1. Wprowadzenie

Do większości rodzajów działalności usługowych niezbędne jest posiadanie przez usługodawcę pomieszczenia lub pomieszczeń, w których działalność jest wykonywana. Nie inaczej jest w ochronie zdrowia. Warunkiem niezbędnym założenia i funkcjonowania każdego podmiotu leczniczego jest posiadanie odpowiednich pomieszczeń. Ogólnie zgodnie z przepisami podmiot leczniczy powinien posiadać pomieszczenia, a pomieszczenia te powinny odpowiadać określonym wymaganiom fachowym i sanitarnym (art. 17 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654 z późn. zm.) – dalej u.dz.l.). Stąd też istnieje konieczność zagwarantowania przez świadczeniodawcę odpowiedniego poziomu technicznego pomieszczeń, a także spełniania przez nie określonych wymogów fachowych i sanitarnych.
Generalnie pomieszczenia podmiotu leczniczego muszą spełniać ogólne wymogi prawne takie jak dla wszystkich obiektów budowlanych (przede wszystkim zawarte w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) i w przepisach wykonawczych wydanych na jej podstawie), a ponadto specyficzne wymogi dla pomieszczeń podmiotu leczniczego. W świetle ustawy o działalności leczniczej jednym z niezbędnych warunków jej założenia i prowadzenie jest posiadanie przez podmiot leczniczy odpowiednich pomieszczeń. Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 1 u.dz.l. podmiot leczniczy jest zobowiązany posiadać pomieszczenia lub urządzenia odpowiadające wymaganiom określonym w art. 22 u.dz.l. Zgodnie z art. 22 u.dz.l. pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą powinny odpowiadać wymaganiom odpowiednim do rodzaju wykonywanej działalności leczniczej oraz zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych. Wymagania powyższe dotyczą w szczególności warunków:
1) ogólnoprzestrzennych,
2) sanitarnych,
3) instalacyjnych.
W art. 22 ust. 3 u.dz.l. zostało zawarte upoważnienie ustawowe dla ministra właściwego do spraw zdrowia do wydania rozporządzenia wykonawczego, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej, Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych oraz Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych, określającego szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą. Na podstawie powyższej delegacji ustawowej zostało wydane rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. poz. 739) – dalej r.w.p.u. Powyższe rozporządzenie obowiązuje od dnia 1 lipca 2012 r. Jego wejście w życie spowodowało utratę mocy prawnej rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 31, poz. 158). Rozporządzenie z 2011 r. było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 213, poz. 1568). Rozporządzenia z 2006 r. i 2011 r. były wydane na podstawie delegacji ustawowej zawartej w nieobowiązującej już ustawie z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.) i dotyczyły tylko pomieszczeń zakładów opieki zdrowotnej (zarówno publicznych, jak i niepublicznych), natomiast nie odnosiły się do pomieszczeń prywatnych praktyk lekarskich i pielęgniarskich.
Przedmiotem analizy jest przybliżenie ogólnych wymagań w zakresie pomieszczeń wszystkich rodzajów podmiotów wykonujących działalność leczniczą określonych w rozporządzeniu z 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą, a także ich odniesienie do poprzedniego stanu prawnego. Analizie nie podlegają wymagania szczegółowe zawarte w załącznikach do rozporządzenia z 2012 r.


2. Zakres podmiotowy rozporządzenia

Podstawowa różnica pomiędzy rozporządzeniami w sprawie wymogów fachowych z 2011 r. i 2012 r. dotyczy ich różnego zakresu podmiotowego, bowiem nowe rozporządzenie z 2012 r. obowiązuje zarówno podmioty lecznicze, jak i praktyki zawodowe (poprzednio tylko zakłady opieki zdrowotnej, okresowo podmioty lecznicze), czyli wszystkie podmioty wykonujące działalność leczniczą. Podmioty wykonujące działalność leczniczą to w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej podmioty lecznicze oraz lekarze i pielęgniarki wykonujący zawód w ramach działalności leczniczej jako praktykę zawodową (art. 5 u.dz.l.). W świetle art. 4 u.dz.l. podmiotami leczniczymi są:
1) przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) we wszelkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej;
2) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
3) jednostki budżetowe, w tym państwowe jednostki budżetowe tworzone i nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Sprawiedliwości lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, posiadające w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej;
4) instytuty badawcze, o których mowa w art. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. Nr 96, poz. 618);
5) fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym jest wykonywanie zadań w zakresie ochrony zdrowia i których statut dopuszcza prowadzenie działalności leczniczej;
6) posiadające osobowość prawną jednostki organizacyjne stowarzyszeń (o których mowa w pkt 5 powyżej);
7) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania
– w zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą.
Na podstawie art. 5 u.dz.l. lekarze i pielęgniarki mogą wykonywać swój zawód w ramach praktyki zawodowej. Lekarze oraz pielęgniarki mogą założyć, a potem prowadzić jeden z dwóch generalnych i ustawowych rodzajów praktyk zawodowych, tj. praktykę:
1. indywidualną lub
2. grupową.
Grupowe praktyki mogą mieć tylko jedną z trzech form organizacyjno-prawnych, tj. formę spółki cywilnej, spółki jawnej lub spółki partnerskiej. Zarówno praktyki indywidualne, jak i grupowe – zależnie od kwalifikacji lekarza czy pielęgniarki (i wniosku składanego przy rejestracji) – mogą mieć charakter ogólny (np. lekarz rodzinny) lub specjalistyczny (np. praktyka laryngologiczna). W ramach praktyk indywidualnych, zarówno ogólnych, jak i specjalistycznych, należy wyodrębnić trzy podtypy (rodzaje) praktyk zawodowych lekarzy, tj.:
1. praktyka lekarska zwykła (typowa, jest ona prowadzona we własnej lokalizacji);
2. praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania;
3. praktyka lekarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego (prowadzona na podstawie umowy z tym podmiotem).
Poszerzenie katalogu świadczeniodawców objętych zakresem podmiotowym rozporządzenia z 2012 r. i jego wejście w życie spowodowało utratę mocy prawnej rozporządzeń dotyczących pomieszczeń prywatnych praktyk lekarskich i pielęgniarskich, tj.:
a) rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 marca 2000 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia, urządzenia i sprzęt medyczny, służące wykonywaniu indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej i grupowej praktyki lekarskiej (Dz. U. Nr 20, poz. 254),
b) rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie wymagań technicznych i sanitarnych dla pomieszczeń, w których można wykonywać praktykę pielęgniarek i położnych, oraz wymagań, jakim powinny odpowiadać urządzenia i sprzęt medyczny umożliwiający udzielanie świadczeń zdrowotnych (Dz. U. Nr 56, poz. 397).
Zebranie w jednym rozporządzeniu wymogów zarówno dla podmiotów leczniczych, jak i dla praktyk zawodowych ma charakter porządkujący i należy uznać je za pozytywne rozwiązanie. Ustawodawca dokonał ujednolicenia wymagań dla świadczeniodawców medycznych niezależnie od ich formy prawnej.

(...)

Fragment komentarza zamieszczonego w całości w publikacji Serwis Prawo i Zdrowie