ZSRR-Polska. Umowa o stosunkach prawnych na polsko-radzieckiej granicy państwowej oraz współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach granicznych. Moskwa.1961.02.15.

UMOWA

MIĘDZY RZĄDEM POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ A RZĄDEM ZWIĄZKU SOCJALISTYCZNYCH REPUBLIK RADZIECKICH O STOSUNKACH PRAWNYCH NA POLSKO-RADZIECKIEJ GRANICY PAŃSTWOWEJ ORAZ WSPÓŁPRACY I WZAJEMNEJ POMOCY W SPRAWACH GRANICZNYCH,

podpisana w Moskwie dnia 15 lutego 1961 r.

W Imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

RADA PAŃSTWA

POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ

podaje do powszechnej wiadomości:

W dniu 15 lutego 1961 roku podpisana została w Moskwie Umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o stosunkach prawnych na polsko-radzieckiej granicy państwowej oraz współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach granicznych o następującym brzmieniu dosłownym:

UMOWA MIĘDZY RZĄDEM POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ A RZĄDEM ZWIĄZKU SOCJALISTYCZNYCH REPUBLIK RADZIECKICH O STOSUNKACH PRAWNYCH NA POLSKO-RADZIECKIEJ GRANICY PAŃSTWOWEJ ORAZ WSPÓŁPRACY I WZAJEMNEJ POMOCY W SPRAWACH GRANICZNYCH.

Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Rząd Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, pragnąc określić środki sprzyjające podtrzymaniu należytej formy stosunków prawnych na granicy państwowej między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich oraz uregulowaniu spraw granicznych w duchu współpracy i wzajemnej pomocy, postanowiły zawrzeć niniejszą Umowę i mianowały w tym celu swoich pełnomocników: (pominięto),

którzy po wymianie swoich pełnomocnictw, uznanych za dobre i sporządzone w należytej formie, zgodzili się na następujące postanowienia:

ROZDZIAŁ  I. 

Przebieg linii granicy, znaki graniczne, oznaczenie i utrzymanie granicy.

Artykuł  1.

1. Linia granicy państwowej między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich, ustalona w Umowie między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej, podpisanej dnia 16 sierpnia 1945 roku, Umowie między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o zamianie odcinków terytoriów państwowych wraz z załącznikami podpisanej dnia 15 lutego 1951 roku, Umowie między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o wytyczeniu istniejącej polsko-radzieckiej granicy państwowej w części przylegającej do Morza Bałtyckiego podpisanej dnia 5 marca 1957 roku oraz w Protokole między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o rozgraniczeniu polskich i radzieckich wód terytorialnych w Zatoce Gdańskiej Morza Bałtyckiego podpisanym dnia 18 marca 1958 roku, przebiega w terenie w taki sposób, jak była wyznaczona:

a) w dokumentach dla znaku granicznego "Krzemieniec", ustawionego na styku granic Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej, będącego punktem początkowym polsko-radzieckiej granicy państwowej, podpisanych przez przedstawicieli Polski, ZSRR i Czechosłowacji w Użhorodzie 18 kwietnia 1946 roku;

b) w dokumentach wytyczenia polsko-radzieckiej granicy państwowej w latach 1946-47 dla odcinków od znaku granicznego "Krzemieniec" do znaku granicznego Nr 350, od znaku granicznego Nr 472 do znaku granicznego Nr 700 i od znaku granicznego Nr 860 do znaku granicznego Nr 1987 ustawionego na styku granic Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (obwód Kaliningradzki) i Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, podpisanych w Warszawie 30 kwietnia 1947 roku;

c) w dokumentach wytyczenia polsko-radzieckiej granicy państwowej dla odcinków od znaku granicznego Nr 350 do znaku granicznego Nr 472 i od znaku granicznego Nr 700 do znaku granicznego Nr 860, między którymi przy wytyczeniu nowej linii granicy między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich w 1951 roku podczas wymiany odcinków terytoriów państwowych zostały ustawione odpowiednio znaki graniczne od Nr 351-A do Nr 432-A i od Nr 701-B do Nr 859-B, podpisanych w Warszawie 23 października 1951 roku;

d) w dokumentach wytyczenia polsko-radzieckiej granicy państwowej dla odcinka od znaku granicznego Nr 1987 do znaku granicznego Nr 2439 (monolit) i w dokumentach wytyczenia wyznaczających linię rozgraniczenia wód terytorialnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Zatoce Gdańskiej. Powyższe dokumenty wytyczenia granicy zostały podpisane w Warszawie dnia 10 września 1958 roku;

e) w załącznikach i uzupełnieniach do dokumentów wytyczenia polsko-radzieckiej granicy państwowej, które mogą być zawarte w czasie obowiązywania niniejszej Umowy.

Wymieniona linia określona jest w niniejszej Umowie słowami "granica" lub "linia granicy".

2. Dokumentami wytyczenia granicy są:

a) opisy protokolarne przebiegu linii granicy państwowej między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich dla odpowiednich odcinków granicy;

b) mapy granicy państwowej między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich;

c) protokoły znaków granicznych ze szkicami - croquis na odwrocie oraz inne dokumenty delimitacyjne wymienione w opisach protokolarnych.

Artykuł  2. 

Linia granicy, określona w dokumentach wymienionych w artykule 1, rozgranicza w kierunku pionowym przestrzeń powietrzną i wnętrze ziemi.

Artykuł  3. 

1. Na odcinkach lądowych oraz w tych miejscach, gdzie granica przecina wody stojące lub wody bieżące, granica biegnie nieruchomo linią prostą od jednego znaku granicznego do drugiego.

2. Na odcinkach wód granicznych bieżących linia granicy jest ruchoma, przebiegając po linii prostej, łamanej lub krzywej również od jednego znaku granicznego do drugiego, przy czym na rzekach żeglownych - środkiem głównego nurtu (talwegu), na rzekach nieżeglownych, strumieniach i kanałach - ich środkiem lub środkiem głównej odnogi.

3. Na Zalewie Wiślanym (Kaliningradskij Zaliw) granica biegnie nieruchomo po linii prostej oznaczonej pławami; w Zatoce Gdańskiej - po linii nabieżnika, ustawionego na Mierzei Wiślanej (Bałtijskaja Kosa).

4. Wyspy na rzekach granicznych należą do terytorium jednej lub drugiej Strony, w zależności od ich położenia w stosunku do linii granicy i są oznaczone w dokumentach wytyczenia granicy numerami kolejnymi dla każdej rzeki oddzielnie.

Artykuł  4. 

1. Na rzekach żeglownych przebieg linii granicy zmienia się odpowiednio do naturalnego przesunięcia środka głównego nurtu (talwegu).

2. Na rzekach nieżeglownych i strumieniach przebieg linii granicy zmienia się odpowiednio do przesunięcia ich środka, spowodowanego naturalnymi zmianami konfiguracji brzegów tych rzek i strumieni.

3. Przy określeniu w terenie linii granicy przebiegającej środkiem rzeki, strumienia lub kanału znajdujące się na nich zatoki nie będą brane pod uwagę; za środek tych rzek, strumieni i kanałów uważa się w takich przypadkach linię wyrównaną, jednakowo oddaloną od odpowiednio wyrównanych linii obu brzegów. W miejscach, gdzie nie można dokładnie oznaczyć tej linii brzegów, za środek wspomnianych wód granicznych uważa się środek wolnej powierzchni przy średnim poziomie wody.

4. Zmiany wskazane w punktach 1 i 2 niniejszego artykułu są wspólnie w miarę potrzeby stwierdzane przez odpowiednie władze obu Stron.

Dokumenty, stwierdzające zmianę położenia środka granicznych rzek, strumieni i kanałów, nie są załączane do zasadniczych dokumentów wytyczenia granicy, a są przechowywane przez odpowiednie władze Umawiających się Stron, obsługujące dany odcinek granicy.

5. Zmiany koryta rzeki granicznej lub strumienia, wynikłe na skutek zjawisk naturalnych lub żywiołowych, powodujące fizyczne odcięcie od terytorium jednej z Umawiających się Stron użytków rolnych, osiedli, wartościowych urządzeń, budowli itp. nie powodują zmiany przebiegu linii granicy, chyba że Umawiające się Strony zgodzą się na inne rozwiązanie podczas przeprowadzenia wspólnej kontroli przebiegu linii granicy na odcinkach wód granicznych, przewidzianej w artykule 5 niniejszej Umowy.

6. Zmiany w przebiegu linii granicy, wymienione w punktach 1 i 2 niniejszego artykułu, nie zmieniają na rzekach granicznych przynależności państwowej wysp, które przy wytyczeniu granicy zostały przyznane jednej lub drugiej Umawiającej się stronie, chyba że Umawiające się Strony zgodzą się na inne rozwiązanie podczas przeprowadzania wspólnej kontroli przebiegu linii granicy na odcinkach wód granicznych, przewidzianej w artykule 5 niniejszej Umowy.

7. W przypadku zmian, wymienionych w punkcie 5 niniejszego artykułu, i niemożności zastosowania środków wskazanych w punkcie 5 artykułu 16 niniejszej Umowy, linia granicy, o ile nie biegnie w dalszym ciągu po rzece lub strumieniu, powinna być określona podczas wspólnej kontroli przebiegu linii granicy na odcinkach wód granicznych, przewidzianej w artykule 5 niniejszej Umowy.

Przy wykonywaniu tych prac linia granicy, która poprzednio biegła po rzece lub strumieniu linią łamaną lub krzywą, może być wyprostowana.

Artykuł  5. 

1. Odpowiednie władze obu Umawiających się Stron przeprowadzą wspólnie w 1961 roku kontrolę przebiegu linii granicy na rzekach, strumieniach i kanałach w drodze pomiarów i innych prac w terenie. W przyszłości takie wspólne kontrole będą przeprowadzane w okresie obowiązywania niniejszej Umowy co dziesięć lat, jeżeli jedna z Umawiających się Stron nie zażąda tego wcześniej.

2. Wspólne kontrole przebiegu linii granicy na odcinkach wód granicznych dokonuje się w okresie letnim. Termin rozpoczęcia wspólnych kontroli przebiegu linii granicy odpowiednie władze Umawiających się Stron uzgadniają wcześniej, tak, by każda ze Stron mogła przeprowadzić wszystkie niezbędne prace przygotowawcze.

3. W przypadku stwierdzenia zmian w przebiegu linii granicy na poszczególnych odcinkach rzek, strumieni i kanałów w porównaniu z dokumentami wytyczenia granicy w latach 1946-47, 1951 i 1958, odpowiednie władze obu Umawiających się Stron ustanawiają nowy przebieg linii granicy i określają przynależność wysp na tych odcinkach granicy.

Wyspy na rzekach granicznych terytorialnie będą należały do jednej lub drugiej Strony w zależności od ich położenia w stosunku do linii granicy i będą oznaczone w nowych dokumentach wytyczania numerami porządkowymi.

4. Dla odcinków rzek, strumieni i kanałów, gdzie nastąpiły zmiany w przebiegu linii granicy, odpowiednie władze obu Umawiających się Stron sporządzają w dwóch egzemplarzach, każdy w językach polskim i rosyjskim, nowe dokumenty wytyczenia granicy zgodnie z dokumentami wytyczenia, wspomnianymi w artykule 1 niniejszej Umowy.

5. W celu przeprowadzenia wspomnianych prac odpowiednie władze Umawiających się Stron powołują na zasadach parytetu ekspertów, specjalistów i inne osoby niezbędne dla każdej ze Stron do tych prac.

Wydatki związane z tymi pracami rozdzielane są na połowę między obie Umawiające się Strony.

6. Nowe dokumenty wytyczenia wodnych odcinków granicy, sporządzone przez odpowiednie władze obu Umawiających się Stron, podlegają zatwierdzeniu przez Rządy obu Umawiających się Stron i nabierają mocy w dniu wymiany not o ich zatwierdzeniu.

7. Nowe dokumenty dla poszczególnych odcinków rzek, strumieni i kanałów, wspomniane w punkcie 6 niniejszego artykułu, zastępują dokumenty wytyczenia z lat 1946-47, 1951 r. i 1958 r. w odniesieniu do tych odcinków.

Artykuł  6. 

1. Granica oznaczona jest w terenie następującymi znakami granicznymi:

a) na lądowych odcinkach granicy - dwoma drewnianymi lub żelbetonowymi słupami granicznymi, ustawionymi z reguły w odległości 2,5 metra od linii granicy po obu jej stronach i ustawionym między nimi na samej granicy okrągłym drewnianym słupkiem lub czterościennym kamiennym względnie żelbetonowym słupkiem;

b) w punktach zasadniczych załamania linii granicy i w poszczególnych charakterystycznych jej miejscach - dwoma drewnianymi lub betonowymi granicznymi słupami i betonowym monolitem, ustawionym między słupami na samej linii granicy;

c) w miejscach przejścia linii granicy z odcinka lądowego na odcinek wodny i z wodnego na lądowy - trzema drewnianymi lub żelbetonowymi słupami granicznymi i drewnianym słupkiem lub betonowym monolitem, przy czym dwa słupy i słupek lub monolit między nimi zostają ustawione na jednym brzegu rzeki lub jeziora, a trzeci słup - kierunkowy - na przeciwległym brzegu na przedłużeniu linii granicy;

Na brzegach Zalewu Wiślanego (Kaliningradskij Zaliw) i Zatoki Gdańskiej w miejscu wyjścia linii granicy na zalew i zatokę - żelbetonowymi monolitami, ustawionymi na samej linii granicy;

d) na wodnych odcinkach granicy - dwoma drewnianymi lub żelbetonowymi słupami ustawionymi na obu brzegach rzeki, strumienia, kanału lub jeziora względnie na jednym z brzegów i wyspie;

e) Na Zalewie Wiślanym (Kaliningradskij Zaliw) w okresie nawigacji - morskimi pławami, a w pozostałym okresie roku - wiechami ustawionymi na samej linii granicy, oraz nabieżnikami ustawionymi na wybrzeżu;

f) w Zatoce Gdańskiej linia rozgraniczenia wód terytorialnych PRL i ZSRR - przez nabieżnik ustawiony na Mierzei Wiślanej (Bałtijskaja Kosa).

Stawy nabieżnikowe są wyposażone w urządzenia świetlne.

2. Chharakterystykę każdego znaku granicznego i jego położenie w stosunku do linii granicy określają odpowiednie dokumenty wytyczenia granicy.

3. Oznaczenie linii granicy innym systemem, który nie był przyjęty przy wytyczeniu granicy, lub zmiana istniejących znaków granicznych znakami innego typu może mieć miejsce tylko w przypadku specjalnego porozumienia między Umawiającymi się Stronami.

Artykuł  7. 

Umawiające się Strony zobowiązują się utrzymywać znaki graniczne, ustawione w celu oznaczenia linii granicy, w takim stanie, by ich położenie, wygląd, forma, wymiary i kolory odpowiadały wszystkim wymaganiom wynikającym z dokumentów wytyczenia granicy.

Artykuł  8. 

1. Pieczę nad znakami granicznymi Umawiające się Strony sprawują w następujący sposób:

a) pieczę nad słupami granicznymi znajdującymi się na terytorium PRL sprawuje Strona polska;

b) pieczę nad słupami granicznymi znajdującymi się na terytorium ZSRR sprawuje Strona radziecka;

c) pieczę nad słupkami i monolitami, ustawionymi na samej linii granicy państwowej sprawują:

dla znaków z numeracją nieparzystą - Srona polska;

dla znaków z numeracją parzystą - Strona radziecka.

2. Pieczą nad pławami i wiechami, ustawionymi na Zalewie Wiślanym (Kaliningradskij Zaliw), sprawuje Strona polska, pieczę nad stawami nabieżnikowymi - Strona radziecka.

Artykuł  9. 

1. Umawiające się Strony zobowiązują się utrzymywać granicę na całej jej długości w stanie widoczności. W tym celu przesieka graniczna o szerokości 10 m (po 5 m w każdą stronę od linii granicy, licząc w koronie drzew) powinna być utrzymywana w całkowitym porządku i w miarę potrzeby oczyszczana z krzaków i innych zarośli zasłaniających widoczność. Uprawa ziemi i wznoszenie jakichkolwiek urządzeń na przesiece są niedozwolone, chyba że odpowiednie władze obu Stron postanowią inaczej. Zakaz wznoszenia urządzeń nie dotyczy urządzeń przeznaczonych dla ochrony granicy.

2. Każda Strona przeprowadza oczyszczenie przesieki granicznej na swoim terytorium. Odpowiednie władze obu Umawiających się Stron zawiadamiają się wzajemnie o mającym nastąpić rozpoczęciu prac przy oczyszczaniu przesieki granicznej, nie poźniej niż na 10 dni przed ich rozpoczęciem. Przedstawiciele odpowiednich władz Umawiających się Stron mają prawo być obecni przy tych pracach.

3. Umawiające się Strony będą troszczyć się o to, żeby urządzenia i budowle, zarówno istniejące jak i nowo wznoszone w bezpośredniej bliskości granicy odpowiadały wymogom przepisów przeciwpożarowych. Odpowiednie władze Umawiających się Stron wymienią wzajemnie te przepisy.

Artykuł  10. 

1. Odpowiednie władze każdej Umawiającej się Strony dokonują przeglądu stanu i rozmieszczenia znaków granicznych i stanu przesiek granicznych zgodnie z artykułami 7, 8 i 9 niniejszej Umowy według własnego uznania.

2. Oprócz przeglądów jednostronnych, powinny być przeprowadzane raz na dwa lata wspólne przeglądy kontrolne znaków granicznych przez przedstawicieli odpowiednich władz Umawiających się Stron. Wspólne przeglądy kontrolne znaków granicznych przeprowadza się w okresie letnim. Termin rozpoczęcia wspólnego przeglądu kontrolnego znaków granicznych każdorazowo uzgadniają odpowiednie władze Umawiających się Stron.

3. W przypadku konieczności dokonania dodatkowego wspólnego przeglądu znaków granicznych, odpowiednie władze jednej z Umawiających się Stron uprzedzają o tym pisemnie odpowiednie władze drugiej Umawiającej się Strony. Dodatkowy wspólny przegląd znaków granicznych przeprowadza się nie później, niż 10 dni od daty zawiadomienia odpowiednich władz jednej z Umawiających się Stron.

4. Jeżeli przy przeglądzie zostanie stwierdzone, że dane pomiarowe wykazane w dokumentach wytyczenia granicy nie są zgodne z wynikami wspólnie wykonywanych pomiarów w terenie, należy jako decydujące przyjąć dane z pomiarów terenowych, o ile zostanie stwierdzone, że od czasu wytyczenia granicy położenie znaków granicznych nie uległo zmianom.

5. Poprawki i uzupełnienia dokumentów wytyczenia granicy dokonuje się na podstawie porozumienia między Umawiającymi się Stronami i załącza się do tych dokumentów.

6. O wyniku przeglądu kontrolnego, przeprowadzonego przez przedstawicieli odpowiednich władz Umawiających się Stron, sporządzają oni protokół w dwóch egzemplarzach, każdy w językach polskim i rosyjskim.

Artykuł  11. 

1. W przypadku zaginięcia, zniszczenia lub uszkodzenia znaku granicznego odtworzenie jego lub naprawę wykonują niezwłocznie odpowiednie władze tej Strony, na terytorium której słup graniczny tego znaku się znajduje lub która sprawuje pieczę nad słupkiem lub monolitem. O rozpoczęciu prac przy odtworzeniu lub naprawie znaków granicznych odpowiednie władze jednej z Umawiających się Stron obowiązane są zawiadomić pisemnie odpowiednie władze drugiej Umawiającej się Strony, nie później niż na 10 dni przed rozpoczęciem prac.

2. Odtworzenie zaginionych, zniszczonych lub uszkodzonych znaków granicznych przeprowadzają odpowiednie władze jednej Strony w obecności przedstawicieli odpowiednich władz drugiej Strony.

3. Przy odtworzeniu znaku lub słupa granicznego należy zwracać uwagę, aby miejsce jego ustawienia nie zmieniło się. W tym celu należy kierować się dokumentami wytyczenia granicy, a zawarte w nich dane powinny być sprawdzone w terenie przez pomiar kontrolny.

4. Na wodnych odcinkach granicy przy odtwarzaniu lub ponownym ustawieniu znaków granicznych uszkodzonych albo zniszczonych przez powódź lub pochód lodów zezwala się na zmianę miejsc ich poprzedniego ustawienia nie zmieniając przy tym przebiegu linii granicy oraz na ponowne ustawienie w miejscach, w których nie groziłoby im zniszczenie. Zmianę miejsca ustawienia znaków granicznych na wodnym odcinku granicy przeprowadza się po wyrażeniu zgody obu Umawiających się Stron.

5. Przenoszenie słupów granicznych na nowe miejsca zgodnie z punktem 4 niniejszego artykułu jest dopuszczalne również w koniecznych przypadkach na odcinkach granicy przebiegającej przez wąwozy.

6. O przeprowadzonych pracach w celu odtworzenia, naprawy lub ponownego ustawienia znaku granicznego w nowym miejscu odpowiednie władze Umawiających się Stron sporządzają protokół w dwóch egzemplarzach, każdy w językach polskim i rosyjskim. Ponadto dla każdego ustawionego w nowym miejscu znaku granicznego sporządza się w terminie jednego miesiąca protokół znaku granicznego i szkic - croquis (szkic topograficzny), które powinny w zupełności odpowiadać pozostałym dokumentom wytyczenia granicy i być do nich załączone.

7. W przypadkach konieczności odpowiednie władze Umawiających się Stron mogą po wzajemnym porozumieniu ustawiać dodatkowe znaki graniczne na linii granicy, nie zmieniając przy tym samego przebiegu linii granicy.

Dodatkowo ustawione na granicy znaki graniczne powinny odpowiadać wzorom ustalonym w dokumentach wytyczenia granicy, przy czym powinny być sporządzone dokumenty, wymienione w punkcie 6 niniejszego artykułu.

8. Prace związane z naprawą znaków granicznych, powierzonych pieczy jednej ze Stron, zgodnie z artykułem 8 niniejszej Umowy, wykonuje każda z Umawiających się Stron samodzielnie.

9. Umawiające się Strony zastosują odpowiednie środki dla należytej ochrony znaków granicznych.

W przypadkach uszkodzenia lub zniszczenia znaków granicznych przez osoby zamieszkałe na terytorium drugiej Strony, będą one odtworzone na koszt tej Strony.

10. Przedstawiciele odpowiednich władz jednej ze Stron, jeśli zauważą uszkodzony lub zniszczony słup graniczny na terytorium drugiej Strony, zawiadomią o tym odpowiednie władze tej Strony, w celu odtworzenia lub naprawy znaku granicznego.

Przedstawiciele odpowiednich władz tej Strony, na terytorium której zauważone zostało zaginięcie, zniszczenie lub uszkodzenie słupa granicznego, zobowiązane są bezzwłocznie odtworzyć go lub naprawić.

ROZDZIAŁ  II. 

Sposób użytkowania wód granicznych oraz dróg kolejowych, szos i innych dróg przeciętych linią granicy.

Artykuł  12. 

1. Rzeki, strumienie i kanały na tych odcinkach, przez które przebiega linia granicy, jak również Zalew Wiślany (Kaliningradskij Zaliw) oraz jeziora i stawy, przecięte tą linią, uważa się za wody graniczne.

2. Umawiające się Strony zastosują odpowiednie środki w tym celu, ażeby przy użytkowaniu wód granicznych były uwzględniane odpowiednie prawa i interesy Umawiających się Stron.

Artykuł  13. 

1. Na rzekach granicznych, gdzie linia granicy przebiega środkiem głównego nurtu, obiekty pływające (statki, łódki) Umawiających się Stron mają prawo pływania bez przeszkód na całej szerokości głównego nurtu niezależnie od przechodzącej po nim linii granicy.

2. Na granicznych nieżeglownych rzekach, strumieniach, kanałach i jeziorach, obiekty pływające Umawiających się Stron mogą pływać tylko do linii granicy.

3. W celu ochrony granicy na Zalewie Wiślanym (Kaliningradskij Zaliw) oraz zabezpieczenia znaków granicznych (pław), uwzględniając odchylenie pław od linii granicy ze względu na ich cyrkulację, nie zezwala się obiektom pływającym na pływanie w pobliżu granicy. Postanowienie niniejszego punktu nie dotyczy statków ochraniających i obsługujących granicę oraz statków handlowych, przepływających przez granicę po określonej trasie, zgodnie z artykułem 14 niniejszej Umowy.

4. Obiekty pływające obu Stron będą mogły przekraczać granicę w przypadkach nie przewidzianych w niniejszej Umowie, o ile zostanie zawarte w tej sprawie specjalne porozumienie między Umawiającymi się Stronami.

5. Obiekty pływające Umawiających się Stron mogą przybijać na granicznej rzece, jeziorze oraz zalewie do brzegu drugiej Strony tylko w tym przypadku, jeżeli znajdą się w stanie wyższej konieczności (sztorm, awaria itp.). W takim przypadku władze graniczne powinny okazać im niezbędną pomoc.

Artykuł  14. 

Polskie statki handlowe przepływają przez radziecką część Zalewu Wiślanego (Kaliningradskij Zaliw) i Cieśninę Pilawską (Bałtijskij Kanał) w obydwu kierunkach - zgodnie z wcześniej zawartymi porozumieniami.

Artykuł  15. 

1. Obiektom obu Umawiających się Stron, pływającym z napędem własnym oraz bez napędu własnego, lecz holowanym, zezwala się na pływanie po wodach granicznych przez całą dobę.

Obiektom pływającym bez napędu własnego i nie holowanym oraz mniejszym obiektom (łódkom) pływającym zarówno z napędem własnym, jak bez napędu własnego zabrania się pływać po wodach granicznych w porze nocnej, zaczynającej się pół godziny przed zachodem słońca, a kończącej się pół godziny po jego wschodzie. Na jeziorach Gołdap (Krasnoje) i Gaładuś zabrania się pływać w porze nocnej tylko w pobliżu linii granicy.

2. Wszystkie obiekty pływające po wodach granicznych powinny być zaopatrzone: statki o napędzie własnym i barki bez napędu własnego - w odpowiednie flagi swoich państw i właściwe nazwy lub numery; łódki - w pasy w kolorach flagi państwowej na dziobie i rufie lub flagi i właściwe numery.

3. Obiektom pływającym po wodach granicznych nie zezwala się na zakotwiczanie na linii granicy z wyjątkiem sytuacji przymusowej.

4. Obiekty pływające jednej z Umawiających się Stron płynące po wodach granicznych z zachowaniem przepisów punktów 1-3 niniejszego artykułu nie mogą być zatrzymane przez władze drugiej Umawiającej się Strony lub zmuszone do zarzucenia kotwicy, cumowania oraz nie podlegają rewizji lub sprawdzaniu dokumentów.

Artykuł  16. 

1. Umawiające się Strony dołożą starań, aby wody graniczne były utrzymywane w należytym stanie, aby były uwzględniane prawa i interesy drugiej Strony na tych wodach oraz zastosują odpowiednie środki w celu zapobieżenia umyślnemu niszczeniu brzegów granicznych rzek, jezior i kanałów.

2. Jeśli z winy jednej z Umawiających się Stron druga Umawiająca się Strona poniesie materialne straty wskutek nie wykonania wymogów punktu 1 niniejszego artykłu, to Strona winna tych strat wynagrodzi je.

3. Położenie i kierunek bieżących wód granicznych powinny być zachowane w miarę możności w stanie niezmiennym. W tym celu odpowiednie władze Umawiających się Stron wspólnie zastosują konieczne środki dla usunięcie tych przeszkód, które mogą spowodować zmianę położenia koryta rzek granicznych, strumieni lub kanałów, jak również utrudnić naturalny spływ wody oraz żeglugę i spław. W przypadku przeprowadzenia w związku z tym odpowiednich prac, sposób ich wykonania ustalają właściwe naczelne władze obu Stron. Wydatki związane z przeprowadzeniem robót pokrywane są w równych częściach przez obie Umawiające się Strony, chyba że postanowią one inaczej.

4. W celu zapobieżenia zmianie koryta rzek granicznych, strumieni lub kanałów, brzegi ich powinny być wzmocnione tam, gdzie odpowiednie władze Umawiających się Stron wspólnie uznają to za niezbędne. Prace te przeprowadza i odpowiednie koszty ponosi ta Strona, do której należy brzeg.

5. W przypadku zmiany położenia koryta rzek granicznych lub strumieni drogą naturalną lub na skutek zjawiska żywiołowego Umawiające się Strony obowiązane są wspólnie przeprowadzać naprawienie koryta, o ile będzie to uznane za konieczne przez odpowiednie władze obu Stron. Tryb przeprowadzenia tych prac, jak również sposób pokrycia wydatków ustalają wspólnie odpowiednie władze obu Umawiających się Stron. Wydatki związane z wykonaniem tych prac rozdziela się w równej części między Umawiające się Strony.

Artykuł  17. 

1. Naturalny spływ wody w bieżących wodach granicznych i przylegających do nich miejscach, zalewanych w czasie powodzi, nie może być zmieniony lub utrudniony ze szkodą dla drugiej strony przez wznoszenie lub przebudowę budowli i urządzeń zarówno na wodzie, jak i na brzegach lub w inny sposób.

2. Odpowiednie władze Umawiających się Stron będą porozumiewały się odnośnie trybu wpuszczania ścieków do wód granicznych i odprowadzenia z nich wody oraz we wszystkich innych sprawach dotyczących reżimu wodnego.

Artykuł  18. 

1. Graniczne wody bieżące będą oczyszczane na tych odcinkach, gdzie będzie to wspólnie uznane za konieczne przez odpowiednie władze Umawiających się Stron. W takich przypadkach koszty oczyszczania zostają pokryte przez obie Strony w równych częściach.

2. Oczyszczenie tych odcinków wód, które w całości znajdują się na terytorium jednej z Umawiających się Stron, a na innych odcinkach są wodami granicznymi, przeprowadzi ta Strona na swój koszt.

3. Przy oczyszczaniu bieżących wód granicznych wydobyta ziemia i kamienie powinny być odrzucone na taką odległość od brzegu i zrównane w taki sposób, ażeby nie powstało niebezpieczeństwo zawalenia się brzegu i zanieczyszczenie koryta oraz żeby spływ wody podczas powodzi nie był utrudniony.

4. W przypadku znalezienia na wodach granicznych lub ich brzegach przez jedną z Umawiających się Stron jakichkolwiek nie zidentyfikowanych przedmiotów lub trupów zwierząt, odpowiednie władze tej Strony zastosują środki w celu ustalenia ich przynależności.

Zidentyfikowanie znalezionych na wodach granicznych lub ich brzegach zwłok ludzkich dokonują w przypadkach niezbędnych wspólnie przedstawiciele odpowiednich władz obu Stron.

Artykuł  19. 

Odpowiednie władze Umawiających się Stron zastosują właściwe środki dla utrzymania wód granicznych w należytej czystości, ażeby nie dopuścić do zatrucia lub zanieczyszczenia ich substancjami chemicznymi i odpadkami z zakładów przemysłowych, moczeniem lnu i konopi, jak również w inny sposób.

Artykuł  20. 

1. Istniejące na bieżących wodach granicznych mosty, tamy, śluzy, groble i tym podobne urządzenia zostają zachowane i mogą być eksploatowane z wyjątkiem tych, których usunięcie będzie uznane za konieczne przez właściwe naczelne władze obu Umawiających się Stron.

2. W przypadku konieczności przebudowy lub usunięcia urządzeń wymienionych w punkcie 1 niniejszego artykułu, pociągjących za sobą zmiany poziomu wody na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, do opowiednich prac można przystąpić tylko po uzyskaniu na nie zgody tej Strony.

3. Wznoszenie na bieżących wodach granicznych nowych mostów, tam, śluz, grobli i innych urządzeń hydrotechnicznych oraz ich eksploatację przeprowadza się jedynie za zgodą obu Umawiających się Stron.

Artykuł  21. 

Odpowiednie władze Umawiających się Stron będą się wzajemnie informowały o poziomie i ilości wody oraz o stanie lodów na wodach granicznych, o ile to będzie potrzebne dla zapobieżenia niebezpieczeństwu powstałemu na skutek wezbrania wód lub pochodu lodów. W razie konieczności władze te porozumieją się w sprawie regularnej sygnalizacji w czasie powodzi i pochodu lodów.

Zwłoka w przekazaniu takich wiadomości lub nieprzysłanie ich nie mogą być podstawą do wnoszenia żądań o wynagrodzenie strat, spowodowanych przez powódź lub pochód lodów.

Artykuł  22. 

1. Spław materiałów drzewnych na całej długości granicznych wód bieżących, włączając i te odcinki, gdzie oba brzegi należą do jednej z Umawiających się Stron, może bez przeszkód być dokonywany przez obie Strony.

2. Terminy i kolejność spuszczania na wodę materiałów drzewnych i ich spławu ustalają co rok odpowiednie władze obu Umawiających się Stron nie później, niż na 2 miesiące przed rozpoczęciem się nawigacji na granicznych wodach bieżących. O dniu rozpoczęcia spławu odpowiednie władze jednej z Umawiających się Stron powiadomią odpowiednie władze drugiej Strony nie później niż na 5 dni przed terminem spławu.

Artykuł  23. 

1. Dla zapewnienia normalnego spławu materiałów drzewnych, odpowiednie władze Umawiających się Stron po wzajemnym porozumieniu zezwolą zgodnie z artykułem 2 Protokołu załączonego do niniejszej Umowy na wyjście na swój brzeg i poruszanie się po nim pracownikom drugiej Strony, w celu wykonania urządzeń dla spławu i oczyszczania danego brzegu ze spławianego drzewa.

2. O miejscu i czasie przekroczenia granicy oraz ilości pracowników, dla których niezbędne jest wyjście na brzeg drugiej Strony, dla wykonania prac przewidzianych w punkcie 1 niniejszego artykułu, odpowiednie władze Umawiających się Stron porozumieją się we właściwym czasie, nie później niż na 5 dni przed rozpoczęciem prac.

3. Materiały drzewne obu Umawiających się Stron spławiane po granicznych wodach bieżących nie będą obciążane celnymi ani innymi opłatami.

Artykuł  24. 

1. Wszystkie spławiane materiały drzewne powinny być stemplowane. W tym celu właściwe naczelne władze każdej ze Stron ustalą zawczasu wzory stempli i wymienią je między sobą..

2. W przypadku jeżeli spławiane drzewo będzie oczyszczane z kory, to zdejmowana kora nie powinna dostawać się do bieżących wód granicznych.

Artykuł  25. 

W sprawach dotyczących sposobu wykorzystania wód granicznych, ich utrzymania, spławu materiałów drzewnych po bieżących wodach granicznych oraz współpracy w sprawach hydrologiczno-meteorologicznych mogą być zawarte dodatkowe porozumienia specjalne.

Artykuł  26. 

1. Komunikację na drogach kolejowych, wodnych, szosach i innych drogach przeciętnych linią granicy oraz przejścia graniczne na tych drogach ustalają specjalne porozumienia między Umawiającymi się Stronami.

2. W miejscach przecięcia linii granicy przez drogi kolejowe, wodne, szosy i inne drogi każda z Umawiających się Stron ustawia na swoim terytorium i utrzymuje w należytym stanie odpowiednio szlabany i specjalne znaki.

3. Umawiające się Strony będą stosowały odpowiednie środki w tym celu, ażeby otwarte dla ruchu odcinki dróg kolejowych, wodnych, szos i innych dróg w miejscach ich przecięcia linią granicy były utrzymywane w stanie sprawności. Naprawy tych dróg dokonuje każda z Umawiających się Stron do linii granicy na swój koszt.

Wyjątki od tej zasady mogą być przewidziane w porozumieniach między właściwymi naczelnymi władzami obu Umawiających się Stron.

Artykuł  27. 

1. W niniejszej Umowie obie Umawiające się Strony uzgodniły, że mosty, tamy, i śluzy rozdziela się linią granicy w ich środku, niezależnie od przebiegu linii granicy na wodzie.

2. Mosty przecięte granicą utrzymuje w należytym stanie i dokonuje napraw każda Umawiająca się Strona na własny koszt do linii granicy, oznaczonej na moście, o ile odrębne porozumienie nie reguluje tej sprawy inaczej. O sposobie, terminach i charakterze remontu odpowiednie władze Umawiających się Stron porozumieją się zawczasu.

3. Każda z Umawiających się Stron może, w miarę potrzeby, przeprowadzić przegląd techniczny tych części granicznych mostów, tam i śluz, które znajdują się na terytorium drugiej Strony. Odpowiednie władze tej Strony powinny być zawiadomione o zamiarze dokonania przeglądu nie później niż na 48 godzin przed jego rozpoczęciem z podaniem terminu jego rozpoczęcia, a po zakończeniu przeglądu - o jego wynikach. Przegląd przeprowadza się w obecności odpowiednich władz tej Strony.

4. Zasady ruchu na mostach granicznych i innych przejściach granicznych ustalają odpowiednie władze Umawiających się Stron.

5. Budowę nowych mostów, kładek lub promów przecinających linię granicy, konieczność budowy których określają odpowiednie władze obu Umawiających się Stron, wykonuje się zgodnie z porozumieniem tych władz. Przedstawiciele odpowiednich władz wstępnie porozumieją się odnośnie miejsca budowy, typu mostów, kładki lub promu oraz o sposobie rozdziału kosztów związanych z budową tych mostów, kładek i promów.

Protokoły z posiedzeń Pełnomocników Granicznych, zawierające takie porozumienie, zatwierdzają właściwe naczelne władze obu Stron.

6. Postanowienia niniejszego artykułu nie odnoszą się do mostów kolejowych.

Artykuł  28. 

Jeśli przy wykonaniu wspólnych prac wymienionych w artykułach 16, 18 i 27 niniejszej Umowy wyniknie konieczność dostawy materiałów z terytorium jednej Umawiającej się Strony na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, to materiały te przy przewozie ich przez granicę zwalnia się od celnych i innych opłat.

ROZDZIAŁ  III. 

Gospodarka leśna, rybołówstwo, myślistwo i górnictwo.

Artykuł  29. 

1. Na terenach przylegających do linii granicy każda z Umawiających się Stron będzie prowadziła gospodarkę leśną w taki sposób, ażeby nie wyrządzić szkody gospodarce leśnej drugiej Strony.

2. Każda z Umawiających się Stron zastosuje wszelkie środki w celu niedopuszczenia do masowego wystąpienia szkodników leśnych mogących zagrażać gospodarce leśnej drugiej Strony, a w przypadku ich wykrycia zawiadomi drugą Stronę.

3. Umawiająca się Strona, na której terytorium powstał pożar lasu w pobliżu granicy, powinna zastosować możliwe wszelkie zależne od niej środki w celu umiejscowienia i ugaszenia pożaru oraz niedopuszczenia do jego przerzucenia się przez granicę.

4. W przypadku niebezpieczeństwa przerzucenia się pożaru przez granicę, Umawiająca się Strona, na terytorium której niebezpieczeństwo to powstało, powinna natychmiast uprzedzić drugą Umawiającą się Stronę, aby mogła ona zastosować odpowiednie środki w celu umiejscowienia pożaru na granicy.

5. Jeśli wskutek zjawisk naturalnych lub przy wyrębie lasu drzewa upadną za linię granicy, odpowiednie władze Umawiających się Stron zastosują środki w tym celu, żeby zainteresowane osoby drugiej Strony mogły przygotować te drzewa do wywozu i przewieźć je na swoje terutorium. Odpowiednie władze tej Strony, do której należą drzewa, powinny zawiadomić o takich przypadkach odpowiednie władze drugiej Strony.

W tych przypadkach transport drzew przez granicę jest wolny od cła i innych opłat.

6. Właściwe naczelne władze obu Umawiających się Stron mogą, w razie potrzeby, zawrzeć szczegółowe porozumienie w sprawach gospodarki leśnej na terenach granicznych.

Artykuł  30. 

Strona polska może dla wywozu drzewa korzystać z drogi biegnącej przez terytorium radzieckie w rejonie miejscowości Radużnoje i Puszczy Romińskiej (Krasnyj Les) w bezpośredniej bliskości od linii granicy, pod warunkiem zawiadomienia o tym odpowiednich władz strony radzieckiej nie później niż na 10 dni od rozpoczęcia wywozu i przestrzegania sposobu przekraczania granicy, przewidzianego w artykule 2 Protokołu załączonego do niniejszej Umowy.

Artykuł  31. 

1. Osoby zamieszkałe na terenie każdej z Umawiających się Stron mogą uprawiać rybołówstwo na wodach granicznych do linii granicy przestrzegając przepisów obowiązujących na ich terytorium, przy czym zabrania się:

a) stosowania środków wybuchowych, trujących, odurzających i innych środków powodujących niszczenie i kaleczenie ryb,

b) połowu ryb w wodach granicznych w porze nocnej z wyjątkiem jeziora Gaładuś i Gołdap (Krasnoje), na których zabrania się połowu ryb w nocy tylko w pobliżu linii granicy.

2. Połów ryb na Zalewie Wiślanym (Kaliningradskij Zaliw) zabroniony jest tylko w pobliżu linii granicy.

3. W sprawie ochrony i hodowli ryb w wodach granicznych oraz zakazu wyławiania specjalnych gatunków ryb na pewnych odcinkach tych wód, terminów rybołówstwa i innych środków, właściwe naczelne władze obu Umawiających się Stron mogą zawrzeć szczegółowe porozumienie.

Artykuł  32. 

1. Odpowiednie władze Umawiających się Stron będą w miarę potrzeby porozumiewały się we wszystkich sprawach dotyczących ochrony zwierząt i ptaków, jak również równoczesnych okresów zakazu polowania na poszczególnych odcinkach granicy.

2. W czasie polowania w terenie przygranicznym zabronione jest strzelanie oraz ściganie zwierząt i ptaków przez linię granicy.

Artykuł  33. 

1. W celu zabezpieczenia linii granicy po jej obu stronach powinny być zostawione pasy o szerokości 20 m, w których wykonywanie prac górniczych oraz związanych z poszukiwaniem bogactw mineralnych w zasadzie jest zabronione. Prace te mogą być wykonywane w obrębie tych pasów tylko w przypadkach wyjątkowych, po porozumieniu między odpowiednimi władzami Umawiających się Stron.

2. Jeśli ustalenie pasów wymienionych w punkcie 1 niniejszego artykułu w poszczególnych przypadkach nie jest celowe, odpowiednie władze Umawiających się Stron po wzajemnym porozumieniu się ustalą inne środki zapobiegawcze, zabezpieczające linię granicy.

ROZDZIAŁ  IV. 

Pełnomocnicy Graniczni, ich prawa i obowiązki.

Artykuł  34. 

Odpowiednimi władzami w rozumieniu niniejszej Umowy są Pełnomocnicy Graniczni Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, ich Zastępcy oraz Pomocnicy.

Artykuł  35. 

1. Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Rząd Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich mianują każdy ze swej Strony Pełnomocników Granicznych i ich Zastępców.

2. Pełnomocnicy Graniczni obu Stron powinni przy wzajemnej współpracy wypełniać obowiązki, wynikające z postanowień niniejszej Umowy.

3. Zastępcy korzystają z wszelkich praw przysługujących Pełnomocnikom, gdy występują w charakterze przedstawiciela Strony.

Artykuł  36. 

1. Miejsca oficjalnego przebywania i odcinki działalności Pełnomocników Granicznych ustala Protokół załączony do niniejszej Umowy.

2. O zmianach danych wymienionych w rozdziale I Protokołu załączonego do niniejszej Umowy Umawiające się Strony w każdym poszczególnym przypadku będą wzajemnie informować się na drodze dyplomatycznej.

Nazwiska i imiona Pełnomocników Granicznych oraz ich Zastępców Strony będą sobie wzajemnie podawać na drodze dyplomatycznej.

Artykuł  37. 

1. Pełnomocnicy Graniczni mają prawo wyznaczać niezbędną liczbę Pomocników oraz powoływać ekspertów.

2. Pełnomocnicy Graniczni obu Stron wzajemnie podają sobie do wiadomości nazwiska, imiona i miejsca oficjalnego przebywania swych Pomocników.

Informacja o mianowaniu Pomocników Pełnomocników Granicznych, jak również określenie miejsc oficjalnego ich przebywania zostanie podana przez Pełnomocników Granicznych na pierwszym posiedzeniu po wejściu w życie niniejszej Umowy.

3. Ilość Pomocników Pełnomocników Granicznych i miejsca ich oficjalnego przebywania mogą być zmieniane przez odpowiednich Pełnomocników Granicznych w okresie obowiązywania niniejszej Umowy.

4. Zakres praw Pomocników określają pełnomocnictwa wydane im przez Pełnomocników Granicznych.

Artykuł  38. 

Osoby, wymienione w artykule 34 niniejszej Umowy, otrzymają pełnomocnictwa pisemne, sporządzone w językach polskim i rosyjskim, które są wydawane:

Pełnomocnikom Granicznym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i ich Zastępcom - przez Dowódcę Wojsk Ochrony Pogranicza Polskiej Rzeczypospolietj Ludowej;

Pełnomocnikom Granicznym Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i ich Zastępcom - przez Naczelnika Wojsk Pogranicznych Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich;

Pomocnikom - przez odpowiednich Pełnomocników Granicznych.

Artykuł  39. 

1. Odpowiednie władze obu Umawiających się Stron są zobowiązane:

A. podejmować środki konieczne dla zapobiegania wypadkom naruszenia porządku na granicy;

B. rozpatrywać i we właściwych przypadkach rozstrzygać wszystkie sprawy graniczne, a w szczególności:

1) obstrzał przez granicę;

2) zabójstwa, zranienia, uszkodzenia ciała i inne szkody wyrządzone zdrowiu będące wynikiem działania przez granicę, jak również akty przemocy w stosunku do osób znajdujących się na terytorium drugiej Strony;

3) bezprawne przekroczenie granicy;

4) bezprawne przekroczenie granicy przez rzeczne i morskie obiekty pływające, jak również przelot przez granicę statków powietrznych w innych miejscach aniżeli zezwalają na to odpowiednie porozumienia;

5) wykrycie rybackich łodzi i narzędzi rybołówstwa, które znalazły się na terytorim drugiej Strony w wyniku przyczyn żywiołowych i innych;

6) przestawienie, uszkodzenie lub zniszczenie znaków granicznych, staw nabieżnikowych i znaków służących do oznaczenia głównego nurtu;

7) fotografowanie przez granicę terytorium drugiej Strony;

8) kradzież, zniszczenie lub uszkodzenie państwowego lub innego mienia na terenie granicznym drugiej Strony;

9) przejście przez granicę zwierząt i ptactwa domowego, jak również tarpanów i żubrów;

10) rozprzestrzenienie się przez granicę pożaru na terytorium drugiej Strony;

11) bezprawne komunikowanie się przez granicę;

12) roszczenia o wszelkiego rodzaju odszkodowanie wniesione przez jedną ze Stron, będące wynikiem naruszenia porządku na granicy;

13) inne sprawy graniczne, nie wymagające rozstrzygnięcia na drodze dyplomatycznej.

2. Równocześnie z rozstrzygnięciem przypadków naruszenia porządku na granicy odpowiednie władze porozumieją się również co do sposobu zwrotu mienia, które znalazło się na terytorium drugiej Strony w wyniku przypadków wymienionych w podpunktach 4), 5), 8) i 9) punktu 1 niniejszego artykułu.

Artykuł  40. 

1. Osoby, które nieumyślnie bezprawnie przekroczyły granicę i zostały zatrzymane na terytorium jednej z Umawiających się Stron, powinny być przekazane w możliwie krótkim czasie Pełnomocnikowi Granicznemu tej Strony, z terytorium której one przybyły.

2. Pełnomocnicy Graniczni powinni określić sposób przekazywania osób wymienionych w punkcie 1 niniejszego artykułu, przy czym obie Umawiające się Strony zgadzają się, że każda z nich nie ma prawa odmówić przyjęcia z powrotem tych osób.

Artykuł  41. 

1. Pełnomocnicy Graniczni będą stosować odpowiednie środki, zawiadamiając o nich Pełnomocników Granicznych drugiej Strony, w celu zapobieżenia nielegalnemu przekroczeniu granicy przez jakiekolwiek osoby w jedną lub drugą stronę.

2. Obywatele polscy i radzieccy, którzy umyślnie nielegalnie przekroczyli granicę i zostali zatrzymani, będą na podstawie decyzji odpowiednich władz Strony, która ich zatrzymała, przekazywani odpowiednim władzom tej Strony, z terytorium której oni przybyli.

3. Osoby wymienione w punkcie 2 niniejszego artykułu mogą być nie przekazywane drugiej Stronie, jeżeli:

a) są one obywatelami tej Strony, która je zatrzymała,

b) oprócz przestępstwa nielegalnego przekroczenia granicy dokonały one innego przestepstwa sprzecznego z ustawodawstwem Strony, na terytorium której one przeszły.

4. Jeżeli Strona, która zatrzymała osoby wymienione w punkcie 2 niniejszego artykułu, uzna za potrzebne przeprowadzenie dodatkowych wyjaśnień, może ona zatrzymać te osoby na czas niezbędny dla przeprowadzenia takiego wyjaśnienia, zawiadamiając Pełnomocnika Granicznego drugiej Strony o tym zatrzymaniu.

W tym przypadku decyzję w sprawie przekazania zatrzymanych osób podejmują właściwe naczelne władze Strony zatrzymującej, zgodnie z punktami 2 i 3 niniejszego artykułu.

5. Jeśli przekazania osób wspomnianych w punkcie 2 niniejszego artykułu nie dokonano z powodów wymienionych w punkcie 3 albo przekazanie nie może być bezzwłocznie dokonane z jakichkolwiek innych przyczyn, należy o tym powiadomić Pełnomocnika Granicznego drugiej Umawiającej się Strony.

Artykuł  42. 

Osoby, które przez przejście graniczne opuściły terytorium jednej z Umawiających się Stron, lecz według ustalenia organów ochrony granic drugiej Strony nie posiadają odpowiednich dokumentów, w przypadku natychmiastowego powrotu powinny być przyjęte przez tę Stronę, z terytorium której one przybyły.

Artykuł  43. 

1. Pełnomocnicy Graniczni stosują wszystkie zależne od nich środki w celu uregulowania wypadków naruszenia porządku na granicy. Każdy Pełnomocnik Graniczny ma prawo według własnego uznania przekazać jakąkolwiek sprawę mającą specjalnie ważne znaczenie do rozstrzygnięcia na drodze dyplomatycznej, powiadamiając o tym Pełnomocnika Granicznego drugiej Strony.

2. Szczególnie poważne wypadki na granicy, jak zabójstwa i ciężkie uszkodzenia ciała, powinny zawsze być przekazywane do rozstrzygnięcia na drogę dyplomatyczną.

We wszystkich jednak takich przypadkach Pełnomocnicy Graniczni powinni przeprowadzić odpowiednie badanie danego wypadku i wyniki wpisać do protokołu posiedzenia.

3. Sprawy, przy regulowaniu których Pełnomocnicy Graniczni nie osiągnęli porozumienia, przekazuje się do rozstrzygnięcia na drogę dyplomatyczną.

Postanowienia niniejszego artykułu nie wykluczają możliwości tego, by zagadnienie, które rozpatrywane było na drodze dyplomatycznej, było znowu przekazane do rozstrzygnięcia Pełnomocnikom Granicznym.

Artykuł  44. 

1. Pełnomocnicy Graniczni rozpatrują i rozstrzygają wszystkie sprawy związane z roszczeniem o wynagrodzenie strat. Postanowienia powzięte wspólnie przez Pełnomocników Granicznych, załatwiające w całości jakikolwiek wypadek naruszenia porządku na granicy, są ostateczne i obowiązują od momentu podpisania protokołu w rozpatrywanej sprawie.

Jednak roszczenia o wynagrodzenie strat, wysokość których przekracza 5000 zł ¹  (dla strat poniesionych na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej) i 500 rubli (dla strat poniesionych na terytorium Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich) przekazuje się do rozpatrzenia na drodze dyplomatycznej.

2.  Podliczenia sum należnych każdej Stronie na podstawie osiągniętych porozumień o wynagrodzenie strat dokonywane są przez Pełnomocników Granicznych według stanu na dzień 31 marca, 30 czerwca, 30 września i 31 grudnia każdego roku.

Artykuł  45. 

Każda Strona pokrywa wszystkie wydatki związane z wykonaniem jej obowiązków, wynikających z niniejszej Umowy.

Sposób rozliczeń, wynikających z postanowień Umowy, będzie rozpatrzony na drodze dyplomatycznej.

Artykuł  46. 

1. Pełnomocnicy Graniczni i ich Zastępcy przeprowadzają wspólne prace w zasadzie na posiedzeniach lub na spotkaniach. Z każdego posiedzenia sporządza się protokół, w którym powinny być krótko odzwierciedlone przebieg posiedzenia, przyjęte postanowienia oraz termin ich wykonania.

Postanowienia Pełnomocników Granicznych i ich Zastępców od momentu podpisania protokołu uważane są dla obu Stron za obowiązujące i ostateczne.

Drobne sprawy mogą być rozpatrywane między Pełnomocnikami Granicznymi w drodze korespondencyjnej lub przy pomocy innych środków łączności, o ile żaden z nich nie nalega na rozpatrzenie tej sprawy na posiedzeniu lub na spotkaniu.

2. Pomocnicy Pełnomocników Granicznych przeprowadzają wspólną pracę w zasadzie na spotkaniach. Z każdego spotkania Pomocników zostaje sporządzony protokół, w którym szczegółowo opisuje się przeprowadzone przez nich czynności, a w przypadkach koniecznych spisuje się wnioski i propozycje. Postanowienia powzięte przez Pomocników nabierają mocy tylko po zatwierdzeniu ich przez Pełnomocników Granicznych.

Sprawy, co do których nie osiągnięto porozumienia między Pomocnikami, przekazywane są do rozstrzygnięcia Pełnomocnikom Granicznym.

3. Protokoły z posiedzeń Pełnomocników Granicznych, ich Zastępców oraz spotkań Pomocników sporządza się w dwóch egzemplarzach, każdy w językach polskim i rosyjskim.

Artykuł  47. 

1. Posiedzenia lub spotkania Pełnomocników Granicznych odbywają się na wniosek jednego z nich i w miarę możności w terminie wskazanym we wniosku. Odpowiedź na zaproszenie powinna być udzielona, o ile to możliwe natychmiast i w każdym przypadku nie później niż 48 godzin od chwili otrzymania zaproszenia. Jeżeli proponowany termin posiedzenia lub spotkania nie może być przyjęty, należy niezwłocznie podać w odpowiedzi inny termin.

2. Na posiedzenie lub spotkanie, na które zaprasza Pełnomocnik Graniczny jednej Strony, powinien osobiście przybyć Pełnomocnik Graniczny drugiej Strony, chyba że nieobecność jego jest usprawiedliwiona ważnymi przyczynami (choroba, wyjazd służbowy, urlop). W tym przypadku obowiązki Pełnomocnika Granicznego pełni jego Zastępca, o czym Pełnomocnik Graniczny zawczasu zawiadamia Pełnomocnika Granicznego drugiej Strony.

3. Za zgodą Pełnomocników Granicznych mogą odbywać się posiedzenia i spotkania ich Zastępców.

Spotkania Pomocników odbywają się tylko na zlecenie Pełnomocników Granicznych.

4. Na posiedzeniach lub spotkaniach Pełnomocników Granicznych, ich Zastępców lub Pomocników mogą uczestniczyć z obu Stron sekretarze, tłumacze, eksperci i inne osoby.

Artykuł  48. 

1. Posiedzenia i spotkania wymienione w artykule 47 niniejszej Umowy, z reguły powinny odbywać się na terytorium tej Strony, której Pełnomocnik Graniczny był inicjatorem posiedzenia lub spotkania. Jednak Pełnomocnicy Graniczni lub Pomocnicy mogą odstąpić od tej zasady, o ile za tym przemawiają względy celowości.

2. Posiedzenia lub spotkania odbywają się pod kierownictwem Pełnomocnika Granicznego lub Pomocnika tej Strony, na której terytorium mają miejsce rozmowy.

3. Porządek dzienny posiedzenia powinien być przedłożony równocześnie z zaproszeniem i ustalony na drodze rozmów wstępnych lub w drodze wymiany listów. W przypadkach nadzwyczajnych po wzajemnym porozumieniu mogą również być rozpatrzone sprawy nie umieszczone na porządku dziennym.

Artykuł  49. 

Pełnomocnicy Graniczni i ich Pomocnicy po uprzednim porozumieniu mogą dla wyjaśnienia istoty sprawy przeprowadzić na miejscu zbadanie wypadków naruszenia porządku na granicy.

Badaniami takimi kieruje ta Strona, na której terytorium są one prowadzone.

W rezultacie tych badań powinny być sporządzone odpowiednie akty lub inne dokumenty, załączone następnie do protokołu z posiedzenia. Wymienione akty i inne dokumenty sporządza się z zachowaniem przepisów ustalonych w artykule 46 niniejszej Umowy.

Wspólnego zbadania stanu faktycznego na miejscu nie należy traktować jako śledztwa sądowego lub jako podobnych czynności, które należą do kompetencji władz sądowych i administracyjnych każdej Strony.

Artykuł  50. 

Pełnomocnicy Graniczni obu Stron obowiązani są w jak najkrótszym terminie zawiadamiać się wzajemnie o zastosowanych środkach zgodnie z postanowieniami powziętymi na posiedzeniach lub na spotkaniach.

Artykuł  51. 

1. Pełnomocnicy Graniczni po wzajemnym porozumieniu ustalają na granicy punkty spotkań, w których odbywa się wymiana ich korespondencji urzędowej oraz przekazywanie ludzi i mienia.

Miejsce i czas każdego przekazania Pełnomocnicy Graniczni lub ich Pomocnicy ustalają między sobą.

2. Przekazywanie ludzi powinno być dokonywane osobiście przez Pełnomocników Granicznych albo ich Pomocników, przekazywanie korespondencji i mienia mogą przeprowadzać oficerowie wojsk granicznych obu Stron na zlecenie Pełnomocników Granicznych i bez ich obecności.

3. Urzędowa korespondencja powinna być przyjmowana przez całą dobę, włączając świąteczne i inne dni wolne od zajęć.

4. Przekazywanie zwierząt i ptactwa odbywa się w rejonie przekroczenia przez nie granicy.

5. Pełnomocnicy Graniczni po wzajemnym porozumieniu ustalają wzory pokwitowań, które będą wydawane przy przyjmowaniu korespondencji lub przy przyjmowaniu zwierząt i innego mienia.

6. Pełnomocnicy Graniczni uzgodnią rodzaje sygnałów stosowanych do wzywania przdstawicieli ochrony granicznej drugiej Strony, a tam, gdzie jest to możliwe, nawiążą ze sobą wzajemnie połączenie telefoniczne lub inne.

7. Pełnomocnicy Graniczni ustalą punkty spotkań na granicy na pierwszym posiedzeniu po wejściu w życie niniejszej Umowy.

Zmiana ilości i położenia punktów spotkań może być dokonana przez Pełnomocników Granicznych we wzajemnym porozumieniu.

ROZDZIAŁ  V. 

Postanowienia końcowe.

Artykuł  52. 

Umowa niniejsza podlega ratyfikacji i wejdzie w życie w dniu wymiany dokumentów ratyfikacyjnych. Wymiana dokumentów ratyfikacyjnych odbędzie się w Warszawie w możliwie krótkim terminie.

Artykuł  53. 

1. Umowa niniejsza zawarta jest na okres dziesięciu lat, licząc od dnia jej wejścia w życie. Ulega ona automatycznie przedłużeniu na dalsze pięcioletnie okresy, o ile żadna ze Stron nie wypowie jej na sześć miesięcy przed upływem odpowiedniego okresu.

2. Umowa niniejsza może być zmieniana za zgodą obu Umawiających się Stron.

Artykuł  54. 

W dniu wejścia w życie niniejszej Umowy traci moc obowiązująca Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik o stosunkach prawnych na polsko-radzieckiej granicy państwowej wraz z Protokołem Końcowym, podpisana w Moskwie dnia 8 lipca 1948 roku, Konwencja między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o sposobie regulowania konfliktów granicznych i incydentów wraz z Protokołem i Protokołem Końcowym, podpisana w Moskwie dnia 8 lipca 1948 roku, oraz Protokół między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o wprowadzeniu zmian do Umowy o stosunkach prawnych na polsko-radzieckiej granicy państwowej i do Konwencji o sposobie regulowania konfliktów granicznych i incydentów, podpisany w Moskwie dnia 8 grudnia 1951 roku.

Artykuł  55. 

Umowę niniejszą sporządzono w dwóch egzemplarzach, każdy w językach polskim i rosyjskim, przy czym oba teksty mają jednakową moc obowiązującą.

Podpisano w Moskwie 15 lutego 1961 roku.

PROTOKÓŁ DO UMOWY MIĘDZY RZĄDEM POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ A RZĄDEM ZWIĄZKU SOCJALISTYCZNYCH REPUBLIK RADZIECKICH O STOSUNKACH PRAWNYCH NA POLSKO-RADZIECKIEJ GRANICY PAŃSTWOWEJ ORAZ WSPÓŁPRACY I POMOCY WZAJEMNEJ W SPRAWACH GRANICZNYCH

W wykonaniu Umowy między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o stosunkach prawnych na polsko-radzieckiej granicy państwowej oraz współpracy i pomocy wzajemnej w sprawach granicznych, podpisanej w Moskwie dnia 15 lutego 1961 roku, zwanej dalej "Umową", obie Umawiające się Strony zgodziły się na następujące postanowienia:

Rozdział  I.

Odcinki graniczne.

Artykuł 1.

Ze strony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyznacza sie następujące odcinki działalności Pełnomocników Granicznych:

1. Pełnomocnik Graniczny odcinka rzeszowskiego ze stałą siedzibą w Przemyślu; odcinek jego działalności rozciąga się od styku granic państwowych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (znak graniczny "Krzemieniec" włącznie) do linii kolejowej Jarosław - Rawa Ruska (znak graniczny Nr 672 włącznie).

2. Pełnomocnik Graniczny odcinka chełmskiego ze stałą siedzibą w Chełmie; odcinek jego działalności rozciąga się od linii kolejowej Jarosław - Rawa Ruska (znak graniczny Nr 672 wyłącznie) do miejscowości Orchowo położonej na południe od Włodawy (znak graniczny Nr 1122 włącznie).

3. Pełnomocnik Graniczny odcinka terespolskiego ze stałą siedzibą w Terespolu; odcinek jego działalności rozciąga się od miejscowości Orchowo położonej na południe od Włodawy (znak graniczny Nr 1122 wyłącznie) do miejscowości Niemirów (znak graniczny Nr 1345 włącznie).

4. Pełnomocnik Graniczny odcinka białostockiego ze stałą siedzibą w Białymstoku; odcinek jego działalności rozciąga się od miejscowości Niemirów (znak graniczny Nr 1345 wyłącznie) do miejscowości Gromadczyzna (znak graniczny Nr 1987 włącznie).

5. Pełnomocnik Graniczny odcinka kętrzyńskiego ze stałą siedzibą w Kętrzynie; odcinek jego działalności rozciąga się od niejscowości Gromadczyzna (znak graniczny Nr 1987 wyłącznie) do wschodniego brzegu Zalewu Wiślanego (Kaliningradskij Zaliw).

6. Pełnomocnik Graniczny odcinka bałtyckiego ze stałą siedzibą w Gdańsku; odcinek jego działalności rozciąga się od wschodniego brzegu Zalewu Wiślanego (Kaliningradskij Zaliw) do zachodniego brzegu Mierzei Wiślanej (Bałtijskaja Kosa) (znak graniczny Nr 2439, monolit) i dalej do punktu przecięcia linii rozgraniczenia wód terytorialnych PRL i ZSRR w Zatoce Gdańskiej z zewnętrznym skrajem wód terytorialnych PRL.

Pełnomocnik Graniczny odcinka bałtyckiego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej razem z Pełnomocnikiem Granicznym odcinka bałtyckiego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich będzie rozpatrywał także sprawy naruszenia przez obiekty pływające Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wód terytorialnych Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Zalewie Gdańskim na odcinku od zewnętrznego skraju wód terytorialnych PRL do zewnętrznego skraju wód terytorialnych ZSRR.

Ze strony Związku Socjalistyczncyh Republik Radzieckich wyznacza się następujące odcinki działalności Pełnomocników Granicznych:

1. Pełnomocnik Graniczny odcinka Lwów ze stałą siedzibą we Lwowie; odcinek jego działalności rozciąga się od styku granic państwowych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (znak graniczny "Krzemieniec" włącznie) do znaku granicznego Nr 1122 włącznie.

2. Pełnomocnik Graniczny odcinka Brześć ze stałą siedzibą w Brześciu; odcinek jego działalności rozciąga się od znaku granicznego Nr 1122 wyłącznie do rzeki Narew (znak graniczny nr 1533 włącznie).

3. Pełnomocnik Graniczny odcinka Grodno ze stałą siedzibą w Grodnie; odcinek jego działalności rozciąga się od rzeki Narew (znak graniczny Nr 1355 wyłącznie) do wsi Gromadczyzna (znak graniczny Nr 1987 włącznie).

4. Pełnomocnik Graniczny odcinka Kaliningrad ze stałą siedzibą w m. Prawdinsk; odcinek jego działalności rozciąga się od wsi Gromadczyzna (znak graniczny Nr 1987 wyłącznie) do wschodniego brzegu Zalewu Wiślanego (Kaliningradskij Zaliw).

5. Pełnomocnik Graniczny odcinka bałtyckiego ze stałą siedzibą w Kłajpedzie; odcinek jego działalności rozciąga się od wschodniego brzegu Zalewu Wiślanego (Kaliningradskij Zaliw) do zachodniego brzegu Mierzei Wiślanej (Bałtijskaja Kosa) (znak graniczny Nr 2439, monolit) i dalej do punktu przecięcia linii rozgraniczenia wód terytorialnych PRL i ZSRR w Zatoce Gdańskiej z zewnętrznym skrajem wód terytorialnych PRL.

Rozdział  II.

Sposób przekraczania granicy.

Artykuł  2

1. Pełnomocnicy Graniczni, ich Zastępcy, Pomocnicy, sekretarze, tłumacze i eksperci mogą przekraczać granicę w celu wykonania swych funkcji służbowych, wynikających z postanowień Umowy.

Pełnomocnicy Graniczni, ich Zastępcy i Pomocnicy przekraczają granicę na podstawie przewidzianego w artykule 38 Umowy pisemnego pełnomocnictwa, na którym powinna być umieszczona fotografia i podpis właściciela (wzór pełnomocnictwa - załącznik 1 i 2), a na pełnomocnictwie Pomocnika oprócz tego - wiza Pełnomocnika Granicznego drugiej strony.

2. Sekretarze, tłumacze i eksperci przekraczają granice na podstawie zaświadczenia wydanego przez Pełnomocnika Granicznego jednej Strony. Na zaświadczeniu powinna być umieszczona fotografia i podpis właściciela, jak również wiza Pełnomocnika Granicznego drugiej Strony (wzór zaświadczenia - załącznik 3).

3. Wymienione w punkcie 2 wizy oraz wizy dla Pomocników Pełnomocników Granicznych wydaje się dla wielokrotnego przekraczania granicy z ważnością do 12 miesięcy.

4. Osoby, których pobyt jest konieczny dla wyjaśnienia jakiejkolwiek sprawy lub dla wykonania prac na polecenie Pełnomocników Granicznych, mogą przekraczać granicę w obie strony na podstawie zaświadczeń lub list zbiorowych na jednorazowe przejście granicy, wydanych z ważnością do 24 godzin.

Zaświadczenia i listy zbiorowe podpisuje Pełnomocnik Graniczny jednej Strony, awizuje Pełnomocnik Graniczny drugiej Strony (wzór zaświadczenia - załącznik nr 4).

Grupy pracowników przekraczają granicę tylko w porze dziennej razem z kierownikiem grupy na podstawie listy zbiorowej, stanowiącej załącznik do zaświadczenia wydanego kierownikowi grupy.

5. Pełnomocnicy Graniczni wydają wizy na dokumentach wymienionych w punkcie 2 i 4 niniejszego artykułu nie później niż na 3 dni od dnia przekazania im dokumentów do wizowania.

6. Osoby, które na podstawie porozumień między właściwymi naczelnymi władzami obu Stron wykonują prace związane z budową i zabezpieczeniem urządzeń komunikacyjnych, mostów, urządzeń wodnych, jak również prace związane z regulacją rzek, pomiarami i inne podobne prace, mogą przekraczać granicę na podstawie przepustek granicznych wydanych przez każdą ze Stron zgodnie z jej odpowiednimi przepisami.

Pełnomocnicy Graniczni obu Stron wspólnie ustalają miejsce i czas przejścia granicy przez wyżej wymienione osoby i dokonują odpowiednich adnotacji na ich przepustkach.

7. Pracownicy jednej z Umawiających się Stron, którzy przechodzą na terytorium drugiej Strony, mogą zabierać ze sobą tylko narzędzia i środki transportu pod warunkiem ich powrotnego wywozu oraz żywność i wyroby tytoniowe w ilości niezbędnej na okres pracy.

W przypadku, gdy prace będą trwać kilka dni, przedmioty te mogą być pozostawione na miejscu pracy za zgodą odpowiednich władz drugiej Umawiającej się Strony.

8. O zagubieniu zaświadczenia na przejście granicy lub przepustki granicznej należy niezwłocznie zawiadomić najbliższe władze graniczne, które zawiadomią o tym władze graniczne drugiej Umawiającej się Strony.

Odpowiednie władze obu Stron będą się wzajemnie informować o unieważnieniu zaświadczenia na przejście granicy lub przepustek granicznych.

9. Osoby otrzymujące przepustki graniczne powinny być pouczone o obowiązku przestrzegania przepisów celnych i dewizowych obu Stron. Osoby, które nie będą przestrzegać tych przepisów, mogą być pozbawione przepustki granicznej.

Artykuł  3

Osoby upoważnione do przekraczania granicy zobowiązane są przy każdorazowym przekroczeniu granicy przedstawić zaświadczenie na przejście granicy lub przepustkę graniczną organom ochrony granicy obu Umawiających się Stron w celu dokonania adnotacji.

Artykuł  4

1. Przekroczenie granicy odbywa się tylko w miejscach ustalonych zgodnie z artykułem 51 Umowy, jeśli Pełnomocnicy Graniczni lub ich Pomocnicy nie uzgodnią innego miejsca przekroczenia granicy.

2. O dniu i godzinie każdego przekroczenia granicy przez osoby wymienione w punktach 1 i 2 artykułu 2 niniejszego Protokołu należy zawczasu i w żadnym przypadku nie później niż na 12 godzin zawiadomić najbliższy organ ochrony granicy drugiej Strony, który zobowiązany jest wysłać swego przewodnika na miejsce spotkania.

3. Pełnomocnicy Graniczni, jak również inne osoby wymienione w punktach 1 i 2 artykułu 2 niniejszego Protokołu mają prawo nosić mundur i broń osobistą przy przekraczaniu granicy.

Artykuł  5

1. Pełnomocnicy Graniczni, ich Zastępcy i Pomocnicy mają zagwarantowaną nietykalność osobistą i nietykalność znajdujących się przy nich służbowych papierów.

2. Sekretarze, tłumacze i eksperci mają zagwarantowaną nietykalność osobistą w czasie, gdy na podstawie punktów 1 i 2 artykułu 2 niniejszego Protokołu przebywają na terytorium drugiej Strony. Nietykalne są także posiadane przez nich służbowe papiery.

3. Wyżej wymienione osoby mają prawo zabierać ze sobą bez opłaty celnej i innej na terytorium drugiej Strony niezbędne do pracy przedmioty i środki transportu z warunkiem ich wywozu, jak również niezbędną dla osobistego użytku żywność i wyroby tytoniowe.

Artykuł  6

Każda Strona będzie okazywać niezbędną pomoc osobom drugiej Strony, które znajdą sie na jej terutorium w związku z wykonaniem obowiązków wynikających z Umowy, w zakresie otrzymania przez nie środków transportu, kwater i środków łączności z ich władzami.

Artykuł  7

Prawo przekraczania granicy dla wykonania postanowień Umowy wstrzymuje się w razie potrzeby całkowicie lub częściowo w przypadku zamknięcia granicy dla ruchu z przyczyn sanitarnych lub innych. O wstrzymaniu prawa przekraczania granicy powinny być zawiadomione zawczasu odpowiednie władze drugiej Strony.

Artykuł  8

W przypadku pożaru lub innych klęsk żywiołowych drużyny przeciwpożarowe lub inne grupy ratunkowe mogą przekraczać granice na podstawie wykazu osób w dowolnym czasie dnia i nocy, po uzgodnieniu miejsca i czasu przekroczenia z Pełnomocnikami Granicznymi Stron.

Artykuł  9

Niniejszy Protokół stanowi integralną część Umowy i został sporządzony w dwóch egzemplarzach, każdy w językach polskim i rosyjskim, przy czym oba teksty mają jednakową moc obowiązującą.

Podpisano w Moskwie 15 lutego 1961 roku.

ZAŁĄCZNIK Nr 1

PEŁNOMOCNICTWO

(pominięty)

ZAŁĄCZNIK Nr 2

PEŁNOMOCNICTWO

(pominięty)

ZAŁĄCZNIK Nr 3

ZAŚWIADCZENIE

(pominięty)

ZAŁĄCZNIK Nr 4

ZAŚWIADCZENIE

na jednorazowe przejście w obie strony granicy polsko-radzieckiej

(pominięty)

Po zaznajomieniu się z powyższą Umową Rada Państwa uznała ją i uznaje za słuszną zarówno w całości, jak i każde z postanowień w niej zawartych; oświadcza, że jest ona przyjęta, ratyfikowana i potwierdzona, oraz przyrzeka, że będzie niezmiennie zachowywana.

Na dowód czego wydany został Akt niniejszy opatrzony pieczęcią Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Dano w Warszawie, dnia 5 lipca 1961 r.

1 Kwota nie zdenominowana.

• Identyfikator: Dz.U.1961.47.253
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: ZSRR-Polska. Umowa o stosunkach prawnych na polsko-radzieckiej granicy państwowej oraz współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach granicznych. Moskwa.1961.02.15.
• Data aktu: 15/02/1961
• Data ogłoszenia: 26/10/1961
• Data wejścia w życie: 20/09/1961