Czy sąd rodzinny może zwrócić się do psychiatry z poradni zdrowia psychicznego o wydanie opinii na temat pacjenta czy raczej powinien powołać biegłego i uzyskać opinię na podstawie dokumentacji przesłanej przez poradnię?
Przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) – dalej k.p.c. nie zabraniają sądowi zwrócenia się do lekarza o wydanie opinii na temat pacjenta.
Z treści pytania nie wynika, jakiej materii dotyczyć ma opinia: czy dotyczy ona np.: poczytalności pacjenta jako strony postępowania czy np. możliwości stawiennictwa określonego dnia w sądzie. Kwestie związane z ustaleniem poczytalności strony postępowania będą wymagały powołania biegłych lekarzy psychiatrów. Sąd musi zwrócić się do biegłego, tylko wtedy jeśli dojdzie do przekonania, że okoliczność mająca istotne znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy może zostać wyjaśniona tylko w wyniku wykorzystania wiedzy osób mających specjalne wiadomości. W takim przypadku dowód z opinii biegłego z uwagi na składnik wiadomości specjalnych jest dowodem tego rodzaju, że nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową ani wnioskowaniem na podstawie innych ustalonych faktów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r., sygn. akt II PK 192/09, Lex 584735). Sąd powołując biegłego wskazuje, czy ma on przed wydaniem opinii przeprowadzić badanie opiniowanego, czy opinia ma być wydana na podstawie zgromadzonej przez sąd dokumentacji medycznej.
Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 z późn. zm.) przewiduje w zakresie obowiązków lekarza wydawanie orzeczeń lekarskich (art. 2 ust. 1). Orzeczenia lekarskie mogą mieć różny charakter, różną formę i różne przeznaczenie. Mogą to być opinie wydawane dla potrzeb sądu. Orzeczenie lekarskie to pisemna lub ustna wypowiedź lekarza zawierająca wnioski wysnute ze stwierdzonego stanu faktycznego i jest przeznaczone dla instytucji nielekarskich.
Zasadą powinno być powoływanie przez sąd lekarza do pełnienia funkcji biegłego na podstawie art. 278 § 1 k.p.c. Lekarz może być biegłym sądowym stałym, czyli wpisanym przez prezesa sądu okręgowego na listę biegłych, jak również może być biegłym "ad hoc", czyli powołanym do konkretnej sprawy. Biegłym powołanym do konkretnej sprawy może być każda osoba, która może stanowić pomoc dla sądu w konkretnej sprawie.
W kwestiach związanych ze stawiennictwem strony na wezwanie sądu, uprawnionym do orzekania o zdolności do stawiennictwa jest lekarz sądowy. Orzeczenie takie wydawane jest w oparciu o ustawę z dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym (Dz. U. Nr 123, poz. 849 z późn. zm.). W świetle tej ustawy zadaniem lekarza sądowego jest wystawianie zaświadczeń potwierdzających zdolność albo niezdolność do stawienia się uczestników postępowania z powodu choroby na wezwanie lub zawiadomienie sądu. Lekarzem sądowym może być lekarz posiadający prawo wykonywania zawodu i I lub II stopień specjalizacji, który uzyskał rekomendację okręgowej izby lekarskiej, o nieposzlakowanej opinii, niekarany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, wobec którego nie jest prowadzone postępowanie w sprawie niedostatecznego przygotowania do zawodu lub niezdolności do jego wykonywania.
Katarzyna Lenczowska-Soboń
Przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) – dalej k.p.c. nie zabraniają sądowi zwrócenia się do lekarza o wydanie opinii na temat pacjenta.
Z treści pytania nie wynika, jakiej materii dotyczyć ma opinia: czy dotyczy ona np.: poczytalności pacjenta jako strony postępowania czy np. możliwości stawiennictwa określonego dnia w sądzie. Kwestie związane z ustaleniem poczytalności strony postępowania będą wymagały powołania biegłych lekarzy psychiatrów. Sąd musi zwrócić się do biegłego, tylko wtedy jeśli dojdzie do przekonania, że okoliczność mająca istotne znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy może zostać wyjaśniona tylko w wyniku wykorzystania wiedzy osób mających specjalne wiadomości. W takim przypadku dowód z opinii biegłego z uwagi na składnik wiadomości specjalnych jest dowodem tego rodzaju, że nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową ani wnioskowaniem na podstawie innych ustalonych faktów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r., sygn. akt II PK 192/09, Lex 584735). Sąd powołując biegłego wskazuje, czy ma on przed wydaniem opinii przeprowadzić badanie opiniowanego, czy opinia ma być wydana na podstawie zgromadzonej przez sąd dokumentacji medycznej.
Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 z późn. zm.) przewiduje w zakresie obowiązków lekarza wydawanie orzeczeń lekarskich (art. 2 ust. 1). Orzeczenia lekarskie mogą mieć różny charakter, różną formę i różne przeznaczenie. Mogą to być opinie wydawane dla potrzeb sądu. Orzeczenie lekarskie to pisemna lub ustna wypowiedź lekarza zawierająca wnioski wysnute ze stwierdzonego stanu faktycznego i jest przeznaczone dla instytucji nielekarskich.
Zasadą powinno być powoływanie przez sąd lekarza do pełnienia funkcji biegłego na podstawie art. 278 § 1 k.p.c. Lekarz może być biegłym sądowym stałym, czyli wpisanym przez prezesa sądu okręgowego na listę biegłych, jak również może być biegłym "ad hoc", czyli powołanym do konkretnej sprawy. Biegłym powołanym do konkretnej sprawy może być każda osoba, która może stanowić pomoc dla sądu w konkretnej sprawie.
W kwestiach związanych ze stawiennictwem strony na wezwanie sądu, uprawnionym do orzekania o zdolności do stawiennictwa jest lekarz sądowy. Orzeczenie takie wydawane jest w oparciu o ustawę z dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym (Dz. U. Nr 123, poz. 849 z późn. zm.). W świetle tej ustawy zadaniem lekarza sądowego jest wystawianie zaświadczeń potwierdzających zdolność albo niezdolność do stawienia się uczestników postępowania z powodu choroby na wezwanie lub zawiadomienie sądu. Lekarzem sądowym może być lekarz posiadający prawo wykonywania zawodu i I lub II stopień specjalizacji, który uzyskał rekomendację okręgowej izby lekarskiej, o nieposzlakowanej opinii, niekarany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, wobec którego nie jest prowadzone postępowanie w sprawie niedostatecznego przygotowania do zawodu lub niezdolności do jego wykonywania.
Katarzyna Lenczowska-Soboń