Międzynarodowe spółki handlowe (Islandia).

DECYZJA URZĘDU NADZORU EFTA

z dnia 25 lutego 2004 r.

w sprawie międzynarodowych spółek handlowych

(ISLANDIA)

(2004/C 319/06)

(Dz.U.UE C z dnia 23 grudnia 2004 r.)

URZĄD NADZORU EFTA,

uwzględniając Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym⁽¹⁾, w szczególności jego art. 61 i 63 oraz protokół 26,

uwzględniając Porozumienie między Państwami EFTA w sprawie ustanowienia Urzędu Nadzoru i Trybunału Sprawiedliwości⁽²⁾, w szczególności jego art. 24 i 1 części I protokołu 3⁽³⁾,

uwzględniając Zasady proceduralne i merytoryczne w dziedzinie pomocy państwa⁽⁴⁾, w szczególności ich rozdział 17B⁽⁵⁾,

uwzględniając decyzję Urzędu Nadzoru w sprawie wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego⁽⁶⁾,

a także mając na uwadze co następuje:

I.

FAKTY

1. Procedura

W marcu 1999 roku Islandia przyjęła Ustawę nr 31/1999 dotyczącą międzynarodowych spółek handlowych ustanawiającą warunki zakładania i rejestracji na terytorium Islandii nowego rodzaju spółek, tak zwanych międzynarodowych spółek handlowych (International Trading Companies, dalej zwanych ITC). Łącznie z Ustawą nr 29/1999, wprowadzającą zmiany do różnych ustaw podatkowych w celu ich stosowania w odniesieniu do ITC, akty te stanowią jeden pakiet ustaw promujący powstawanie ITC w Islandii.

Na podstawie dostępnych informacji dyrekcja ds. konkurencji i pomocy państwa Urzędu Nadzoru EFTA wydała wstępną opinię, że traktowanie podatkowe ITC, w formie przewidzianej w wyżej wymienionych tekstach prawnych, może stanowić pomoc państwa w rozumieniu art. 61 ust. 1 Porozumienia EOG. Listem z dnia 28 lipca 2000 r. (Nr dok.: 00-48 30-D), Urząd Nadzoru poprosił rząd Islandii o dostarczenie wszelkich niezbędnych informacji w celu określenia, czy stosowane w Islandii środki podatkowe na korzyść ITC stanowi pomoc państwa oraz, w przypadku gdyby stwierdzono pomoc państwa, czy środki te mogłyby zostać uznane za zgodne z art. 61 Porozumienia EOG.

Po dokonaniu oceny informacji dostarczonych przez rząd Islandii listem z dnia 24 października 2000 r. (nr dok.: 00-7751-A), Dyrekcja ds. konkurencji i pomocy państwa wciąż miała wątpliwości co do zgodności środków podatkowych z postanowieniami Porozumienia EOG. W związku z tym, Urząd Nadzoru zwrócił się do rządu Islandii listem z dnia 24 lipca 2001 r. (nr dok.: 01-5609-D) o jak najszybsze dostarczenie informacji, które pozwoliłyby na rozwianie tych wątpliwości.

Po uzyskaniu od Rządu Islandii odpowiedzi z dnia 20 września 2001 r. (Nr dok.: 01-7477-A), Urząd Nadzoru podjął decyzję o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego w dniu 6 grudnia 2001 r. (decyzja nr 392/01/COL) oraz poinformował o tym rząd Islandii kopią decyzji w tym samym dniu (nr dok.: 01-9848-D).

Listem z dnia 8 stycznia 2002 r. (nr dok.: 02-243-A), rząd Islandii przedłożył uwagi do decyzji Urzędu Nadzoru, ponawiając argumenty przedstawione wcześniej w listach z dnia 24 października 2000 r. i z dnia 20 września 2001 r. Dodatkowo, poinformował on też Urząd Nadzoru o pewnych zmianach w przepisach podatkowych ogólnie mających zastosowanie do przedsiębiorstw podlegających opodatkowaniu w Islandii. Urząd Nadzoru nie otrzymał żadnych uwag od osób trzecich.

2. Opis środków: ustawodawstwo podatkowe mające zastosowanie do ITC w Islandii

W marcu 1999 r. Parlament Islandii przyjął Ustawę nr 31/1999, która zawiera przepisy dotyczące zakładania i rejestracji ITC w Islandii. Dla celów tej ustawy, ITC jest określana jako spółka założona na terytorium Islandii i zarejestrowana jako spółka akcyjna lub spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Po zakończeniu procedury rejestracji, od ITC wymagana jest koncesja na prowadzenie działalności.

Ustawa nr 31/1999 określa następujący zakres działalności ITC:

– handel we własnym imieniu z podmiotami zagranicznymi spoza Islandii, lub w charakterze pośrednika w takim obrocie, towarami, które nie podlegają postanowieniom Porozumienia EOG oraz nie pochodzą z Islandii,

– działanie w charakterze pośrednika w obrocie usługami między podmiotami zagranicznymi niepodlegającymi jurysdykcji Islandii,

– działanie w charakterze spółki holdingowej, posiadającej lub inwestującej w przedsiębiorstwa zagraniczne lub też w wartości niematerialne i prawne oficjalnie zarejestrowane poza terytorium Islandii, takie jak znaki towarowe, patenty, prawa projektowe i prawa wydawnicze,

– posiadanie lub kontrola i rejestracja statków powietrznych lub statków morskich innych niż kutry rybackie na terytorium Islandii, pod warunkiem, że statki są wykorzystywane wyłącznie do działalności przewidzianej ustawowo dla ITC,

– posiadanie lub kontrola i rejestracja statków powietrznych lub statków morskich innych niż kutry rybackie na terytorium Islandii oraz ich dzierżawa lub podwynajem podmiotom zagranicznym do celów transportowych poza obszarem podlegającym jurysdykcji Islandii,

– ITC nie może prowadzić we własnym imieniu obrotu towarami z osobami z Islandii, ani też z osobami spoza Islandii, ani też działać w charakterze pośrednika w takim obrocie jak również nie może częściowo ani całkowicie przetwarzać towarów na terytorium Islandii.

Równocześnie z przyjęciem Ustawy nr 31/1999, Parlament Islandii przyjął w marcu 1999 r. Ustawę nr 29/1999 zmieniającą obowiązujące poprzednio ustawodawstwo podatkowe w celu zapewnienia jego stosowania w odniesieniu do ITC, a mianowicie Ustawę nr 75/1981 o podatku dochodowym i podatku od majątku netto, Ustawę nr 83/1989 o dodatkowym podatku od majątku netto, Ustawę nr 36/1978 o opłatach skarbowych i Ustawę nr 88/1991 o dodatkowych przychodach budżetowych.

Zgodnie z informacjami przedstawionymi przez władze Islandii, ITC podlegają przepisom podatkowym Islandii oraz stosują się do nich te same zasady i wymogi dotyczące księgowości, deklaracji podatkowych i dostępności informacji dla urzędów skarbowych, co w odniesieniu do innych islandzkich spółek. W kwestiach takich jak definicje dochodu, transferu dochodu, odliczenia od podatku i amortyzacja, ITC obowiązują takie same zasady jak inne islandzkie spółki.

Zgodnie z art. 3 Ustawy nr 29/1999 ITC obowiązuje 5 % podatek dochodowy od osób prawnych niższy niż ogólnie obowiązująca w Islandii 30 % podatku dochodowego od osób prawnych % (obniżonego następnie do 18 % - patrz niżej).

Zgodnie z art. 84 Ustawy nr 75/1981 o podatku dochodowym i podatku od majątku netto oraz art. 3 Ustawy nr 83/1989 o dodatkowym podatku od majątku netto, wszystkie islandzkie spółki podlegają jednakowej stawce od podatku majątku netto w wysokości 1,2 % (obniżonej następnie do 0,6 % - patrz niżej). ITC są zwolnione z tego podatku na podstawie art. 4 Ustawy nr 29/1999.

Mimo, że islandzkie spółki podlegają opłatom skarbowym zgodnie z Ustawą nr 36/1978 o opłatach skarbowych, ITC zostały częściowo zwolnione z tych opłat na podstawie art. 6 Ustawy nr 29/1999, zmieniającego art. 3 Ustawy nr 36/1978 o opłatach skarbowych. Zwolnienie z opłat skarbowych nie obejmuje aktywów z działalności operacyjnej nabytych przez ITC na terytorium Islandii, które to transakcje podlegają odpowiednio takim opłatom.

Wreszcie na mocy art. 7 Ustawy nr 29/1999 dodano dwa nowe przepisy do Ustawy nr 88/1991 o dodatkowych przychodach budżetowych. W celu otrzymania wymaganej koncesji na prowadzenie działalności, od ITC pobiera się opłatę w wysokości 100.000 ISK (ok. 1.153 EUR). Ponadto ITC podlegają corocznej opłacie od nadzoru w wysokości 100.000 ISK. Inne przedsiębiorstwa na terytorium Islandii nie podlegają żadnej z tych opłat.

Po przyjęciu Ustawy nr 133/2001 zmieniającej kilka ustaw podatkowych, obowiązującej od dnia 1 stycznia 2002 r., stawka podatku dochodowego od osób prawnych stosowana dla spółek akcyjnych i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością została obniżona z 30 % do 18 %. Stawka dodatkowego podatku od majątku netto również została obniżona z 1,2 % do 0,6 %.

Na mocy art. 8 Ustawy nr 29/1999, przepisy w nim zawarte i zmieniające ustawodawstwo podatkowe odnoszące się do opodatkowania ITC weszły w życie z dniem 1 stycznia 1999 r. i w związku z tym obowiązują od roku podatkowego 1999.

3. Komentarz przedstawiony przez Rząd Islandii

W liście z dnia 8 stycznia 2002 r., Rząd Islandii wskazał na fakt, że rozdział 17B Wytycznych w sprawie pomocy państwa wszedł w życie trzy miesiące po przyjęciu Ustawy o ITC.

Niemniej jednak we wszelkiej korespondencji z Urzędem Nadzoru rząd Islandii kwestionował fakt, że środki podatkowe stosowanych w odniesieniu do ITC mają charakter pomocy państwa, argumentując, że sam fakt istnienia różnych systemów podatkowych dla różnych rodzajów przedsiębiorstw nie może jako taki stanowić podstawy do przypuszczenia, że takie różne traktowanie przedsiębiorstw pociąga za sobą pomoc państwa. Rząd Islandii stwierdził, że Ustawa o ITC nie sprzyja określonym formom przedsiębiorstw ani produkcji określonych towarów. System podatkowy Islandii w odniesieniu do ITC nie ma charakteru ściśle sektorowego ani też nie promuje określonych obszarów geograficznych. Rząd Islandii argumentował dalej, że status ITC umożliwia szeroki zakres działalności oraz że wszystkie przedsiębiorstwa EOG prowadzące działalność w tym zakresie mogą czerpać korzyści z takiego systemu podatkowego, niezależnie od miejsca zamieszkania założyciela lub innych podobnych czynników. Ponadto wszystkie spółki zarejestrowane jako ITC obowiązuje ta sama stawka, tzn. 5 %. Dlatego też rząd Islandii uznał, że system podatkowy korzystny dla ITC ma charakter ogólny i nie może być określany jako "zapewniający z korzyścią dla pewnych form przedsiębiorstw wyjątki w stosowaniu systemu podatkowego".

Rząd Islandii stwierdził dalej, że Ustawa o ITC nie zakłóca konkurencji ani też nie ma wpływu na handel. Jest ona otwarta na wszystkie podmioty spełniające obiektywne i przejrzyste warunki ustanowione prawem. Rząd Islandii wyraził opinię, że traktowanie podatkowe ITC wynikające z prawodawstwa Islandii nie stwarzały sytuacji, w której pewnego rodzaju przedsiębiorstwo lub grupa przedsiębiorstw byłoby/ byłyby uprzywilejowane na pewnych rynkach w stosunku do przedsiębiorstw konkurencyjnych. Warunki zakładania ITC były takie same dla wszystkich osób i przedsiębiorstw na terenie EOG i dlatego też nie zapewniały przewagi konkurencyjnej określonych przedsiębiorstw. Biorąc pod uwagę równy i niezakłócony dostęp przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorach uprawniających do statusu ITC nie było opartej na domniemaniu faktycznym przyczyny, aby podejrzewać, że mogła zostać zakłócona konkurencja na jakimkolwiek rynku. Dlatego też rząd Islandii stwierdził, że Urząd Nadzoru jest odpowiedzialny za wykazanie niezgodności środków podatkowych z art. 61 Porozumienia EOG.

W opinii rządu Islandii, porównując stawkę podatku dochodowego dla ITC ze stawką ogólnie obowiązującą, należy zauważyć fakt, że zostały określone specjalne zasady opodatkowania dywidend płaconych przez ITC ich akcjonariuszom/udziałowcom zamieszkałym w Islandii. Zgodnie z ogólnie obowiązującymi zasadami opodatkowania dywidend na terytorium Islandii dywidendy wypłacane przez spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością innym spółkom są zwolnione od podatku. Dywidendy wypłacane przez spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością osobom fizycznym są opodatkowane 10 % ostatecznym podatkiem u źródła. Niemniej jednak, jeśli spółka wypłacająca dywidendy posiada status ITC, dywidendy te są rejestrowane jako dochód ich odbiorców i podlegają ogólnemu opodatkowaniu od dochodów, niezależnie od tego czy odbiorcą jest spółka czy osoba fizyczna. W związku z powyższym 5 % stawka podatku dochodowego od osób prawnych stanowi wyłącznie odroczenie opodatkowania do czasu, kiedy zyski zostają wypłacone w formie dywidend.

Rząd Islandii wyraził także opinię, że zostały w tym przypadku spełnione kryteria zasady de minimis. Dlatego też, nawet jeśli Urząd Nadzoru uznałby, że środki podatkowe pociągają za sobą pomoc państwa, pomoc taka mieściłaby się w pułapie de minimis i należy uznać, że nie ma istotnego wpływu na handel ani na konkurencję w ramach EOG.

Wreszcie rząd Islandii uważa, że handel międzynarodowy jako taki, pomiędzy stronami niebędącymi Umawiającymi się Stronami, może być traktowana jako usługa podlegająca przepisom Porozumienia EOG.

II.

OCENA

Artykuł 61 ust. 1 Porozumienia EOG stanowi, że:

"Z zastrzeżeniem innych postanowień niniejszego Porozumienia, wszelka pomoc przyznawana przez Państwa Członkowskie WE, Państwa EFTA lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z funkcjonowaniem niniejszego Porozumienia w zakresie, w jakim wpływa na handel między Umawiającymi się Stronami."

Dlatego też, aby środek został uznany za pomoc państwa, musi on stwarzać wybiórcze przywileje na korzyść pewnych form przedsiębiorstw, być przyznawany za pośrednictwem zasobów państwowych oraz wpływać na konkurencję i handel między Umawiającymi się Stronami Porozumienia EOG.

1. Wybiórcze przywileje na korzyść pewnych form przedsiębiorstw

Po pierwsze, środek musi przyznawać pewnym formom przedsiębiorstw przywilej, który redukuje koszty ponoszone przez nie w ramach działalności gospodarczej oraz zwalnia je z opłat, które normalnie ponoszone są z ich środków budżetowych.

Zgodnie z rozdziałem 17B.3 ust. 2 Wytycznych w sprawie pomocy państwa, przywilejem może być ograniczenie obciążeń podatkowych firmy na różne sposoby, w tym całkowita lub częściowa redukcja zobowiązania podatkowego, np. zwolnienie z podatku lub ulga podatkowa.

W związku z powyższym głównym kryterium stosowania art. 61 ust. 1 Porozumienia EOG do środków podatkowych jest fakt, że zapewniają one z korzyścią dla pewnych form przedsiębiorstw na terytorium określonego Państwa EFTA odstępstwa od stosowania systemu podatkowego⁽⁷⁾. Należy zatem najpierw określić ogólnie stosowany system. Następnie należy zbadać czy odstępstwa od stosowania systemu lub różnice wewnątrz tego systemu są uzasadnione i czy wynikają z charakteru ogólnego zarysu systemu podatkowego, tzn. czy wywodzą się bezpośrednio z podstaw lub podstawowych zasad systemu podatkowego w danym Państwie. Jeśli tak nie jest, mamy do czynienia z pomocą państwa.

Głównym przywilejem dla ITC jest fakt, że są one opodatkowane stawką podatku dochodowego od osób prawnych niższą od ogólnie obowiązującej dla wszelkich form przedsiębiorstw opodatkowanych w Islandii. Podczas gdy dochód osób prawnych jest opodatkowany stawką 30 % (a od stycznia 2002 r. niższą 18 % stawką), podatek dochodowy od ITC wynosi jedynie 5 %. Obniżona stawka podatku dochodowego od ITC spełnia kryterium określone w rozdziale 17B ust. 2 Wytycznych w sprawie pomocy państwa, gdyż zmniejsza ona obciążenia podatkowe ITC w porównaniu z innymi firmami opodatkowanymi w Islandii.

Urząd Nadzoru nie podziela argumentacji przedstawionej przez rząd Islandii, zgodnie z którą porównując stawkę podatku dochodowego od ITC ze stawką ogólnie obowiązującą należy wziąć pod uwagę fakt, że obowiązują specjalne zasady dotyczące opodatkowania dywidend płaconych przez ITC ich akcjonariuszom/ udziałowcom zamieszkałym w Islandii. Zgodnie z ogólnie obowiązującymi zasadami opodatkowania dywidend na terytorium Islandii dywidendy wypłacane przez spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością innym spółkom nie podlegają dalszemu opodatkowaniu. Przeciwnie, dywidendy wypłacane przez ITC są obecnie opodatkowane jako dochód spółek otrzymujących dywidendy stawką 18 %. Ponadto, dywidendy wypłacane przez spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością osobom fizycznym są opodatkowane ostatecznym 10 % podatkiem u źródła, podczas gdy odbiorca musi zapłacić pełny podatek dochodowy, jeśli spółką wypłacającą dywidendy jest ITC. Opodatkowanie dywidend wypłacanych przez ITC zagranicznym akcjonariuszom/udziałowcom jest takie samo jak opodatkowanie dywidend wypłacanych przez inne przedsiębiorstwa islandzkie zagranicznym akcjonariuszom/udziałowcom.

W opinii Urzędu Nadzoru, strategia podatkowa na korzyść ITC stanowi ulgę kredytową. Zysk zatrzymany w przedsiębiorstwach jest opodatkowany jedynie 5 % stawką. Opodatkowanie dywidend wypłacanych przez ITC wskazuje, że całkowita stawka podatkowa od podzielonych zysków będzie nieco wyższa dla ITC niż dla innych islandzkich spółek akcyjnych i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Niemniej jednak, akcjonariusze/udziałowcy mają wpływ na podział zysku i tym samym mają też wpływ na długość okresu odroczenia podatku. Dlatego powyższa strategia podatkowa wskazuje na uprzywilejowany sposób opodatkowania zysku, który nie został wypłacony akcjonariuszom/udziałowcom, ale zatrzymany w spółce ITC.

Ponadto, ITC są całkowicie zwolnione z opodatkowania podatkiem od majątku netto oraz częściowo zwolnione z opłat skarbowych, z wyjątkiem aktywów z działalności operacyjnej uzyskanych na terytorium Islandii, które dla ITC również stanowią opodatkowane transakcje. Powyższa argumentacja dotycząca obniżonej stawki podatku dochodowego od osób prawnych stosuje się z również w odniesieniu do tych zwolnień.

Aby podlegać postanowieniom art. 61 ust. 1 Porozumienia EOG, środek musi w szczególny lub wybiórczy sposób zapewniać korzystne traktowanie pewnych form przedsiębiorstw lub produkcji określonych towarów. Korzystne traktowanie podatkowe dotyczy wyłącznie tych przedsiębiorstw, które spełniają warunki określone w Ustawie nr 31/1999 o ITC. Bardziej korzystne traktowanie podatkowe (w tym niższy podatek dochodowego od osób prawnych oraz częściowe lub całkowite zwolnienie z podatku od majątku netto i/lub z opłat skarbowych) stosuje się wyłącznie do przedsiębiorstw zaangażowanych w prowadzenie ograniczonego zakresu działalności określonego w Ustawie nr 31/1999 i przybierających formę prawną ITC, niezależnie czy jest to spółka akcyjna czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Urząd Nadzoru nie może przyjąć argumentu rządu Islandii, zgodnie z którym system podatkowy korzystny dla ITC, ustanowiony przepisami Ustawy nr 29/1999, ma charakter ogólny i nie przyznaje jakichkolwiek przywilejów pewnym formom przedsiębiorstw przez fakt, że jest on otwarty na wszystkie osoby i przedsiębiorstwa w granicach EOG prowadzące działalność w zakresie działalności ITC. Wbrew tej opinii, w ramach postępowania wyjaśniającego w sprawie pomocy państwa, przywilej musi być oceniany wyłącznie na poziomie krajowym, z odniesieniem w tym przypadku do wszelkich innych przedsiębiorstw opodatkowanych w Islandii ⁽⁸⁾.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości uznał, że pomoc państwa stanowią wszelkie środki mające na celu częściowe lub całkowite zwolnienie firm z określonego sektora z obciążeń wynikających z normalnego stosowania ogólnego systemu, przy czym nie stwierdza się żadnej uzasadnionej podstawy takiego zwolnienia biorąc pod uwagę charakter i logikę ogólnego zarysu tego systemu⁽⁹⁾. Dlatego też w celu określenia charakteru ogólnego zarysu systemu podatkowego jako możliwej podstawy stosowania obniżonych stawek podatkowych lub zwolnienia z opodatkowania podatkiem od majątku netto lub opłat skarbowych, należy ocenić, czy dane środki podatkowe uwzględniają założenia systemu podatkowego, czy też przeciwnie, uwzględniają inne, prawnie usankcjonowane, założenia spoza systemu podatkowego. W tym względzie, Urząd Nadzoru zauważa, że do określonego Państwa EFTA należy ustanowienie takich środków podatkowych, które byłyby zgodne z wewnętrzną logiką systemu podatkowego⁽¹⁰⁾.

W opinii Urzędu Nadzoru, rząd Islandii nie przedstawił żadnego uzasadnienia takiego odstępstwa od ogólnego systemu podatkowego biorąc pod uwagę charakter jego ogólnego zarysu. Urząd Nadzoru nie uważa, żeby korzystne traktowanie podatkowe ITC było zgodne z logiką i charakterem systemu podatkowego, uważa natomiast, że środek podatkowy, którego głównym efektem jest promowanie pewnego sektora działalności spełnia kryteria wybiórczości stanowiące o pomocy państwa⁽¹¹⁾. W rzeczywistości, stawka podatku dochodowego od osób prawnych stosowana do wszystkich przedsiębiorstw opodatkowanych w Islandii wynosiła 30 % do 2002 r. i została obniżona do stawki 18 % obowiązującej od 1 stycznia 2002 r., podczas gdy ITC są opodatkowane stawką jedynie 5 %. System podatkowy, który poddano ocenie jest ukierunkowany wyłącznie na ITC i przewiduje bardziej korzystne traktowanie podatkowe wyłącznie tego typu przedsiębiorstw, co świadczy o wybiórczym charakterze tego środka. Cele zakładane przez rząd Islandii podczas przyjmowania pakietu środków legislacyjnych dotyczących zakładania i rejestracji ITC nie zostały określone w oparciu o główne założenia podatkowe, ale w oparciu o założenia polityki gospodarczej, niezwiązane bezpośrednio z systemem podatkowym. Bez względu na fakt, że Urząd Nadzoru nie kwestionuje ważności i prawomocności takich względów, chciałby on jednak przywołać orzecznictwo Sądu Pierwszej Instancji Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, zgodnie z którym uzasadniony charakter celów osiąganych przy pomocy środków publicznych nie jest wystarczający, aby uniknęły one zbadania z perspektywy pomocy państwa: "jeśliby przyjąć taki argument, wystarczyłoby aby władze publiczne przywołały zasadność celów, które miałyby być osiągnięte przez przyjęcie środków pomocowych, aby środki te zostały uznane za środki ogólne nieobjęte zakresem dawnego art. 92 ust. 1 Traktatu. Przepis ten nie rozróżnia środków interwencji państwa ze względu na ich przyczyny lub cele, ale definiuje środki biorąc pod uwagę ich skutki⁽¹²⁾."

Rząd Islandii argumentował również, że na ITC nałożone są większe obciążenia niż na inne spółki islandzkie, ponieważ muszą one uzyskać koncesję na prowadzenie działalności, za którą pobierana jest opłata w wysokości 100.000 ISK (ok. 1.153 EUR) oraz muszą uiścić coroczną opłatę za nadzór w wysokości 100.000 ISK, której nie muszą płacić inne przedsiębiorstwa w Islandii. Urząd Nadzoru jest zdania, że nałożenie tych dodatkowych opłat odnosi się do decyzji Państwa Islandii, która nie dotyczy samych korzyści podatkowych, ale ma na celu zagwarantowanie prawomocności i poprawnego funkcjonowania zgodnie z ustawodawstwem Islandii wszelkich spółek ITC mających powstać w tym kraju.

2. Zasoby państwa

Po drugie, przywilej musi być przyznany przez państwo lub przy pomocy zasobów państwowych.

Korzystne traktowanie ITC skutkuje mniejszymi wpływami podatkowymi państwa od określonego poziomu zysku. Obniżenie podatków, niezależnie czy w postaci zwolnienia, obniżonej stawki podatkowej lub odroczenia zobowiązań podatkowych, prowadzi do obniżenia przychodów państwa. Zgodnie z rozdziałem 17B ust. 3 Wytycznych w sprawie pomocy państwa, taka utrata przychodów państwowych równa jest wykorzystaniu zasobów państwa w formie wydatków podatkowych.

Z punktu widzenia pomocy państwa nie jest ważne czy uprzywilejowane przedsiębiorstwa są całkowicie czy częściowo zwolnione z określonego podatku⁽¹³⁾. Dzieje się tak dlatego, że wszelkie zwolnienia z należnych podatków redukują koszty, z którymi przedsiębiorstwa muszą sobie radzić w toku zwykłej działalności gospodarczej, w porównaniu z innymi przedsiębiorstwami opodatkowanymi zgodnie z krajowym narodowym systemem podatkowym.

Fakt, że obniżenie przychodów może być następnie zrekompensowane poprzez wzrost liczby podatników będący następstwem wprowadzonego środka nie oznacza, że środek ten nie jest finansowany z zasobów państwowych. Ocena, czy określony środek stanowi pomoc państwa musi zostać dokonana w określonym czasie na poziomie poszczególnych spółek w celu określenia, czy niektóre z tych spółek otrzymują większą pomoc państwa lub wnoszą mniejszy wkład w finansowanie dóbr i usług publicznych. W przeciwnym razie wszelki rodzaj pomocy byłby usprawiedliwiony jeśliby tylko skłaniałby do powołania spółki na terytorium określonej Umawiającej się Strony, co umożliwiałoby jej osiągnięcie w przyszłości większych dochodów podlegających opodatkowaniu.

3. Zakłócenie konkurencji i wpływ na obrót handlowy

Po trzecie, środek musi zakłócać konkurencję i mieć wpływ na obrót handlowy pomiędzy Umawiającymi się Stronami.

Urząd Nadzoru wskazuje, że analiza wpływu określonego systemu podatkowego, który z definicji jest abstrakcyjny i ma charakter ogólny, na obrót handlowy, może zostać przeprowadzona wyłącznie na poziomie ogólnym i abstrakcyjnym⁽¹⁴⁾. Nie można określić wpływu na rynek, sektor lub określony produkt, ponieważ ITC mogą prowadzić działalność w różnych dziedzinach. W rzeczywistości, ITC mogą prowadzić obrót towarami nie objętymi Porozumieniem EOG, oraz nie pochodzącymi z Islandii. Niemniej jednak działalność handlowa jako taka może zostać uznana za usługę objętą zakresem Porozumienia EOG. W tym kontekście, ITC mogą działać w charakterze pośredników w obrocie usługami między podmiotami zagranicznymi nieobjętymi jurysdykcją Islandii. ITC mogą również posiadać lub kontrolować i rejestrować statki powietrzne, pod warunkiem, że są one używane do działalności, w którą ITC mogą być zaangażowane oraz mogą posiadać lub kontrolować i rejestrować statki powietrzne oraz dzierżawić lub podwynajmować takie statki podmiotom zagranicznym do celów transportu poza terytorium Islandii. Są to usługi, które, wbrew opinii rządu Islandii, są objęte Porozumieniem EOG.

Z powyższego opisu wynika, że główną działalność ITC stanowi handel międzynarodowy, na którym to polu bezpośrednio konkurują one z innymi przedsiębiorstwami założonymi w strefie EOG. Rząd Islandii pośrednio przyznał, że środki podatkowe korzystne dla ITC mają wpływ na konkurencję i obrót handlowy, argumentując, że gdyby nie ustawa o ITC, spółki prowadzące działalność otwartą dla ITC nie zostałyby założone na terytorium Islandii i w ten sposób zostałyby opodatkowane w innych jurysdykcjach. Urząd Nadzoru konsekwentnie stwierdza, że system podatkowy stosowany w odniesieniu do ITC ma wpływ na konkurencję i obrót handlowy pomiędzy Umawiającymi się Stronami.

Rząd Islandii argumentował też w liście z dnia 20 września 2001 r., że w tym czasie tylko 10 spółkom ITC przyznano koncesje na prowadzenie działalności oraz że niektóre z nich nie prowadziły działalności. Według rządu Islandii pomoc ta nie mogła wpływać na obrót handlowy pomiędzy Umawiającymi się Stronami Porozumienia EOG, ze względu na nieznaczny zakres, w związku z czym w tym przypadku zostały spełnione kryteria zasady de minimis⁽¹⁵⁾.

W kwestii wpływu na handel między Państwami Członkowskimi, Europejski Trybunał Sprawiedliwości niezmiennie podtrzymuje opinię, że względnie niewielka kwota pomocy lub też względnie niewielkie rozmiary przedsiębiorstwa korzystającego ze środków pomocy państwa jako takie nie wykluczają możliwości wpływu na obrót handlowy pomiędzy Umawiającymi się Stronami⁽¹⁶⁾. Ponadto, pomoc wprowadzona na mocy środków podatkowych podlegających ocenie nie jest zgodna z wymogami zasady de minimis, w szczególności dlatego, że nie ma żadnej gwarancji, że pułap de minimis nie zostanie przekroczony, oraz dlatego, że nie jest wykluczone nakładanie się innych środków pomocy państwa.

4. Nowa pomoc

Oceniany system podatkowy nie może być traktowany jako pomoc istniejąca, ponieważ nie spełnia żadnego z wymogów określonych w art. 1 części I protokołu 3 Porozumienia o Nadzorze i Trybunale. Porozumienie EOG weszło w życie w Islandii w 1994 r., podczas gdy system podatkowy został przyjęty w 1999 roku.

Zgodnie z art. 1 ust. 3 części I protokołu 3 Porozumienia o Nadzorze i Trybunale, Islandia jest zobowiązana do informowania Urzędu Nadzoru o wszelkich planach przyznawania lub zmiany charakteru pomocy. Oceniane środki podatkowe nie powinny były zostać wprowadzone w życie do czasu podjęcia przez Urząd Nadzoru ostatecznej decyzji dotyczącej środków pomocowych. W tym przypadku, Urząd Nadzoru nie został powiadomiony o środkach podatkowych i nie zostały one nigdy zatwierdzone. W zakresie w jakim pomoc ta została przyznana, musi ona zostać uznana za pomoc nieprawomocną ze względów proceduralnych.

Wszelkie środki państwa spełniające kryteria określone w art. 61 ust. 1 Porozumienia EOG stanowią pomoc państwa. Wbrew argumentacji rządu Islandii, nie jest ważne, czy rozdział 17B Wytycznych w sprawie pomocy państwa został przyjęty w trzy miesiące po przyjęciu pakietu legislacyjnego dotyczącego ITC. Przyjęcie rozdziału 17B w sprawie stosowania zasad pomocy państwa w odniesieniu do środków związanych z bezpośrednim opodatkowaniem działalności gospodarczej nie zmieniło faktu, ze środki podatkowe korzystne dla ITC mają charakter pomocy państwa. Ocena pomocy państwa przeprowadzona przez Urząd Nadzoru jest oparta na przepisie Porozumienia EOG, który stanowi, że środek, który spełnia kryteria określone w art. 61 ust. 1 Porozumienia EOG stanowi pomoc państwa. Dnia 19 stycznia 1994 r. Urząd Nadzoru opublikował wytyczne w sprawie pomocy państwa dotyczące stosowania i interpretacji art. 61 i 62 Porozumienia EOG i stopniowo zmieniał różne rozdziały stosownie do potrzeb wyjaśnienia kwestii związanych z oceną pewnych środków pomocy państwa. Niemniej jednak wyżej określone wytyczne po prostu zawierają przyjętą przez Urząd Nadzoru interpretację art. 61 i 62 Porozumienia EOG, która podlega ostatecznie kontroli ze strony Trybunału EFTA.

W oparciu o przedstawione powyżej względy, Urząd Nadzoru wydaje opinię, że środki podatkowe korzystne dla ITC stanowią nową pomoc państwa w rozumieniu art. 61 ust. 1 Porozumienia EOG. Konieczne jest zatem określenie, czy są one zgodne z funkcjonowaniem Porozumienia EOG z uwzględnieniem wyjątków określonych w art. 61 ust. 2 i 3 Porozumienia EOG.

5. Zgodność z funkcjonowaniem porozumienia EOG

Urząd Nadzoru wskazuje, że stosowane w odniesieniu do ITC oceniane środki podatkowe, tzn. obniżona stawka podatku dochodowego od osób prawnych, całkowite zwolnienie z podatku od majątku netto oraz częściowe zwolnienie z opłat skarbowych, stanowią system pomocy państwa. Ze względu na taki ich charakter, sytuacja każdego indywidualnego potencjalnego beneficjenta nie może być badana niezależnie, a ocena dotyczy ogólnych warunków stosowania środków podatkowych.

Uwzględniając art. 61 ust. 2 Porozumienia EOG, w opinii Urzędu Nadzoru żadne z odstępstw określonych tym przepisem nie miało zastosowania w rozważanym przypadku. Na podstawie art. 61 ust. 3 lit. a) i c) Porozumienia EOG, pomoc promująca rozwój gospodarczy regionów, w których standard życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje niedostateczne zatrudnienie, jak również ułatwiająca rozwój określonej działalności gospodarczej lub określonych obszarów ekonomicznych, która nie ma przy tym negatywnego wpływu na warunki obrotu handlowego w zakresie zagrażającym wspólnym interesom, może być uznana za zgodną z Porozumieniem EOG. Zgodnie z pkt 17B.4 Wytycznych w sprawie pomocy państwa, pomoc państwa przeznaczona na wspieranie rozwoju gospodarczego określonych obszarów, aby mogła zostać uznana przez Urząd Nadzoru za zgodną z funkcjonowaniem Porozumienia EOG, musi być proporcjonalna do oraz ukierunkowana na osiągnięcie pożądanych celów. Tam, gdzie obowiązuje odstępstwo z uwagi na kryteria regionalne, Urząd Nadzoru musi w szczególności zapewnić, że odpowiednie środki przyczyniają się do rozwoju regionalnego i odnoszą się do działań o widocznych lokalnie efektach, dotyczą ułomności regionalnych, oraz że są zbadane w kontekście EOG⁽¹⁷⁾.

Oceniane środki pomocy państwa nie kwalifikują się jako pomoc regionalna. Po pierwsze, nie ograniczają się one do określonych obszarów objętych pomocą, ale stosują się ogólnie na całym terytorium Islandii. Ponadto, nie spełniają one dalszych kryteriów ustanowionych dla pomocy regionalnej na mocy rozdziału 25 Wytycznych w sprawie pomocy państwa, ponieważ nie są one związane z materialnymi lub niematerialnymi inwestycjami, tworzeniem miejsc pracy lub projektami specjalnymi wymaganymi przez stosowne przepisy o pomocy regionalnej.

Odstępstwa określone w art. 61 ust. 3 pkt B Porozumienia EOG, dotyczącym pomocy skierowanej na wspieranie wykonania ważnego projektu o wspólnym europejskim charakterze lub na zapobieganie skutkom poważnych zakłóceń gospodarki Państwa Członkowskiego WE lub Państwa EFTA, nie mają zastosowania w rozważanym przypadku. Bardziej korzystne traktowanie podatkowe ITC w Islandii nie kwalifikuje się do kategorii projektu o wspólnym europejskim charakterze. Nie stanowi ono też próby zapobieżenia skutkom poważnych zakłóceń gospodarki Islandii.

Stwierdzając, że system podatkowy korzystny dla ITC w Islandii stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 61 Porozumienia EOG i nie kwalifikuje się do odstępstw od tej zasady określonych w art. 61 ust. 2 i 3. Urząd Nadzoru uznaje go za niezgodny z funkcjonowaniem Porozumienia EOG.

6. Odzyskanie pomocy już wypłaconej

W razie wydania zgodnie z art. 14 części II protokołu 3 Porozumienia o Nadzorze i Trybunale decyzji negatywnej w przypadkach nieprawomocnej pomocy, Urząd Nadzoru podejmuje decyzję, na mocy której określone Państwo EFTA powinno podjąć wszelkie działania niezbędne w celu odzyskania pomocy od beneficjenta.

Na podstawie art. 14 ust. 1 drugie zdanie części II protokołu 3 Porozumienia o Nadzorze i Trybunale, Urząd Nadzoru może odstąpić od wymogu odzyskania pomocy, jeśli byłoby to sprzeczne z ogólnymi zasadami prawodawstwa o EOG. Decyzja o odzyskaniu pomocy stanowi naruszenie ogólnych zasad prawodawstwa o EOG, jeśli Urząd Nadzoru, poprzez swoje działania, tworzy uzasadnione podstawę, na mocy której beneficjenci mogą oczekiwać, że pomoc została przyznana zgodnie z prawodawstwem o EOG.

O ile pomoc przyznana została zgodnie z rozważanymi środkami podatkowymi, rząd Islandii powinien przeprowadzić obliczenia pomocy i zwrócić się do beneficjentów o jej zwrot. Odzyskanie powinno być realizowane od roku podatkowego 1999 r.

7. Wnioski

Urząd Nadzoru stwierdza, że specjalny system podatkowy stosowany w odniesieniu do ITC w Islandii stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 61 ust. 1 Porozumienia EOG. Islandia nieprawomocnie wprowadziła system pomocy, naruszając art. 1 ust. 3 części I protokołu 3 Porozumienia o Nadzorze i Trybunale. Pomoc ta jest ponadto niezgodna z funkcjonowaniem wyżej określonego porozumienia i musi zostać przerwana.

Zgodnie z art. 14 części II protokołu 3 Porozumienia o Nadzorze i Trybunale, wszelka pomoc niezgodna z funkcjonowaniem Porozumienia EOG ma zostać odzyskana od beneficjentów. Przy wykonaniu powyższego, Islandia może potrącić wszelkie wpłaty już dokonane na rzecz właściwych władz.

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ

1. Środki podatkowe korzystne dla ITC wprowadzone w Islandii na mocy Ustawy nr 31/1999 i nr 29/1999 oraz odnośne ustawodawstwo stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 61 Porozumienia EOG. System podatkowy stosowany w odniesieniu do ITC w Islandii jest niezgodny z funkcjonowaniem Porozumienia EOG.

2. Islandia zaprzestaje stosowania środków podatkowych określonych w art. 1.

3. Islandia podejmie wszelkie działania niezbędne w celu odzyskania od beneficjentów pomocy określonej w art. 1 i nieprawomocnie przekazanej beneficjentom, potrącając wszelkie wpłaty już uczynione na rzecz właściwych władz.

Odzyskanie przeprowadza się bezzwłocznie i zgodnie z procedurami prawa krajowego, pod warunkiem, że pozwalają one na natychmiastowe i efektywne wykonanie niniejszej decyzji. Odzyskana pomoc obejmuje odsetki liczone od dnia, w którym pomoc została przekazana beneficjentowi do dnia jej odzyskania. Odsetki są obliczane na podstawie odnośnej stopy określonej przez Urząd Nadzoru i nie obejmują odsetek netto już naliczonych przez właściwe władze.

4. Islandia informuje Urząd Nadzoru, w okresie dwóch miesięcy od otrzymania niniejszej decyzji, o działaniach podjętych w celu jej wykonania.

5. Niniejsza decyzja jest skierowana do Islandii. Rząd Islandii zostanie powiadomiony listem zawierającym kopię decyzji.

6. Tekst niniejszej decyzji w języku angielskim jest autentyczny.

Sporządzono w Brukseli, dnia 25 lutego 2004 r.

W imieniu Urzędu Nadzoru EFTA
Hannes HAFSTEIN	Einar BULL
Przewodniczący	Członek Kolegium

______

⁽¹⁾ Dalej zwane "Porozumieniem EOG".

⁽²⁾ Dalej zwane "Porozumieniem o Nadzorze i Trybunale".

⁽³⁾ Należy zauważyć, że zmiany wprowadzone do protokołu 3 Porozumienia o Nadzorze i Trybunale, po podpisaniu porozumienia pomiędzy Państwami EFTA dnia 10 grudnia 2001 r. zmieniającego protokół 3 Porozumienia pomiędzy Państwami EFTA w sprawie ustanowienia Urzędu Nadzoru i Trybunału Sprawiedliwości, weszły w życie z dniem 28 sierpnia 2003 r. Zmiany te objęły Rozporządzenie Rady (WE) Nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania dawnego art. 93 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską w protokole 3.

⁽⁴⁾ Wytyczne w sprawie stosowania i interpretacji art. 61 i 62 Porozumienia o EOG oraz art. 1 protokołu 3 Porozumienia o Nadzorze i Trybunale, przyjęte i opublikowane przez Urząd Nadzoru EFTA dnia 19 stycznia 1994, Dz.U. L 231 z 3.8.1994, Suplement EOG nr 32, ostatnio zmienione decyzją Urzędu Nadzoru nr 198/03/COL z 5.11.2003, dotychczas nieopublikowaną.

⁽⁵⁾ Rozdział 17B dotyczący Stosowania zasad pomocy państwowej odnoszących się do środków związanych z podatkami bezpośrednimi od działalności gospodarczej, przyjęty decyzją Urzędu Nadzoru nr 149/99/COL z 30.6.1999, Dz.U. L 137 z 8.6.2000, str. 11, Suplement EOG nr 26.

⁽⁶⁾ Decyzja Urzędu Nadzoru EFTA 392/01/COL z 6.12.2001. Dz.U. C 87 z 11.4.2002, str. 10.

⁽⁷⁾ Rozdział 17.B.3.1 Wytycznych w sprawie pomocy państwa.

⁽⁸⁾ Rozdział 17.B.3.1 Wytycznych w sprawie pomocy państwa.

⁽⁹⁾ Podobnie patrz np. Decyzja Komisji z dnia 17 lutego 2003 r. w sprawie pomocy państwa wprowadzonej przez Holandię dla międzynarodowej działalności finansowej, Dz.U. L 180 z 18.7.2003, str. 52, akapit 82.

⁽¹⁰⁾ Sprawa 173/73 Włochy przeciwko Komisji [1974] ECR 709.

⁽¹¹⁾ Patrz w tym kontekście opinię Generalnego Adwokata Ruíz-Jarabo w sprawie C-6/97 Republika Włoska przeciwko Komisji [1999] ECR I-2981, akapit 27.

⁽¹²⁾ Rozdział 17B.3.2 Wytycznych w sprawie pomocy państwa.

⁽¹³⁾ Sprawa T-55/99 Confederación Española de Transporte de Mercancías (CETM) przeciwko Komisji [2000] ECR II-3207, akapit 53.

⁽¹⁴⁾ Rozdział 17B.3 Wytycznych w sprawie pomocy państwa.

⁽¹⁵⁾ Patrz w tym kontekście decyzja Komisji z dnia 20 grudnia 2001 r. w sprawie pomocy państwa wprowadzonej przez Hiszpanię w 1993 r. dla pewnych nowo powołanych firm w obwodzie Vizcaya (Hiszpania), Dz.U. L 40 z 14.2.2003, str. 11, akapit 64.

⁽¹⁶⁾ Rozdział 12 Wytycznych w sprawie pomocy państwa, dotyczący zasady de minimis. Rozdział ten został skreślony decyzją Urzędu Nadzoru EFTA nr 198/03/COL z 5.11.2003. Decyzją Wspólnego Komitetów EOG nr 88/2002 z 20.6.2002 (Dz.U. L 266 z 3.10.2002, str. 56) Rozporządzenie Komisji (WE) nr 69/2001 z 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis (Dz.U. L 10, z 13.1.2001, str. 30) zostało włączone do Załącznika XV EOG.

⁽¹⁷⁾ Patrz sprawa C-142/87 Belgia przeciwko Komisji ("Tubemeuse") [1990] ECR I-959, akapit 43 oraz połączone sprawy C-278/92, C-279/92 i C-280/92 Hiszpania przeciwko Komisji [1994] ECR I-4103, akapity 40-42.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2004.319.7
• Rodzaj: Decyzja
• Tytuł: Międzynarodowe spółki handlowe (Islandia).
• Data aktu: 25/02/2004
• Data ogłoszenia: 23/12/2004