Krajowy program reform Litwy z 2012 r. oraz opinia Rady na temat przedstawionego przez Litwę programu konwergencji na lata 2012-2015.

ZALECENIE RADY

z dnia 10 lipca 2012 r.

w sprawie krajowego programu reform Litwy z 2012 r. oraz zawierającego opinię Rady na temat przedstawionego przez Litwę programu konwergencji na lata 2012-2015

(2012/C 219/16)

(Dz.U.UE C z dnia 24 lipca 2012 r.)

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 121 ust. 2 i art. 148 ust. 4,

uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1466/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych(1), w szczególności jego art. 9 ust. 2,

uwzględniając zalecenie Komisji Europejskiej,

uwzględniając konkluzje Rady Europejskiej,

uwzględniając opinię Komitetu Zatrudnienia,

po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Finansowym,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)
W dniu 26 marca 2010 r. Rada Europejska przyjęła wniosek Komisji dotyczący wprowadzenia nowej strategii na rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego, zatytułowanej "Europa 2020", opartej na ściślejszej koordynacji polityki gospodarczej, która skupia się na najważniejszych obszarach wymagających podjęcia działań służących pobudzeniu europejskiego potencjału w dziedzinie zrównoważonego rozwoju i konkurencyjności.
(2)
W dniu 13 lipca 2010 r. Rada przyjęła zalecenie w sprawie ogólnych wytycznych polityk gospodarczych państw członkowskich i Unii (na lata 2010-2014), a w dniu 21 października 2010 r. decyzję dotyczącą wytycznych w sprawie polityki zatrudnienia państw członkowskich(2), które razem stanowią "zintegrowane wytyczne". Państwa członkowskie zostały poproszone o uwzględnienie zintegrowanych wytycznych w swojej krajowej polityce gospodarczej i polityce zatrudnienia.
(3)
W dniu 12 lipca 2011 r. Rada przyjęła zalecenie(3) w sprawie krajowego programu reform Litwy na 2011 r. oraz wydała opinię na temat przedstawionego przez Litwę zaktualizowanego programu konwergencji na lata 2011-2014.
(4)
W dniu 23 listopada 2011 r. Komisja przyjęła drugą roczną analizę wzrostu gospodarczego, rozpoczynając w ten sposób drugi europejski semestr zintegrowanej i prowadzonej ex ante koordynacji polityki, który ma swoje umocowanie w strategii "Europa 2020". W dniu 14 lutego 2012 r. Komisja przyjęła na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1176/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie zapobiegania zakłóceniom równowagi makroekonomicznej i ich korygowania(4) sprawozdanie w ramach mechanizmu ostrzegania, w którym nie wskazała Litwy jako jednego z państw członkowskich, dla których wymagane byłoby przeprowadzenie szczegółowej oceny sytuacji.
(5)
W dniu 1 grudnia 2011 r. Rada przyjęła konkluzje, w których wezwała Komitet Ochrony Socjalnej, we współpracy z Komitetem Zatrudnienia i innymi komitetami, by przedstawił swoje stanowisko w sprawie działań zaleconych w ramach cyklu polityki strategii "Europa 2020". Stanowisko to jest częścią opinii Komitetu Zatrudnienia.
(6)
Parlament Europejski został należycie włączony w europejski semestr, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1466/97, i w dniu 15 lutego 2012 r. przyjął rezolucję w sprawie zatrudnienia i aspektów społecznych w rocznej analizie wzrostu gospodarczego na 2012 r. oraz rezolucję w sprawie wkładu do rocznej analizy wzrostu gospodarczego na 2012 r.
(7)
W dniu 2 marca 2012 r. Rada Europejska zatwierdziła priorytety dotyczące zapewnienia stabilności finansowej, konsolidacji fiskalnej i działań wspierających wzrost gospodarczy. Rada Europejska podkreśliła potrzebę kontynuacji zróżnicowanej konsolidacji budżetowej sprzyjającej wzrostowi gospodarczemu, przywrócenia gospodarce normalnych warunków udzielania pożyczek, wspierania wzrostu i konkurencyjności, rozwiązania problemu bezrobocia i społecznych skutków kryzysu, jak również modernizacji administracji państwowej. Rada zwróciła się też do państw członkowskich o wdrożenie zaleceń dla poszczególnych krajów z 2011 r. i do przekształcenia tych priorytetów w konkretne środki, które zostaną włączone do ich programów stabilności lub programów konwergencji oraz do ich krajowych programów reform.
(8)
W dniu 2 marca 2012 r. Rada Europejska wezwała także państwa członkowskie uczestniczące w pakcie euro plus, by przedstawiły swoje zobowiązania w ramach tego paktu odpowiednio wcześnie, tak by zobowiązania te mogły zostać włączone do ich programów stabilności lub konwergencji oraz krajowych programów reform.
(9)
W dniu 27 kwietnia 2012 r. Litwa przedłożyła program konwergencji obejmujący lata 2012-2015, a w dniu 30 kwietnia 2012 r. - krajowy program reform z 2012 r. W celu uwzględnienia powiązań między tymi oboma programami poddano je jednoczesnej ocenie.
(10)
Na podstawie oceny programu konwergencji z 2012 r. zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1466/97 Rada jest zdania, że scenariusz makroekonomiczny będący podstawą prognoz budżetowych przedstawionych w tym programie jest realistyczny. Jest on w dużej mierze zgodny z prognozą służb Komisji z wiosny 2012 r. na lata 2012-2013. Celem strategii budżetowej przedstawionej w programie konwergencji jest korekta nadmiernego deficytu do 2012 r., zgodnie z zaleceniem Rady, oraz postępy w kierunku osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego po tym terminie. W programie konwergencji potwierdza się dotychczasowy średniookresowy cel budżetowy, mianowicie ogólną strukturalną nadwyżkę w sektorze instytucji rządowych i samorządowych w wysokości 0,5 % PKB, co dostatecznie spełnia wymogi paktu stabilności i wzrostu i oznacza konsolidację na poziomie co najmniej jednego punktu procentowego rocznie, a tym samym osiągnięcie zrównoważonego budżetu w 2015 r. Plany budżetowe stoją co prawda w zgodzie z terminową korektą nadmiernego deficytu, ale przeciętny wysiłek fiskalny w latach 2010-2012, oparty na (ponownie obliczonym) strukturalnym saldzie budżetowym(5), wyniesie prawdopodobnie mniej niż 2,25 % PKB wymagane przez Radę w jej zaleceniu z dnia 16 lutego 2010 r. Planowany roczny postęp w kierunku osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego w latach następujących po korekcie nadmiernego deficytu wynosi nieco powyżej 0,5 % PKB w kategoriach strukturalnych, tj. wartości referencyjnej określonej w pakcie stabilności i wzrostu.

Planowana stopa wzrostu wydatków publicznych, przy uwzględnieniu środków uznaniowych po stronie dochodów, jest zgodna z wartością referencyjną dotyczącą wydatków określoną w pakcie stabilności i wzrostu w latach 2013 i 2014, ale nie w roku 2015. Łączny dług sektora instytucji rządowych i samorządowych ma utrzymać się w okresie objętym programem konwergencji poniżej 60 % PKB, przy czym według prognozy służb Komisji z wiosny 2012 r. wzrośnie on w 2013 r. do prawie 41 % PKB, podczas gdy program konwergencji zakłada spadek długu do 2015 r. do docelowej wartości ok. 35 %. Reforma planowania i wykonania budżetu idzie naprzód, ale rząd wciąż jeszcze musi zatwierdzić proponowane ustawy. Ustawy te poprawiłyby rozliczalność wewnątrz ram fiskalnych dzięki powołaniu niezależnego organu i zaostrzyłyby przepisy dotyczące rezerw skarbu państwa.

(11)
W oparciu o kompleksową strategię przestrzegania przepisów podatkowych wdrożono w 2011 r. środki, które posłużyły poprawie przestrzegania przepisów podatkowych i przyniosły dodatkowe dochody. Niezbędne będzie jednak dalsze ich wdrażanie, by poczynić znaczące kroki w walce z uchylaniem się od opodatkowania.
(12)
Z uwagi na rozwój demograficzny należy poważnie wątpić w trwałość systemu emerytalnego. Mimo że Litwa przyjęła stopniowe zwiększenie wieku emerytalnego do 65. roku życia do 2026 r., sam ten krok nie zapewni w przyszłości w sposób trwały dochodów emerytalnych na odpowiednim poziomie i musi zostać uzupełniony o dodatkowe środki. Środki te mogłyby obejmować powiązanie ustawowego wieku emerytalnego i przyszłych świadczeń z czynnikami demograficznymi, ustalenie jasnych zasad indeksacji, wprowadzenie ściślejszego powiązania między składkami a świadczeniami i zlikwidowanie zachęt do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Dodatkowo Litwa mogłaby lepiej wykorzystać możliwości wynikające z uzupełniającego dobrowolnego systemu emerytalnego. Dodatkowe oszczędności emerytalne uzyskane dzięki indywidualnym kapitałowym prywatnym systemom emerytalnym lub też utworzenie pracowniczych programów emerytalnych mogłoby zmniejszyć obciążenie systemu zabezpieczenia społecznego i jednocześnie zapewnić bardziej godziwy poziom emerytur w przyszłości. Zlikwidowano czynniki zniechęcające do dłuższego pozostawania w aktywności zawodowej.
(13)
Ustawa o agencjach pracy tymczasowej mająca ułatwić zatrudnianie krótkoterminowe weszła w życie w dniu 1 grudnia 2011 r. Mimo to jej wpływ może być mało znaczący, gdyż agencje pracy tymczasowej funkcjonowały na Litwie już wcześniej. Kompleksowy przegląd prawa pracy mógłby pomóc w rozpoznaniu zbędnych ograniczeń i barier administracyjnych, które uniemożliwiają wprowadzenie elastycznych umów o pracę, przepisów regulujących zwalnianie pracowników i elastycznych uregulowań dotyczących czasu pracy. Niezbędne jest podjęcie dodatkowych środków w celu zwiększenia współczynnika aktywności zawodowej, w szczególności w odniesieniu do młodzieży, osób nisko wykwalifikowanych i pracowników w starszym wieku, oraz poprawy elastyczności rynku pracy.
(14)
Wyzwanie, jakim jest bezrobocie wśród osób młodych (ponad 30 %) i osób nisko wykwalifikowanych, stało się wyjątkowo naglące w okresie kryzysu. Rząd wdraża szereg środków, takich jak dotacje do pierwszego zatrudnienia i obniżone stawki składek na ubezpieczenie społeczne, aby wspierać zatrudnienie osób młodych. Niemniej jednak wskaźniki aktywizacji są nadal zbyt niskie, a przydziały środków finansowych na aktywną politykę rynku pracy mogłyby zostać wykorzystane skuteczniej poprzez ukierunkowanie robót publicznych na osoby znajdujące się w najbardziej niekorzystnej sytuacji. W celu ułatwienia przechodzenia na rynek pracy po zakończeniu kształcenia można byłoby uatrakcyjnić system staży i praktyk zawodowych oraz stworzyć system prognozowania zapotrzebowania na odpowiednie kwalifikacje. Środki powinny być zgodne z zaleceniem stworzonej przez Litwę i Komisję wspólnej grupy zadaniowej ds. bezrobocia wśród młodzieży.
(15)
Około jednej trzeciej ludności Litwy jest zagrożone ubóstwem i długotrwałym wykluczeniem. Jest to czwarty co do wielkości odsetek w Unii. W 2011 r. Litwa zmieniła ustawę o świadczeniach pieniężnych z pomocy społecznej w celu zreformowania systemu pomocy społecznej od stycznia 2012 r. Zainicjowała model pilotażowy dystrybucji pomocy społecznej, zmieniła metodę kalkulacji kwoty pomocy, wprowadziła pewne zachęty do podejmowania pracy i rozszerzyła zakres objęcia pomocą. Reforma pomocy społecznej jest krokiem w kierunku ograniczania czynników zniechęcających do podejmowania pracy. Niezbędne jest utworzenie systemu monitorowania umożliwiającego ocenę efektywności tej reformy i jej wpływu na ograniczanie ubóstwa. Reforma powinna ponadto iść w parze z podejmowaniem środków na rzecz aktywizacji, które zwiększą uczestnictwo w rynku pracy, w szczególności w odniesieniu do długotrwałych beneficjentów świadczeń socjalnych.
(16)
Rząd wciela w życie od 2010 r. ambitną reformę dotyczącą przedsiębiorstw państwowych, mającą na celu restrukturyzację ładu korporacyjnego, zwiększenie przejrzystości, rozdzielenie funkcji regulacyjnych od funkcji związanych z własnością oraz poprawę konkurencji i efektywności. Reforma jest istotna i obejmuje zmiany zarówno legislacyjne, jak i organizacyjne. Duże postępy poczyniono w zakresie przejrzystości i rozliczalności, gdyż sprawozdania są teraz publikowane kwartalnie i rocznie. W odniesieniu do przedsiębiorstw ustalono jasne cele. Niemniej jednak rząd przesunął w czasie niektóre elementy reformy, w szczególności te dotyczące rozdziału działalności handlowej od innych rodzajów działalności państwowych przedsiębiorstw, i zamierza je wdrożyć w 2012 r.
(17)
Litwa poczyniła postępy w zakresie poprawy efektywności energetycznej budynków. Rząd przyjął w grudniu 2011 r. program modernizacji budynków wielorodzinnych, którego skuteczność osłabiają jednak przeciwstawne dotacje dostępne w innych dziedzinach polityki, zmniejszające efekt zachęty do poprawy efektywności energetycznej budynków mieszkalnych. Niezbędne są dalsze kluczowe i przyspieszone wysiłki w celu poprawy efektywności energetycznej budynków.
(18)
Możliwe jest wciąż zwiększenie opodatkowania za korzystanie z energii, gdyż dochody z podatków dotyczących środowiska osiągają trzecią najniższą wartość w Unii, a podatki transportowe są najniższe w Unii. Ukryta stawka opodatkowania zużycia energii była w 2010 r. siódmą najniższą w Unii, natomiast udział podatków od energii w PKB kształtuje się na poziomie tylko nieco niższym od średniej unijnej.
(19)
W dziedzinie infrastruktury systemu energetycznego kraju brakuje konkurencji i połączeń międzysystemowych, co jest czynnikiem hamującym wzrost. Niedostateczne połączenia powstrzymują powstawanie konkurencji na rynku energii. Zarówno na rynku gazu, jak i na rynku energii elektrycznej koncentracja pozostaje wysoka (ponad 90 %).
(20)
Litwa podjęła szereg zobowiązań w ramach paktu euro plus. Wskazane zobowiązania oraz ich realizacja przedstawiona w 2011 r. dotyczą wspierania konkurencyjności i zatrudnienia, poprawy stabilności finansów publicznych oraz wzmocnienia stabilności finansowej. Komisja dokonała oceny realizacji zobowiązań paktu euro plus. Wyniki oceny Komisji zostały wzięte pod uwagę w zaleceniach poniżej.
(21)
W ramach europejskiego semestru Komisja przeprowadziła wszechstronną analizę litewskiej polityki gospodarczej. Komisja dokonała oceny programu konwergencji i krajowego programu reform. Wzięła pod uwagę nie tylko ich znaczenie dla zrównoważonego charakteru polityki fiskalnej i polityki społeczno-gospodarczej na Litwie, ale także stopień poszanowania przepisów oraz wytycznych UE ze względu na konieczność wzmocnienia całościowego zarządzania gospodarczego w Unii poprzez wnoszenie na poziomie UE wkładu w przyszłe decyzje krajowe. Zalecenia Komisji w ramach europejskiego semestru zostały przedstawione poniżej w pkt od 1 do 6.
(22)
W świetle powyższej oceny Rada zbadała program konwergencji Litwy, a jej opinia(6) znajduje odzwierciedlenie w szczególności w zaleceniu 1 poniżej,

NINIEJSZYM ZALECA Litwie podjęcie w latach 2012-2013 następujących działań:

1.
Zapewnienie planowanych postępów w zakresie terminowej korekty nadmiernego deficytu. W tym celu pełne wykonanie budżetu na 2012 r. i zapewnienie odpowiedniej korekty strukturalnej określonej w zaleceniu Rady zgodnie z procedurą nadmiernego deficytu. Następnie określenie środków niezbędnych do zapewnienia planowej realizacji strategii budżetowej na rok 2013 i kolejne lata, zapewniając tym samym odpowiednią korektę strukturalną umożliwiającą wystarczające postępy w kierunku osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego, w tym osiągnięcia wartości referencyjnej dotyczącej wydatków i ograniczenia cięć w wydatkach pobudzających wzrost gospodarczy. W tym kontekście - dokonanie przeglądu podatków najmniej szkodliwych dla wzrostu gospodarczego, takich jak podatki związane z nieruchomościami i środowiskiem, w tym wprowadzenie opodatkowania pojazdów, oraz rozważenie podwyższenia takich podatków, a także dążenie do poprawy przestrzegania przepisów podatkowych. Wzmocnienie sytuacji fiskalnej, w szczególności poprzez wprowadzenie do średniookresowych ram budżetowych wykonalnych i wiążących pułapów wydatków.
2.
Przyjęcie przepisów dotyczących kompleksowej reformy systemu emerytalnego. Dostosowanie ustawowego wieku emerytalnego do średniego trwania życia, ustanowienie jasnych zasad indeksacji emerytur i ulepszenie uzupełniających programów oszczędnościowych. Uzupełnienie reformy emerytalnej o środki na rzecz aktywnego starzenia się.
3.
Rozwiązanie problemu wysokiej stopy bezrobocia, w szczególności wśród młodzieży, osób nisko wykwalifikowanych i długotrwale bezrobotnych, poprzez skierowanie środków na aktywną politykę rynku pracy i poprawę jej wydajności. Zwiększenie skuteczności programów praktyk zawodowych. Zmiana prawa pracy w odniesieniu do elastycznych umów o pracę, przepisów regulujących zwalnianie pracowników i elastycznych uregulowań dotyczących czasu pracy.
4.
Zwiększenie zachęt do podejmowania pracy i wzmocnienie powiązań między reformą pomocy społecznej a środkami na rzecz aktywizacji, w szczególności dla osób znajdujących się w najbardziej niekorzystnej sytuacji, w celu ograniczenia ubóstwa i wykluczenia społecznego.
5.
Wdrożenie wszystkich aspektów pakietu reform dotyczących przedsiębiorstw państwowych, a w szczególności zapewnienie rozdziału między funkcjami regulacyjnymi a funkcjami związanymi z własnością oraz oddzielenia działalności handlowej od innych rodzajów działalności. Wprowadzenie odpowiednich narzędzi monitorowania umożliwiających ocenę skuteczności reform i zapewniających spełnienie wymogów reformy przez wszystkie przedsiębiorstwa państwowe.
6.
Intensyfikacja środków na rzecz poprawy efektywności energetycznej budynków, w tym poprzez usuwanie czynników zniechęcających i szybkie wdrożenie funduszu holdingowego. Promowanie konkurencji w dziedzinie sieci energetycznych poprzez poprawę połączeń z krajami członkowskimi zarówno w zakresie energii elektrycznej, jak i gazu.

Sporządzono w Brukseli dnia 10 lipca 2012 r.

W imieniu Rady
V. SHIARLY
Przewodniczący
______

(1) Dz.U. L 209 z 2.8.1997, s. 1.

(2) Utrzymana na 2012 r. decyzją Rady 2012/238/UE z dnia 26 kwietnia 2012 r. w sprawie wytycznych dotyczących polityki zatrudnienia państw członkowskich (Dz.U. L 119 z 4.5.2012, s. 47).

(3) Dz.U. C 210 z 16.7.2011, s. 1.

(4) Dz.U. L 306 z 23.11.2011, s. 25.

(5) Saldo w ujęciu uwzględniającym zmiany cykliczne po skorygowaniu o działania jednorazowe i tymczasowe, przeliczone przez służby Komisji na podstawie informacji zawartych w programie, zgodnie ze wspólnie przyjętą metodyką.

(6) Przewidziana w art. 9 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1466/97.

Zmiany w prawie

Małżonkowie zapłacą za 2023 rok niższy ryczałt od najmu

Najem prywatny za 2023 rok rozlicza się według nowych zasad. Jedyną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, według stawek 8,5 i 12,5 proc. Z kolei małżonkowie wynajmujący wspólną nieruchomość zapłacą stawkę 12,5 proc. dopiero po przekroczeniu progu 200 tys. zł, zamiast 100 tys. zł. Taka zmiana weszła w życie w połowie 2023 r., ale ma zastosowanie do przychodów uzyskanych za cały 2023 r.

Monika Pogroszewska 27.03.2024
Ratownik medyczny wykona USG i zrobi test na COVID

Mimo krytycznych uwag Naczelnej Rady Lekarskiej, Ministerstwo Zdrowia zmieniło rozporządzenie regulujące uprawnienia ratowników medycznych. Już wkrótce, po ukończeniu odpowiedniego kursu będą mogli wykonywać USG, przywrócono im też możliwość wykonywania testów na obecność wirusów, którą mieli w pandemii, a do listy leków, które mogą zaordynować, dodano trzy nowe preparaty. Większość zmian wejdzie w życie pod koniec marca.

Agnieszka Matłacz 12.03.2024
Jak zgłosić zamiar głosowania korespondencyjnego w wyborach samorządowych

Nie wszyscy wyborcy będą mogli udać się osobiście 7 kwietnia, aby oddać głos w obwodowych komisjach wyborczych. Dla nich ustawodawca wprowadził instytucję głosowania korespondencyjnego jako jednej z tzw. alternatywnych procedur głosowania. Przypominamy zasady, terminy i procedurę tego udogodnienia dla wyborców z niepełnosprawnością, seniorów i osób w obowiązkowej kwarantannie.

Artur Pytel 09.03.2024
Tabletka "dzień po" bez recepty - Sejm uchwalił nowelizację

Bez recepty dostępny będzie jeden z hormonalnych środków antykoncepcyjnych (octan uliprystalu) - zakłada uchwalona w czwartek nowelizacja prawa farmaceutycznego. Wiek, od którego tabletka będzie dostępna bez recepty ma być określony w rozporządzeniu. Ministerstwo Zdrowia stoi na stanowisku, że powinno to być 15 lat. Wątpliwości w tej kwestii miała Kancelaria Prezydenta.

Katarzyna Nocuń 22.02.2024
Data 30 kwietnia dla wnioskodawcy dodatku osłonowego może być pułapką

Choć ustawa o dodatku osłonowym wskazuje, że wnioski można składać do 30 kwietnia 2024 r., to dla wielu mieszkańców termin ten może okazać się pułapką. Datą złożenia wniosku jest bowiem data jego wpływu do organu. Rząd uznał jednak, że nie ma potrzeby doprecyzowania tej kwestii. A już podczas rozpoznawania poprzednich wniosków, właśnie z tego powodu wielu mieszkańców zostało pozbawionych świadczeń.

Robert Horbaczewski 21.02.2024
Standardy ochrony dzieci. Placówki medyczne mają pół roku

Lekarz czy pielęgniarka nie będą mogli się tłumaczyć, że nie wiedzieli komu zgłosić podejrzenie przemocy wobec dziecka. Placówki medyczne obowiązkowo muszą opracować standardy postępowania w takich sytuacjach. Przepisy, które je do tego obligują wchodzą właśnie w życie, choć dają jeszcze pół roku na przygotowania. Brak standardów będzie zagrożony grzywną. Kar nie przewidziano natomiast za ich nieprzestrzeganie.

Katarzyna Nocuń 14.02.2024