1. Wstęp
Omawiana problematyka została uregulowana w kilku aktach prawnych. W szczególności na uwagę zasługuje ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.) – dalej u.z.o.z., określająca zakres uprawnień przysługujących pacjentowi przebywającemu w szpitalu. Materię tę precyzuje jednocześnie ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.). Z punktu widzenia pacjenta na pierwsze miejsce wysuwają się postanowienia ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta oraz Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 417 z późn. zm.) – dalej u.p.p. W przypadku opłat za energię elektryczną działania szpitala podlegają ocenie w świetle ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z późn. zm.).
2. Pobieranie prądu elektrycznego i korzystanie z innych mediów przez pacjentów
W przeszłości pojawiały się wątpliwości, czy zakład opieki zdrowotnej może obciążać pacjentów kosztami energii zużytej przez prywatne urządzenia elektryczne, np. laptopy, telewizory, ładowarki do telefonów komórkowych. Czy szpital może domagać się zapłaty od pacjentów za wykorzystaną energię elektryczną (np. w postaci zryczałtowanej, od każdego urządzenia wniesionego na teren placówki)? Częściowej odpowiedzi na to pytanie można poszukiwać w art. 20 ust. 1 u.z.o.z., zgodnie z którym szpital zapewnia przyjętemu pacjentowi:
1)
świadczenia zdrowotne;
2)
produkty lecznicze oraz wyroby medyczne, wyposażenie wyrobów medycznych, wyroby medyczne do diagnostyki in vitro, wyposażenie wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro oraz aktywne wyroby medyczne do implantacji, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. Nr 107, poz. 679);
3)
pomieszczenie i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia.
Świadczenia określone w punkcie trzecim niewątpliwie odnoszą się do usług niezwiązanych bezpośrednio z procesem leczniczym, w konsekwencji można im przypisać charakter „wspomagający”. Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej nie precyzuje kwestii odpłatności, natomiast poza dyskusją pozostaje kwestia obowiązku zapewnienia pacjentowi pomieszczenia właściwego do stanu zdrowia, w tym oczywiście wyposażonego w dostęp do energii elektrycznej. Problematykę odpłatności dość jednoznacznie reguluje natomiast ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, która zalicza do świadczeń tzw. towarzyszących m.in. zakwaterowanie i wyżywienie w zakładzie opieki zdrowotnej całodobowej lub całodziennej. Osobiście uważam, iż pojęcie zakwaterowania należy rozumieć rozszerzająco. Miejsce przeznaczone do pobytu pacjenta powinno nie tylko spełniać wymogi określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 31, poz. 158), ale także umożliwiać pacjentowi względnie normalną egzystencję w granicach określonych stanem zdrowia. W takim wypadku koszt zużytej energii elektrycznej należałoby zaliczyć do wydatków związanych z finansowaniem świadczeń towarzyszących.

Przykład 1
Zakład opieki zdrowotnej nie powinien utrudniać pacjentom korzystania z prywatnych urządzeń elektronicznych przeznaczonych do osobistego użytku (przenośny telewizor, laptop itp.). Koszt zużytej energii elektrycznej obciąża w takim wypadku zakład opieki zdrowotnej. Warto w tym miejscu wskazać na stanowisko Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 10 listopada 2010 r.1, w którym stwierdzono, iż zakład opieki zdrowotnej nie jest podmiotem uprawnionym do prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na obrocie energią elektryczną.
Analogiczna sytuacja zachodzi w przypadku korzystania przez pacjentów z pozostałych mediów (woda, centralne ogrzewanie itp.).
(...)