 1,5 % (1,3 % w strefie euro), a w 2026 r. wzrośnie o 1,8 % (1,6 % w strefie euro); przypomina, że dane te odzwierciedlają stopniowe ożywienie gospodarcze, ale również ograniczoną ekspansję gospodarczą w porównaniu z poprzednimi cyklami koniunkturalnymi; zauważa, że perspektywy gospodarcze dla UE pozostają wysoce niepewne, a ryzyka będą miały raczej negatywny wpływ na wzrost gospodarczy;

12. zwraca uwagę, że prognozuje się wzrost wskaźnika zadłużenia w 2025 r. (do 83 % w UE i 89,6 % w strefie euro) oraz w 2026 r. (do 83,4 % w UE i 90 % w strefie euro), kiedy luka produktowa zostanie praktycznie zamknięta zarówno w UE, jak i w strefie euro, oraz że są to wartości wyższe niż w 2024 r. (82,4 % dla UE i 89,1 % dla strefy euro);

13. przypomina, że zmiany wskaźników długu publicznego różnią się w zależności od kraju; zwraca uwagę, że niepewność polityczna i zagrożenia geopolityczne mogą znacząco przyczynić się do zwiększenia kosztów pożyczek na rynkach finansowych dla państw członkowskich; zwraca uwagę, że niezrównoważone poziomy zadłużenia osłabiają stabilność gospodarczą i zmniejszają odporność gospodarczą państw członkowskich oraz ich zdolność do reagowania na kryzysy; podkreśla, że oczekuje się, iż w 2024 r. i w 2025 r. w 11 państwach członkowskich należących do strefy euro wskaźnik zadłużenia będzie przekraczał określoną w traktacie wartość referencyjną wynoszącą 60 %, przy czym 5 z tych krajów pozostanie powyżej poziomu 100 %;

14. zauważa, że zgodnie z prognozą gospodarczą Komisji z jesieni 2024 r. oczekuje się, że deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w UE i w strefie euro zmaleje odpowiednio do 3,1 % i 3 % PKB w 2024 r., a następnie do 3 % i 2,9 % PKB w 2025 r. oraz do 2,9 % i 2,8 % PKB w 2026 r.; podkreśla, że oczekuje się, iż w 2024 r. deficyt w dziesięciu państwach członkowskich UE przekroczy określoną w traktacie wartość odniesienia wynoszącą 3 % PKB; zwraca uwagę, że liczba ta utrzyma się na stabilnym poziomie w 2025 r. oraz że prognozuje się, iż w 2026 r. sytuacja budżetowa większości państw członkowskich będzie słabsza niż przed pandemią (2019 r.), a dziewięć z nich nadal będzie wykazywać deficyt na poziomie ponad 3 %;

15. zauważa, że osiem państw członkowskich wykazuje nadmierny deficyt; przypomina, że Rada podjęła działania naprawcze, i wzywa zainteresowane państwa członkowskie, aby podjęły kroki w celu zmniejszenia nadmiernego deficytu przy jednoczesnym zminimalizowaniu skutków społeczno-gospodarczych; przypomina o znaczeniu spójności w stosowaniu procedury nadmiernego deficytu do państw członkowskich;

16. zauważa, że według prognozy gospodarczej Komisji z jesieni 2024 r. inflacja w UE spadnie z 2,6 % w 2024 r. do 2,4 % w 2025 r. i 2 % w 2026 r. oraz z 2,4 % w 2024 r. do 2,1 % w 2025 r. i 1,9 % w 2026 r. w strefie euro; przypomina, że chociaż spadek ten jest pozytywny, inflacja bazowa pozostaje stosunkowo wysoka, co wskazuje na utrzymującą się presję inflacyjną; zauważa, że polityka fiskalna, chroniąc stabilność budżetową, może wspierać politykę pieniężną w ograniczeniu inflacji i powinna zapewnić wystarczającą przestrzeń na dodatkowe inwestycje oraz wsparcie długoterminowego wzrostu;

17. zauważa, że Komisja Europejska nie była w stanie przedstawić jednocześnie rocznej analizy zrównoważonego wzrostu gospodarczego, sprawozdania przedkładanego w ramach mechanizmu ostrzegania, projektu zalecenia dla strefy euro i projektu wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu;

18. zauważa, że zgodnie ze sprawozdaniem Komisji przedkładanym w ramach mechanizmu ostrzegania na 2025 r. szczegółowe oceny sytuacji zostaną przygotowane w 2025 r. w odniesieniu do dziewięciu państw, w których stwierdzono zakłócenia równowagi lub nadmierne zakłócenia równowagi w 2024 r., natomiast w odniesieniu do innego państwa członkowskiego należy przeprowadzić kolejną szczegółową ocenę sytuacji, ponieważ istnieje tam szczególne ryzyko pojawienia się nowych zakłóceń równowagi;

19. podkreśla, że mieszkalnictwo jest bezpośrednio powiązane z zakłóceniami równowagi makroekonomicznej w strefie euro, co ma szkodliwy wpływ na odporność gospodarczą, dynamikę i postęp społeczny oraz mobilność regionalną i wewnątrzunijną; jest zaniepokojony, że w niektórych państwach członkowskich ceny nieruchomości mieszkalnych prawdopodobnie wzrosną i wzrost ten będzie trudno zahamować w przypadku braku całościowej strategii;

Zmienione unijne ramy zarządzania gospodarczego i ich skuteczne wdrażanie

20. przypomina, że reforma ma na celu uproszczenie ram, zwiększenie ich przejrzystości i skuteczności, zadbanie o większą odpowiedzialność na szczeblu krajowym i lepsze egzekwowanie przepisów, a także zróżnicowane traktowanie państw członkowskich w zależności od ich indywidualnejsytuacji wyjściowej, co - w kontekście specyficznych dla poszczególnych krajów względów stabilności fiskalnej uwzględnionych w ścieżce wydatków netto - stanowi krok naprzód w kierunku rezygnacji z uniwersalnego podejścia; przypomina ponadto, że celem reformy jest wzmocnienie stabilności budżetowej poprzez stopniowe i odpowiednio ukierunkowane dostosowania uzupełnione reformami i inwestycjami, jak również promowanie antycyklicznej polityki fiskalnej;

21. przyznaje, że nowe przepisy fiskalne zapewniają większą elastyczność i zachęty związane z inwestycjami i reformami wymaganymi, aby sprostać wyzwaniom gospodarczym, społecznym i geopolitycznym, przed jakimi stoi UE; zwraca uwagę, że istnieją różnice między państwami członkowskimi, jeżeli chodzi o zasoby finansowe i wkłady z budżetów krajowych; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że wskaźnik wydatków netto oblicza się z wyłączeniem całego współfinansowania krajowego w ramach programów finansowanych przez UE, co zapewnia państwom członkowskim większą przestrzeń fiskalną do inwestowania we wspólne priorytety UE, jak określono w rozporządzeniu (UE) 2024/1263, i co w związku z tym przyczynia się do wzmocnienia synergii między budżetem UE i budżetami krajowymi, a tym samym do zmniejszenia fragmentacji i zwiększenia ogólnej efektywności wydatków publicznych w niektórych obszarach, takich jak obronność;

22. podkreśla, że analiza zdolności obsługi zadłużenia odgrywa kluczową rolę w zreformowanych przepisach fiskalnych UE; jest zdania, że uznaniowa rola Komisji w tej analizie wymaga, aby odpowiednie oceny były w pełni przejrzyste, przewidywalne, możliwe do powielenia i stabilne; wzywa Komisję do zajęcia się możliwymi ulepszeniami metodologicznymi, takimi jak ocena skutków ubocznych między państwami członkowskimi, oraz do należytego informowania Parlamentu w tym zakresie;

23. odnotowuje niespójne stosowanie przez Komisję ram reguł fiskalnych w przeszłości oraz nierównomierne przestrzeganie przepisów przez państwa członkowskie; podkreśla, że nowe ramy muszą zapewniać równe traktowanie państw członkowskich; podkreśla, że sukces przepisów ramowych zależy w dużej mierze od ich właściwego, przejrzystego i skutecznego wdrożenia od samego początku, przy jednoczesnym uwzględnieniu sytuacji początkowej poszczególnych państw członkowskich i indywidualnych wyzwań, przed którymi stoją; odnotowuje zmiany wprowadzone w nowych ramach w celu poprawy wiarygodności systemu kar finansowych;

24. zachęca państwa członkowskie do dostosowania technicznej definicji krajowego wskaźnika operacyjnego do europejskiego wskaźnika pierwotnych wydatków netto;

25. podkreśla rolę Parlamentu i niezależnych organów fiskalnych w unijnych ramach zarządzania gospodarczego; podkreśla swobodę decyzyjną Komisji przy opracowywaniu średniookresowych planów budżetowo-strukturalnych; podkreśla potrzebę zwiększenia kontroli Komisji przez Parlament i Europejską Radę Budżetową, jak przewidziano w rozporządzeniu (UE) 2024/1263, oraz potrzebę zwiększenia przepływu informacji do Parlamentu, aby umożliwić mu skuteczny nadzór;

Krajowe średniookresowe plany budżetowo-strukturalne i budżetowe

26. zauważa, że nie wszystkie państwa członkowskie były w stanie przedstawić w terminie swoje krajowe średniookresowe plany budżetowo-strukturalne i projekty planów budżetowych; zauważa, że w związku z wyborami powszechnymi i sformowaniem nowych rządów pięć państw członkowskich nie przedłożyło jeszcze swoich krajowych średniookresowych planów budżetowo-strukturalnych, a dwa państwa członkowskie nie przedłożyły jeszcze projektów planów budżetowych, natomiast jedno państwo członkowskie nie przedłożyło projektu planu budżetowego z innych nieokreślonych powodów; wzywa te państwa członkowskie, aby jak najszybciej przedłożyły stosowne plany; podkreśla, że terminowe przedłożenie tych planów jest warunkiem wstępnym skutecznego wdrożenia i wiarygodności nowych przepisów; podkreśla, że terminowe przedkładanie projektów planów budżetowych pozwala lepiej przełożyć zobowiązania określone w planach budżetowych na konkretne strategie polityczne po zatwierdzeniu krajowych średniookresowych planów budżetowo-strukturalnych;

27. przypomina, że reformy i inwestycje wymienione w krajowych średniookresowych planach budżetowo- strukturalnych powinny być zgodne ze wspólnymi priorytetami UE określonymi w rozporządzeniu (UE) 2024/1263; podkreśla, że na mocy nowych ram Komisja powinna zwrócić szczególną uwagę na te priorytety podczas oceny krajowych średniookresowych planów budżetowo-strukturalnych;

28. zwraca uwagę, że 21 z 22 krajowych średniookresowych planów budżetowo-strukturalnych, które do tej pory poddano przeglądowi, uzyskało ocenę pozytywną; zwraca uwagę, że nowe ramy umożliwiają państwom członkowskim przyjmowanie założeń różniących się od tych zawartych w analizie Komisji dotyczącej zdolności obsługi zadłużenia, jeżeli różnice są wyjaśnione i należycie uzasadnione w przejrzysty sposób i w oparciu o solidne argumenty ekonomiczne w ramach dialogu technicznego z państwami członkowskimi; zauważa jednak, że w planach przedłożonych przez pięć państw członkowskich Komisja stwierdziła niewystarczająco uzasadnione niespójności i odstępstwa od ram analizy dotyczącej zdolności obsługi zadłużenia w założeniach makroekonomicznych związanych z potencjalnym PKB lub deflatorem PKB; podkreśla, że takie odchylenia i ryzyko koncentracji wydatków na końcowym etapie mogą potencjalnie zagrozić przyszłej stabilności finansów publicznych; zauważa, że w planach przedłożonych przez trzy państwa członkowskie Komisja dostrzega koncentrację korekty budżetowej pod koniec okresu; wzywa Komisję do dopilnowania, aby taka koncentracja korekty spełniała wymogi określone w rozporządzeniu, oraz do zapobiegania procyklicznym strategiom politycznym;

29. zwraca uwagę na fakt, że tylko siedem państw członkowskich zwróciło się o opinię do swoich odpowiednich niezależnych instytucji fiskalnych, które stanowią istotny dodatkowy element kontroli; z niepokojem zauważa, że niektóre niezależne instytucje fiskalne wydały negatywną opinię na temat krajowego planu budżetowego swojego państwa członkowskiego; podkreśla, że dziewięć państw członkowskich nie wypełniło obowiązku przeprowadzenia konsultacji politycznych ze społeczeństwem obywatelskim, partnerami społecznymi, władzami regionalnymi i innymi odpowiednimi zainteresowanymi stronami przed przedłożeniem planów krajowych; ubolewa ponadto, że kilka państw członkowskich nie zaangażowało swoich parlamentów narodowych w proces zatwierdzania planów i nie poinformowało, czy przeprowadzono wymagane konsultacje z parlamentami narodowymi zgodnie z nowymi przepisami ramowymi;

30. zauważa, że pięć państw członkowskich zwróciło się o przedłużenie okresu dostosowawczego; podkreśla, że każde takie przedłużenie powinno opierać się na zestawie zobowiązań dotyczących inwestycji i reform, które łącznie poprawiają potencjalny wzrost i odporność gospodarki, wspierają stabilność fiskalną, uwzględniają wspólne priorytety UE i odpowiednie zalecenia dla poszczególnych krajów, a także zostały ocenione jako spełniające warunki takiego przedłużenia określone w rozporządzeniu; zauważa, że reformy i inwestycje wykorzystane do uzasadnienia tego przedłużenia w dużym zakresie opierają się na reformach już zatwierdzonych w ramach RRF; podkreśla znaczenie i potrzebę reform i inwestycji, które pozytywnie przyczyniają się do wzrostu potencjalnego PKB państw członkowskich; wzywa Komisję do skutecznej oceny ex post wpływu uzgodnionych inwestycji i reform pod względem wspierania stabilności fiskalnej, zwiększania potencjału wzrostu gospodarczego, realizacji wspólnych priorytetów UE i zaleceń dla poszczególnych krajów oraz zapewnienia wymaganego poziomu inwestycji publicznych finansowanych ze środków krajowych;

31. odnotowuje, że według oceny Komisji tylko 8 z 17 przedstawionych projektów planów budżetowych jest zgodnych z zaleceniami fiskalnymi wynikającymi z krajowego średniookresowego planu budżetowo-strukturalnego; ubolewa, że 7 planów oceniono jako nie w pełni zgodne z zaleceniami, 1 jako niezgodny, a 1 jako zagrożony niezgodnością z zaleceniami; wyraża zaniepokojenie, że sześć państw członkowskich przedstawiło projekty planów budżetowych z rocznym lub łącznym wzrostem wydatków powyżej wyznaczonych pułapów;

Kurs polityki fiskalnej i rola polityki fiskalnej w zapewnianiu europejskich dóbr publicznych

32. odnotowuje prognozę Komisji, że wdrożenie zmienionych ram zarządzania ma doprowadzić do zmniejszenia strukturalnego wyniku pierwotnego dla strefy euro ogółem o 0,5 % PKB w 2024 r. i 0,25 % PKB w 2025 r.; odnotowuje, że w ocenie Komisji jest to zgodne z procesem zwiększania stabilności fiskalnej i wspiera trwający proces dezinflacyjny, ponieważ niepewność gospodarcza pozostaje wysoka; zauważa, że wzrost PKB będzie nadal wspierać konsolidację fiskalną w całej UE; apeluje o politykę fiskalną, która przywróci stabilność, a zarazem wesprze innowacje, konkurencyjność przemysłową i długoterminowy wzrost gospodarczy; podkreśla potrzebę stworzenia dodatkowej przestrzeni fiskalnej w celu sprostania przyszłym wyzwaniom i potencjalnym kryzysom, przy jednoczesnym utrzymaniu wystarczającego poziomu inwestycji, aby wspierać i pobudzać zrównoważony i inkluzywny wzrost gospodarczy, uprzemysłowienie i dobrobyt dla wszystkich;

33. uważa, że skuteczne wdrożenie reguł fiskalnych, choć konieczne, samo nie wystarczy do osiągnięcia trwałego optymalnego kursu polityki budżetowej, ani do zapewnienia wysokiego poziomu życia wszystkim Europejczykom; zauważa, że według prognoz w 2025 r. nadal istnieć będą ogromne różnice między państwami członkowskimi, jeżeli chodzi o kurs polityki fiskalnej; wzywa Komisję, aby przeanalizowała pomysły dotyczące mechanizmu, który pomoże zagwarantować, że pozycja UE jako całości w cyklu koniunkturalnym będzie zawsze dostosowana do perspektyw makroekonomicznych;

34. przypomina, że według Komisji hamulec fiskalny w 2025 r. zostanie częściowo zrównoważony niewielkim wzrostem inwestycji finansowanych zarówno z budżetów krajowych, jak i z dotacji w ramach RRF i innych funduszy UE; podkreśla rolę RRF w zaspokajaniu potrzeb inwestycyjnych UE, zauważając, że wygaśnie on z końcem 2026 r., co może prowadzić do zmniejszenia inwestycji publicznych we wspólne priorytety europejskie;

35. wzywa Komisję do zainicjowania dyskusji na temat rozwiązania problemu znacznej luki inwestycyjnej w UE oraz do zmniejszenia kosztów finansowania zewnętrznego, wzmocnienia stabilności finansowej i umożliwienia inwestycji strategicznych zgodnie z celami UE oraz zapewnienia europejskich dóbr publicznych, takich jak zdolności obronne, aby sprostać potrzebom w kontekście rosnących zagrożeń i wyzwań w zakresie bezpieczeństwa; wzywa do pełnego wykorzystania przyrostu wydajności, który może wynikać z dostarczania europejskich dóbr publicznych na skalę UE, poprzez skuteczną koordynację priorytetów inwestycyjnych między państwami członkowskimi; uważa, że w stosownych przypadkach ramy te należy wzmocnić za pomocą instrumentów i narzędzi inwestycyjnych na szczeblu UE mających na celu minimalizację kosztu dla unijnych podatników i maksymalizację skuteczności dostarczania europejskich dóbr publicznych;

36. przypomina, że wszelkiemu finansowaniu unijnemu muszą towarzyszyć solidne mechanizmy kontroli, zapewniające przejrzystość, rozliczalność i efektywne wykorzystanie funduszy, tak aby uniknąć nieuzasadnionego wzrostu wydatków publicznych;

37. zachęca państwa członkowskie do promowania wydatków inwestycyjnych, które przynoszą pozytywną stopę zwrotu; przyjmuje do wiadomości zawartą w sprawozdaniu Draghiego ocenę, zgodnie z którą około czterech piątych inwestycji produkcyjnych zostanie zrealizowanych przez sektor prywatny w UE, podczas gdy inwestycje publiczne również odegrają rolę katalizatora; z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji dotyczącą zaproponowania funduszu na rzecz konkurencyjności w nowych wieloletnich ramach finansowych i wzywa ją do pełnego wykorzystania gwarancji finansowych w celu pobudzenia inwestycji prywatnych; podkreśla, że państwa członkowskie muszą zintensyfikować wysiłki, w szczególności wysiłki budżetowe, na rzecz przyspieszenia innowacji, cyfryzacji, kształcenia, szkolenia i dekarbonizacji, aby wzmocnić konkurencyjność Europy i zmniejszyć zależności;

Zalecenia dla poszczególnych krajów

38. zwraca uwagę, że odsetek "w pełni wdrożonych" zaleceń dla poszczególnych krajów spadł z 18,1 % (w latach 2011-2018) do 13,9 % (w latach 2019-2023); przypomina, że wdrażanie zaleceń dla poszczególnych krajów, w tym zaleceń odnoszących się do efektywności wydatków publicznych, stanowi kluczowy element stabilności budżetowej i eliminowania zakłóceń równowagi makroekonomicznej; apeluje o skuteczniejszą realizację zaleceń dla poszczególnych krajów i odpowiednich reform; wzywa do zbadania sposobów zwiększenia odsetka "w pełni wdrożonych" zaleceń dla poszczególnych krajów; wzywa Komisję do ściślejszego powiązania zaleceń dla poszczególnych krajów z odpowiednimi sprawozdaniami krajowymi; apeluje o ocenę skutków reform i postępów w zmniejszaniu stwierdzonych luk inwestycyjnych; apeluje o większą przejrzystość w przygotowywaniu zaleceń dla poszczególnych krajów;

39. przypomina w związku z tym, że zalecenia dla poszczególnych krajów należy wzmocnić poprzez skupienie się na ograniczonym zestawie wyzwań, w szczególności na wyzwaniach strukturalnych dla konkretnych państw członkowskich i wspólnych priorytetach UE, tak by promować stabilny i inkluzywny wzrost gospodarczy, zwiększyć konkurencyjność i stabilność makroekonomiczną, promować transformację ekologiczną i cyfrową oraz zapewnić sprawiedliwość społeczną i międzypokoleniową;

40. przypomina, że państwa członkowskie zobowiązały się uwzględniać w swoich krajowych planach budżetowych zalecenia skierowane do nich w kontekście europejskiego semestru zarówno w ich wymiarze gospodarczym, jak i społecznym; zauważa, że Komisja stwierdziła, że w krajowych planach budżetowych nie uwzględniono niektórych zaleceń dla poszczególnych krajów;

41. podkreśla, że zalecenia dla poszczególnych krajów mają duże znaczenie, jeżeli chodzi o długoterminowe czynniki napędzające stabilność fiskalną, w tym stabilność i odpowiednia dostępność publicznych systemów emerytalnych, systemów opieki zdrowotnej i opieki długoterminowej w obliczu wyzwań demograficznych, takich jak starzenie się społeczeństwa, a także gotowość na niekorzystne zmiany, w tym zagrożenia fizyczne związane ze zmianą klimatu; podkreśla, że zalecenia dla poszczególnych krajów mają duże znaczenie dla wzmocnienia stabilności rynku mieszkaniowego, co przyczynia się do odporności gospodarczej UE;

°

° °

42. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

1 Dz.U. L, 2024/1263, 30.4.2024, ELI: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401263.

2 Dz.U. L, 2024/1264 z 30.4.2024, ELI: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401264.

3 Dz.U. L, 2024/1265, 30.4.2024, ELI: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401265.

4 Dz.U. L 306 z 23.11.2011, s. 1, ELI: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32011R1173.

5 Dz.U. L 306 z 23.11.2011, s. 8, ELI: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32011R1174.

6 Dz.U. L 306 z 23.11.2011, s. 25, ELI: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32011R1176.

7 Dz.U. L 140 z 27.5.2013, s. 1, ELI: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32013R0472.

8 Dz.U. L 140 z 27.5.2013, s. 11, ELI: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32013R0473.

9 Dz.U. L 433 I z 22.12.2020, s. 1, ELI: http://data.europa.eu/eli/reg/2020/2092/oj.

10 Dz.U. L 57 z 18.2.2021, s. 17, ELI: http://data.europa.eu/eli/reg/2021/241/oj.

11 Dz.U. C, C/2024/2807, 23.4.2024, ELI: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:C_202402807.

12 Dz.U. C 428 z 13.12.2017, s. 10.

13 Dz.U. C 456 z 10.11.2021, s. 145.

14 Dokument dotyczący dialogu monetarnego - "The new economic governance framework: implications for monetary policy" [Nowe ramy zarządzania gospodarczego: implikacje dla polityki pieniężnej], Darvas, Z. i in. dla Parlamentu Europejskiego, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej, Dział ds. Kontroli Zarządzania Gospodarczego i UGW, 20 listopada 2024 r.

15 Szczegółowa analiza - "Economic Dialogue with the European Commission on EU Fiscal Surveillance" [Dialog gospodarczy z Komisją Europejską na temat nadzoru budżetowego UE], Dyrekcja Generalna ds. Polityki Wewnętrznej, Dział ds. Kontroli Zarządzania Gospodarczego i UGW, 1 grudnia 2024 r.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2025.3148
• Rodzaj: Rezolucja
• Tytuł: Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 marca 2025 r. w sprawie europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej - 2025 r. (2024/2112(INI))
• Data aktu: 12/03/2025
• Data ogłoszenia: 20/06/2025