Józef Kielar: W jaki sposób ustalane są minimalne płace w ochronie zdrowia?
Bernadeta Skóbel: Minimalne wynagrodzenie zasadnicze pracownika wykonującego zawód medyczny oraz pracownika działalności podstawowej, innego niż pracownik wykonujący zawód medyczny, stanowi iloczyn współczynnika pracy określonego w załączniku do obowiązującej ustawy i kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym.
Czytaj także na Prawo.pl: W lipcu kolejne podwyżki w ochronie zdrowia - wiadomo już, jak wysokie>>
Powiedziała pani niedawno, że podwyżki w ochronie zdrowia są samonapędzające się. Co to w praktyce oznacza?
Jak wspomniałam, najniższe wynagrodzenia zasadnicze pracowników ochrony zdrowia wyliczane są w oparciu o wysokości przeciętnego wynagrodzenia w całej gospodarce, do którego wliczają się również inne, niż wynagrodzenie zasadnicze składniki wynagrodzenia, czy tzw. trzynastki wypłacane w sferze budżetowej. Powoduje to, że stawki wynagrodzeń w ochronie zdrowia są napędzane przez wysokie płace w niektórych branżach. Po drugie, tak skonstruowany mechanizm powoduje, że gdyby teoretycznie w całej gospodarce płace rok do roku nie zmieniały się, to pracownicy podmiotów leczniczych i tak otrzymywaliby co roku podwyżki.
Z oceny skutków regulacji (OSR) do ostatniej zmiany ustawy wynika, że podwyżki minimalnych wynagrodzeń objęły 460 tys. osób zatrudnionych w podmiotach leczniczych, co stanowi ok. 2,75 proc. ogółu pracujących. Tak duża grupa pracowników, powoduje, że podwyżki, jakie otrzymują w lipcu każdego roku, wpływają na wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce za rok, w którym podwyżki zostały przyznane.
Czytaj w LEX: Coaching w pielęgniarstwie >
Można więc powiedzieć, że różnice w wynagrodzeniach pomiędzy różnymi grupami będą rosnąć?
Zdecydowanie tak. Źródłem konfliktu na linii pracodawca-pracownik jest oczywiście kwestia zakwalifikowania pracownika do określonej grupy, co wprost przekłada się na wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, a w konsekwencji naliczanie innych dodatków do wynagrodzeń. Problem nie tylko sam się nie rozwiąże, ale z biegiem lat będzie się pogłębiał.
Proszę o konkretny przykład.
W przypadku pielęgniarek są trzy różne współczynniki pracy: 0,94; 1,02 i 1,29. Przeciętne wynagrodzenie w 2021 r. wyniosło 5682,97. Już wiemy, że w 2022 r. była to kwota 6346,15. Na potrzeby przykładu załóżmy hipotetycznie, że w 2023 wyniesie 7200 zł (przyjęłam 13proc. wskaźnik wzrostu płac)
Przy takim założeniu minimalne wynagrodzenie zasadnicze w poszczególnych grupach w kolejnych latach kształtuje się następująco:
|
|
1 lipca 2022 |
1 lipca 2023 |
1 lipca 2024 |
wzrost wynagrodzenia w okresie 2 lat, w wartościach bezwzględnych |
|
pielęgniarka 0,94 |
5322,78 |
5965,38 |
6768,00 |
1 445,22 |
|
pielęgniarka 1,02 |
5775,78 |
6473,07 |
7344,00 |
1 568,22 |
|
pielęgniarka 1,29 |
7304,66 |
8186,53 |
9288,00 |
1 983,34 |
Obecnie różnica pomiędzy wynagrodzeniem pielęgniarki zakwalifikowanej do grupy ze wskaźnikiem 0,94 i tej zakwalifikowanej do najlepiej zarabiającej grupy wynosi 1,9 tys. W 2024 r. wyniesie już 2,5 tys. zł i to tylko na płacy zasadniczej.
Czytaj także na Prawo.pl: Pielęgniarki przygotowują pozwy zbiorowe w sprawie wynagrodzeń>>
Siatka płac w sektorze ochrony zdrowia oparta jest o podział na dziesięć grup zawodowych. Problem w tym, że siatka ta nie przystaje do rozporządzenia ministra zdrowia z 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami. Ponadto nie przystaje do przepisów tzw. rozporządzeń koszykowych określających minimalne standardy zatrudnienia dla podmiotów realizujących świadczenia opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych. W ustawie o sposobie ustalania minimalnego wynagrodzenia zasadniczego w podmiotach leczniczych, o kwalifikacji wspomnianych już wcześniej pielęgniarek do danej grupy decyduje wymagane na danym stanowisku wykształcenie (posiadany tytuł zawodowy plus posiadanie lub brak specjalizacji). Wymagane nie wiadomo przez kogo, bo ustawa już tego nie precyzuje. Doświadczenie i zajmowane stanowisko pracy nie mają znaczenia. We wspomnianym rozporządzeniu w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych wymagania odnoszą się do posiadania kompetencji formalnych, posiadanego doświadczenia zawodowego oraz zakresu odpowiedzialności na danym stanowisku pracy.
Czytaj w LEX: Bezpieczeństwo i higiena pracy pielęgniarki w podmiotach wykonujących działalność leczniczą >
Jakie wymagania wynikające ze wspomnianego rozporządzenia musi mieć np. pielęgniarka oddziałowa?
Jest to stanowisko funkcyjne, wymagające posiadania wysokich kwalifikacji i umiejętności zarządczych. Dla ustawodawcy najwyraźniej nie ma jednak znaczenia, ani zakres odpowiedzialności, ani posiadane doświadczenie. Zgodnie z siatką płac przyjęta w ustawie o sposobie ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę w podmiotach leczniczych, osoba zajmująca takie stanowisko może być potencjalnie zakwalifikowana do każdej z trzech grup płacowych dedykowanych pielęgniarkom. Nie jest też jasne, jaka jest relacja przepisów ustawy o sposobie ustalania wynagrodzeń pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych z przepisami Kodeksu pracy dotyczącymi zasad równego traktowania, w szczególności w sferze płacowej.
Czytaj w LEX: Naczelna pielęgniarka-zakres praw i obowiązków >
Czy oznacza to, że niektóre wynagrodzenia minimalne są niedoszacowane, a część jest przeszacowana?
Abstrahując od metodologii przyjętej dla wyliczania stawek minimalnego wynagrodzenia zasadniczego w podmiotach leczniczych, przyjęte współczynniki dla poszczególnych grup mogą budzić zdumienie. Zgodnie z obowiązującą siatką płac minimalne wynagrodzenie zasadnicze lekarza ze specjalizacją zostało ustalone na poziomie 8210,67 zł, a pielęgniarki z tytułem magistra ze specjalizacją 7304,66 zł. Różnica 900 zł pomiędzy wymienionymi stanowiskami pracy biorąc pod uwagę nie tylko zakres odpowiedzialności, ale również warunki i tryb uzyskania kwalifikacji zawodowych jest niedorzeczna.
Zobacz procedurę w LEX: Podnoszenie kwalifikacji zawodowych personelu medycznego - urlopy szkoleniowe, umowy, świadczenia >
Czy to tylko jedyny przykład, który może pani podać?
Nie tylko. W ostatniej dziesiątej grupie zawodowej, mamy pracownika działalności podstawowej, innego niż pracownik wykonujący zawód medyczny z wymaganym wykształceniem poniżej średniego. Od 1 lipca 2022 r. wynagrodzenie takiej osoby wynosi 3680,64 zł natomiast minimalna płaca w gospodarce - 3010 zł. Dlaczego więc ustawodawca zdecydował się ustalić pracownikom bez kwalifikacji (są np. salowy, czy noszowy ) wynagrodzenie na poziomie o 22 proc. wyższym, niż minimalne wynagrodzenie w gospodarce? Tego nie wiadomo. W lipcu 2023 r. minimalne wynagrodzenie zasadnicze takich osób przekroczy 4100 zł.
Sprawdź w LEX: Na jakich zasadach pielęgniarka z Ukrainy może otrzymać prawo samodzielnego wykonywania zawodu? >
Jak to się ma do wskaźników wynagrodzeń innych grup zawodowych w sektorze publicznym?
Nie bez powodu wskazałam wysokość minimalnego wynagrodzenia zasadniczego dla pracownika działalności podstawowej w podmiocie leczniczym z najniższymi kwalifikacjami. Dla porównania, obecne trwają prace nad zmianą rozporządzenia w sprawie wynagradzania nauczycieli. Minimalne wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela z tytułem magistra z przygotowaniem pedagogicznym ma wynieść 3890 zł. W projekcie rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych praca głównego księgowego została wyceniona na 3900 zł. W obu przypadkach są to niższe wynagrodzenia niż wspomnianego noszowego. Od stycznia 2023 r. wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego dla profesora w uczelni publicznej wynosi 7210 zł, o prawie tysiąc złotych mniej niż minimalne wynagrodzenie jakie otrzyma 1 lipca 2023 pielęgniarka z tytułem magistra ze specjalizacją.
Czytaj w LEX: Płatny urlop szkoleniowy dla pielęgniarek i położnych >