Już teraz zamów prenumeratę miesięcznika Samorząd Terytorialny

W gospodarce rynkowej znaczna część odpowiedzialności za pobudzanie i kształtowanie rozwoju gospodarczego spoczywa na samorządach. Poszczególne jednostki samorządu terytorialnego (JST) stały się ważnymi podmiotami zarządzania na poziomie lokalnym i regionalnym. Zarządzanie oznacza koordynowanie wykorzystywania zasobów (m.in. ludzkich i Samorząd terytorialny jest formą ustrojową zdecentralizowanej administracji publicznej o konstytucyjnie zagwarantowanej samodzielności działania w zakresie wykorzystywania ustawowo określonych zadań własnych, we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Jednym z podstawowych elementów działania JST jest ich samodzielność finansowa, związana najczęściej z samodzielnością w zakresie gromadzenia dochodów i pozyskiwania środków zwrotnych oraz planowania i dokonywania wydatków – zarówno na cele bieżące, jak i rozwojowe – poprzez właściwe prowadzenie gospodarki budżetowej.

Budżet, ze względu na możliwości kształtowania wpływów i wydatków, uważany jest zatem za jeden z głównych instrumentów finansowego zarządzania rozwojem lokalnym. Jest to zrozumiałe, gdyż w warunkach gospodarki pieniężnej wszystkie dziedziny działalności JST powinny znaleźć odzwierciedlenie w budżecie. Jednak kryzys finansowy lat 2008–2009 oraz związane z nim – choć w naszym kraju nieco opóźnione – dekoniunktura w gospodarce i trudności w realizacji planów budżetowych uwidoczniły niewystarczającą efektywność posługiwania się budżetem jako narzędziem planowania finansowego. Duża zmienność procesów gospodarczych oraz rynków finansowych znacząco pogorszyła warunki zaciągania i spłaty długu, a także przyczyniła się do wzrostu kosztów zadłużenia – również w sektorze samorządowym. Z dostępnych analiz wynika, że większość JST boryka się z problemem niższych wpływów budżetowych i aby uniknąć redukcji inwestycji oraz należycie wykorzystać pomoc unijną, zwiększa zadłużenie.

W innych krajach Unii Europejskiej kryzys finansowy doprowadził do procesu ograniczania ekspansji wydatkowej poprzez kontrolę nie tylko deficytu sektora finansów publicznych, lecz także długu publicznego. W Polsce udział długu komunalnego w długu całego sektora znacznie wzrósł i dlatego w ustawie z 27.08.2009 r. o finansach publicznych[1] pojawiła się instytucja wieloletniej prognozy finansowej (WPF). To instrument planistyczny, który ma zwiększyć racjonalność gospodarowania środkami publicznymi.

Niniejsze opracowanie dotyczy niektórych aspektów proponowanej przez ustawodawcę modernizacji zarządzania finansami w JST, takich jak związek WPF z budżetem oraz jej wpływ na zarządzanie długiem samorządowym, a także właściwa prognoza wysokości tego długu jako źródła finansowania przedsięwzięć rozwojowych. Dotychczasowe rozwiązania miały charakter egalitarny, tzn. limity zadłużenia były takie same dla wszystkich JST, bez względu na ich charakter czy też potencjał finansowy. Ustawa ogranicza wielkość długu JST, uzależniając ją od zdolności kredytowej jednostki. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera problematyka zarządzania finansami JST oraz ryzykiem zadłużenia. Zobowiązanie samorządów do opracowania WPF ma zapewnić długookresową – przynajmniej czteroletnią – perspektywę prowadzenia gospodarki finansowej.@page_break@

WPF a budżet

Podstawą gospodarki finansowej każdej jednostki samorządu terytorialnego jest budżet, który stanowi bardzo dobre pole obserwacji funkcjonowania całego skomplikowanego organizmu gminy, powiatu czy województwa. Staranna analiza przepływu strumieni pieniężnych pozwala zauważyć zarówno osiągnięcia, jak i błędy, niedociągnięcia i niewłaściwe decyzje. Budżet jest wygodnym narzędziem oddziaływania finansowego, ponieważ w jego ramach zapada codziennie co najmniej kilka decyzji mających wpływ na życie gospodarcze społeczności lokalnej. Wykorzystując ten instrument do pobudzania i finansowania rozwoju, należy jednak pamiętać, że jest on też swego rodzaju gorsetem znacznie ograniczającym pole manewru. Budżet jest bowiem uchwalany według ściśle określonych procedur i nawet rada czy też sejmik nie zawsze są władne zmieniać go w trakcie roku budżetowego. Najczęściej nie ma możliwości wydatkowania środków pieniężnych na nowe zadania, gdyż nie można zmniejszać środków na zadania wcześniej przyjęte w budżecie, nie ograniczając równocześnie zakresu ich wykonywania.

Biorąc pod uwagę ustawowo przewidziany podział wydatków w budżecie JST na:
− zadania bieżące (w tym również na obsługę długu komunalnego) oraz
− majątkowe (obejmujące także wydatki inwestycyjne),
powinno się zapewnić ich właściwą strukturę, a także określić kryteria ważności z punktu widzenia celów społecznych i gospodarczych – wtedy plan wydatków będzie racjonalny.

Wymaga to właściwego powiązania rocznych budżetów ze strategią rozwoju oraz wieloletnimi planami finansowymi i inwestycyjnymi. W taki sposób budżet funkcjonuje nie tylko jako plan finansowania zadań bieżących, lecz także jako instrument realizacji strategicznych zamierzeń i wieloletnich programów rozwoju[2].

A zatem coroczne budżety samorządowe powinny być podporządkowane przyjętej już strategii rozwojowej, zapewniając odpowiednie środki pieniężne na realizację zawartych w niej celów i zadań. Czynnikiem spajającym te strategiczne zamierzenia z kolejnymi rocznymi budżetami byłby wieloletni plan finansowy, którego zasadniczy cel stanowiłoby stworzenie podstawy planowania przedsięwzięć długookresowych, a więc programów i projektów rozwojowych, w tym inwestycyjnych[3].

Dobrze byłoby w tym celu czerpać wzorce z praktyki gospodarczej innych krajów, a także przedsiębiorstw produkcyjnych, konstruując obok budżetu „zwykłego”, czyli tradycyjnego, tzw. budżet zadaniowy. Jego istotą jest całkowite odstąpienie od planowania wydatków w podziale na poszczególne części, działy i rozdziały, na rzecz podporządkowania środków finansowych odpowiednio skonkretyzowanym i zhierarchizowanym celom. Zabieg ten pozwala na efektywniejsze zarządzanie środkami przeznaczonymi na zadania oraz ułatwia kontrolę ich realizacji[4].

Pewnym problemem przy konstruowaniu takiego budżetu jest kwestia trafnego wyboru zadań. W budżecie zadaniowym lepsze odzwierciedlenie powinny znaleźć cele strategiczne samorządu, głównie w sferze zadań inwestycyjnych. Efektywne zarządzanie finansami nie może więc być oparte jedynie na informacjach dotyczących teraźniejszości. W procesie zarządzania, a także w procesie tworzenia określonej polityki rozwoju w skali lokalnej (gminy i powiatu) i regionalnej (województwa) niezbędne są prognozy dochodów i wydatków.

Wydaje się, że budżet zadaniowy jest znacznie lepszym instrumentem realizacji i kontroli wykonania różnych celów rozwojowych realizowanych w samorządach, gdyż pozwala ujrzeć całość jakiejś dziedziny gospodarki komunalnej lub innego fragmentu działalności samorządu i łatwiej przeanalizować zachodzące zmiany. Planowanie zmian na podstawie budżetu zadaniowego jest też mniej ryzykowne, gdyż zmniejsza prawdopodobieństwo przeoczenia jakiegoś istotnego elementu. Budżet taki umożliwia lepsze rozeznanie w kosztach i jest bardziej przydatny jako instrument stymulowania rozwoju gospodarczego. Ważne staje się przy tym umiejętne szacowanie kosztów operacyjnych, których udział w wydatkach ogółem jest bardzo duży, co zmniejsza możliwości finansowania rozwoju ze środków budżetowych. Ustalenie poziomu wydatków operacyjnych dla roku bieżącego oraz kolejnych lat powinno więc opierać się nie tylko na wiarygodnych danych makroekonomicznych, lecz także na danych dotyczących potrzeb w zakresie usług komunalnych. Znajomość bieżących potrzeb, a także ich antycypacja decydują o właściwym oszacowaniu ilości środków finansowych, jakie jednostki samorządu terytorialnego mogą przeznaczyć na inwestycje oraz obsługę zadłużenia.@page_break@

Odpowiednie wdrożenie budżetu zadaniowego w sektorze samorządowym powinno także ułatwić realizację planowania długookresowego, które znalazłoby odzwierciedlenie w wieloletnich planach finansowych oraz stosownych procedurach ich aktualizacji[5]. Warunkiem skutecznego posługiwania się tym budżetem, jako sprawnym narzędziem zarządzania, jest zatem sformalizowanie procedur planowania. Zadanie to łatwiej jest wykonać dużym gminom miejskim i województwom, gdzie poziom świadomości władz jest wyższy, a kadra pracownicza bardziej profesjonalna.

Przepisy ustawy o finansach publicznych z 2009 r. wprowadziły obowiązek opracowania na poziomie JST wieloletniej prognozy finansowej. Z założenia ma to być dokument strategiczny, wieloletni, stanowiący podstawę rozwoju jednostek samorządowych. Prognozy implementowane w Polsce są zbliżone w swej konstrukcji do kroczących planów finansowych przyjmowanych przez samorządy wielu krajów, takich jak Belgia, Portugalia oraz państwa skandynawskie[6]. Jednym z głównych ich celów jest umożliwienie zachowania stabilności finansowej JST w dłuższym horyzoncie czasowym. Podejście to znajduje odzwierciedlenie m.in. w przepisach określających potrzebę wydłużenia prognozy kwoty długu na cały okres, na który zaciągnięto lub zamierza się zaciągnąć zobowiązania. Dopiero tak długa perspektywa planowania budżetowego stwarza możliwość dobrego odczytania płynności budżetu jednostki i tym samym jej zdolności do terminowego regulowania zobowiązań. Wartości dochodów, wydatków, a także przychodów oraz rozchodów, zaplanowane w WPF, pozwalają na ocenę szans utrzymania płynności finansowej w przyszłości.

Zgodnie z ustawą WPF powinna być realistyczna, a jej podstawowymi składnikami powinny być dochody i wydatki w podziale na bieżące i majątkowe, a także wynik budżetu oraz przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu. Wielkości te pozwalają na stworzenie prognozy kwoty długu, która jest kluczowa dla utrzymania płynności finansowej w okresie prognozy[7].

Określając konstrukcję WPF, ustawodawca wprowadził pewną nowość w procesie planowania wieloletniego, polegającą na obowiązku podania w załączniku informacji o przedsięwzięciach planowanych przez JST, co ma obrazować priorytety rozwojowe danego samorządu. Istotne jest, aby informacje w załączniku były spójne z dokumentami strategicznymi. W praktyce ustalanie listy przedsięwzięć w jednostce samorządowej jest wielce utrudnione, gdyż ustawodawca określił je w sposób niezbyt precyzyjny i jednoznaczny. Mogą nimi być zarówno projekty i programy, jak i zadania inwestycyjne oraz bieżące, a także umowy, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki. Mogą to być również gwarancje i poręczenia udzielane przez tę jednostkę. Do tej pory termin „przedsięwzięcie” kojarzony był raczej z działaniami o charakterze inwestycyjnym, stąd w literaturze spotykamy wiele uwag krytycznych na temat kontrowersyjności tej części WPF. Ocenia się, że ustawodawca popełnił błąd, zaliczając realizację umów zapewniających bieżące funkcjonowanie JST lub jej jednostek organizacyjnych do przedsięwzięć wieloletnich[8].@page_break@

Przy sporządzaniu WPF wymagane są wiedza i umiejętności nie tylko z zakresu planowania długoterminowego, lecz także z inżynierii finansowej i analizy finansowej, gdyż należy przy tym uwzględnić również mierniki zadłużenia, oceny efektywności inwestycji i ryzyka inwestycyjnego. Prognoza powinna być przygotowana na podstawie założeń przyjmowanych do konstrukcji budżetu państwa, do których należy zaliczyć[9]:
− wielkość produktu krajowego brutto,
− przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej,
− poziom cen towarów i usług konsumpcyjnych,
− przeciętne zatrudnienie w gospodarce narodowej,
− stopę bezrobocia na koniec każdego roku,
− wpływy z podatków PIT, CIT i innych,
− kurs złotego do euro i dolara.

Podejście takie umożliwia gromadzenie i identyfikowanie informacji, które mogą być przydatne przy ocenianiu zasadności i opłacalności planowanych w JST przedsięwzięć rozwojowych. Na podstawie wiedzy o realnych możliwościach finansowych danej jednostki samorządu można określić priorytety i kolejność realizacji poszczególnych zadań wpływających na kształt budżetu nie tylko w najbliższym roku budżetowym, lecz także w następnych latach. Obniżałoby to w dużej mierze ryzyko podejmowanych decyzji i miało duże znaczenie dla takiego sposobu konstruowania WPF, w którym zadania ustala się pod kątem priorytetów rozwojowych, określając ich rangę i kolejność realizacji. Prognoza opracowana z uwzględnieniem powyższych zasad byłaby ściśle powiązana z koncepcją budżetu zadaniowego. I chociaż ustawa nie nakazuje wprost jego sporządzania, to jednak nakłada pewne zobowiązania, które w swojej istocie są jego elementami[10].

WPF a zarządzanie długiem komunalnym

Właściwe zarządzanie długiem komunalnym oraz określenie bezpiecznych granic zadłużenia jest ważnym ogniwem gospodarki finansowej samorządu terytorialnego. W ostatnich latach dług ten systematycznie rośnie i to szybciej niż dług rządowy (tabela 1).

Jest to cena podtrzymywania wysokiego tempa wzrostu inwestycji: z powodu niższych wpływów budżetowych samorządy coraz częściej i w coraz większej skali muszą sięgać po zwrotne źródła finansowania. Kolejnym powodem poszerzenia zakresu przedsięwzięć rozwojowych stała się możliwość pozyskiwania przez jednostki samorządowe środków unijnych, które od 2007 r. popłynęły szerokim strumieniem. Problem jednak w tym, że Unia Europejska refunduje tylko część nakładów poniesionych na konkretne projekty rozwojowe, a wypłata pieniędzy następuje dopiero po realizacji zadania. Samorządy muszą więc nie tylko wnieść własny wkład w projekt (co najmniej 10% planowanych kosztów), lecz także pozyskać środki na czasowe sfinansowanie wkładu unijnego. Dlatego zaciągają najczęściej pożyczki i kredyty, które następnie trzeba zwrócić łącznie z oprocentowaniem, a także ponieść koszty uruchomienia danego źródła finansowania. Obciąża to budżet wydatkami na obsługę długu.

Tabela 1
Dług JST i jego udział w długu publicznym państwa w latach 2000–2010
Wyszczególnienie
2000
2004
2008
2009
2010
mld zł
%
mld zł
%
mld zł
%
mld zł
%
mld zł
%
Dług publiczny
państwa,
z tego:
281,3
100,0
432,3
100,0
600,8
100,0
684,1
100,0
778,2
100,0
− dług rządowy
271,9
96,3
413,2
95,6
572,0
95,2
643,8
94,1
723,1
92,9
− dług samorządowy
9,4
3,7
19,1
4,4
28,8
4,8
40,3
5,9
55,1
7,1


Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów (www.stat.gov.pl) oraz sprawozdań z działalności regionalnych izb obrachunkowych i wykonania budżetu przez JST za poszczególne lata.@page_break@

W Polsce, podobnie jak w większości krajów UE, stosuje się różnorodne formy ograniczania samorządowego długu publicznego, które mają przeciwdziałać nadmiernemu narastaniu zadłużenia oraz nie dopuścić do niewypłacalności poszczególnych JST. Wieloletnia prognoza finansowa jest kolejnym instrumentem dyscyplinowania samorządów w tym zakresie. Odpowiednio przygotowana, powinna zachęcić do koncentrowania zasobów finansowych na istotnych przedsięwzięciach i pomóc w ujawnianiu potencjalnych napięć zagrażających następnym budżetom. Zwiększa też wiarygodność, przejrzystość i przewidywalność polityki fiskalnej prowadzonej w jednostkach samorządu terytorialnego.

Rodzi się jednak wątpliwość, czy służby finansowe i władze jednostek samorządowych są przygotowane merytorycznie do właściwego sporządzania WPF. Z analizy sprawozdań regionalnych izb obrachunkowych oraz moich własnych obserwacji z terenu województwa kujawskopomorskiego wynika, że projekty WPF, przygotowane przez organy wykonawcze jednostek samorządowych, mają bez wątpienia tylko jedną zaletę: są porównywalne. Wzory projektów, a szczególnie tabel statystycznych, opracowane są bowiem w systemie informatycznym BeSTi@, który Ministerstwo Finansów udostępniło jednostkom samorządowym dla sporządzania WPF. Tu warto przypomnieć, że „wzorzec” ministerstwa jest pewną wersją kompromisu propozycji zgłoszonych przez przedstawicieli samorządów i regionalnych izb obrachunkowych. W zamierzeniu układ tabel miał stwarzać możliwość racjonalnego prognozowania gospodarki finansowej JST w dłuższym okresie, w sposób pozwalający na analizę możliwości inwestycyjnych jednostek samorządowych oraz związaną z tym symulację zaciągania zobowiązań finansowych i spłaty zadłużenia[11]. Natychmiast zaczęto jednak (nie bez racji) podkreślać, że w metodyce tej skupiono się nadmiernie „na utworzeniu narzędzia tabelkowego, a nie zarządczego”[12].

Z danych regionalnych izb obrachunkowych wynika, że w 2010 r. na blisko 2700 opinii wydanych w sprawie wieloletnich prognoz finansowych nieco ponad 110 zawierało uwagi, a 75 było negatywnych. W opiniach pozytywnych, ale z uwagami, organy nadzoru wskazywały najczęściej na sporządzanie wykazów przedsięwzięć bez spełnienia wymogów konstrukcyjnych, określonych w art. 226 ust. 3 i 4 u.f.p., oraz rozszerzanie zakresu uprawnień o takie, których nie przewidziano w ustawie (art. 228 u.f.p.). W opiniach negatywnych zarzuty dotyczyły głównie nieprzestrzegania przepisów ustawy o finansach publicznych, odnoszących się do uchwalania i wykonywania budżetów w następnych latach, na które zaciągnięto już i zamierza się zaciągnąć zobowiązania, oraz niezachowania określonych w art. 226 ust. 1 u.f.p. zasad konstrukcji WPF, w tym zasady równowagi budżetowej i zasady realności planowanych dochodów. Naruszenie tej ostatniej polegało na założeniu (poczynając od 2012 r.) znaczących wzrostów dochodów bieżących i dochodów ze sprzedaży majątku, bez wymaganego objaśnienia przyjętych wartości, oraz na wadliwym ustaleniu planowanej kwoty długu komunalnego[13].

Jako przykład można przywołać niektóre dane i informacje zawarte w projekcie WPF gminy Rypin w województwie kujawskopomorskim. Projekt ten został opracowany na lata 2011−2044[14]. Dokument informuje o przepływach pieniężnych w tych latach oraz o kwocie długu. Z dużą dozą beztroski stwierdza się, że wydatki w latach 2012−2014 są zgodne z wieloletnim planem finansowym państwa na lata 2012−2013, podczas gdy takiego planu nie ma. Plan istniejący został opracowany na lata 2010−2013[15]. Założenia przyjęte do prognozy są bardzo lakoniczne i nie wykraczają poza 2013 r. Skąd zatem wzięły się wielkości prognozowane do 2044 r.? A można było skorzystać ze strony internetowej Ministerstwa Finansów, na której opublikowany został techniczny scenariusz tempa wzrostu PKB i CPI w poszczególnych latach w okresie 2015−2040[16]. W przyjętej następnie przez Radę uchwale w sprawie WPF prognoza sięga nadal 2044 r.[17] Władze gminy nie wykorzystały znanej powszechnie wśród ekonomistów metody rachunku regresji, a analizując dochody i wydatki z 20 lat funkcjonowania samorządu gminnego, można było ustalić proporcje zaistniałe między tymi wielkościami, co posłużyłoby następnie do symulacji dalszego rozwoju sytuacji. Realność zatem – najpierw projektu, a następnie przyjętej już w formie uchwały WPF – jest bardziej niż wątpliwa. Wyraźnie kłóci się to z intencjami art. 226 u.f.p., gdzie podkreśla się, że prognoza powinna być realistyczna.

W literaturze przedmiotu często pojawia się pogląd, że w obecnej formule WPF jest tylko deklaratywnie instrumentem nowoczesnego zarządzania finansami w sektorze samorządowym, gdyż przewidziana metodologia, nie uwzględniając podstawowych zasad planowania strategicznego, nie spełnia celów zarządczych[18]. Analiza kilkunastu wybranych prognoz – być może niereprezentatywnych – przyjętych już w uchwałach gmin województwa kujawskopomorskiego, potwierdza te obawy.

Przebadane uchwały dotyczące prognoz na ogół zawierają wymagane załączniki oraz objaśnienia przyjętych wartości, ale brakuje w nich wiarygodnych założeń bazowych do szacunku prognozy, szczególnie na okres po 2013 r. – bo te podawane mają charakter bardzo ogólnikowy. Z dużym prawdopodobieństwem można więc stwierdzić, że przyjęte w prognozach wartości nie są realne. Opracowywanie WPF najwyraźniej stanowi dla większości władz gmin ogromną trudność. W przypadku gmin wiejskich i małych miast powodem jest brak profesjonalnych kadr. Lepiej radzą sobie ze sporządzaniem WPF jednostki duże, gdyż mają o wiele większe doświadczenie w planowaniu strategicznym i zachowują umiar w wyznaczaniu perspektywy czasowej.@page_break@

Podsumowanie

Nie ulega wątpliwości, że odpowiednio przygotowana WPF może stwarzać korzystne warunki do prowadzenia racjonalnej, odpowiedzialnej i stabilnej polityki finansowej w sektorze samorządowym. Ale żeby mogła spełniać rzeczywiście funkcję narzędzia zarządzania finansami lokalnymi, nie powinna być traktowana czysto mechanicznie i polegać tylko na wypełnianiu tabel, w celu uczynienia zadość wymogom ustawowym oraz wymogom organów nadzoru.

Wieloletnia prognoza finansowa powoli zaczyna wymuszać na jednostkach samorządowych rozszerzenie perspektywy czasowej skutków podejmowanych przez nie decyzji. Koresponduje to z intencją ustawy o finansach publicznych i może uczynić z WPF efektywniejsze narzędzie zarządzania finansami lokalnymi. Efektywność ta mogłaby być jeszcze większa, gdyby prognozę udało się powiązać z metodologią planowania i ewidencji właściwą dla budżetu zadaniowego[19].

Można jednak sądzić, że ustawodawca postawił jednostkom samorządowym zbyt trudne zadanie, zobowiązując je do sporządzania prognoz finansowych na okres dłuższy niż cztery lata. Dotychczasowe doświadczenia wskazują na niską wiarygodność takich prognoz – tym niższą, im dłuższy okres obejmują. Proces przygotowywania WPF zwiększa poza tym i tak już nadmiernie rozbudowaną biurokrację, szczególnie w gminach wiejskich i miejskowiejskich.

Nie kwestionując przydatności i potrzeby WPF, jako istotnego instrumentu zarządzania finansami samorządowymi, dostrzegam pewne niebezpieczeństwo, że może stać się ona dokumentem tworzonym wyłącznie z tytułu obowiązków ustawowych. Żeby mogła funkcjonować jako w pełni sprawne narzędzie zarządzania finansami, powinna być – zgodnie z intencją ustawodawcy – przygotowana realistycznie. Jak się wydaje, realizmowi i dokładności prognozy służyć może ograniczenie zarówno jej zakresu czasowego, jak i poziomu szczegółowości, a także skupienie uwagi na najważniejszych kategoriach budżetowych, przesądzających o wyniku budżetu oraz poziomie zadłużenia.

Już teraz zamów prenumeratę miesięcznika Samorząd Terytorialny

Przypisy:
[1] Ustawa z 27.08.2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.), dalej: u.f.p.
[2] Zob. J. Adamiak, Dług publiczny sektora finansów samorządu terytorialnego w Polsce po akcesji do Unii Europejskiej, w: T. Juja, Dylematy i wyzwania finansów publicznych, Poznań 2010, s. 298−310.
[3]Szerzej zob. Wieloletnie planowanie finansowe, K.S. Cichocki (red.), Warszawa 2001, s. 15 oraz W. Misiąg, Budżet gminy dla praktyków, Warszawa 2004, s. 90−91.
[4] Zob. więcej: T. Lubińska, T. Strąk, A. Lozano-Platonoff, M. Będzieszak, Istota oraz wybrane efekty pierwszego etapu wdrażania reformy finansów publicznych – budżet zadaniowy, w: J. Głuchowski (red.), Współczesne finanse. Stan i perspektywy rozwoju finansów publicznych, Toruń 2008, s. 142−143.
[5] Zob. Kierunki modernizacji zarządzania w jednostkach samorządu terytorialnego,T. Lubińska (red.), Warszawa 2011, s. 60−61.
[6] Zob. S. Krajewski, M. Mackiewicz, P. Krajewski, Przygotowanie wieloletniej prognozy finansowej – wybrane problemy metodologiczne, „Finanse Komunalne” 2010/7−8, s. 51 i n.
[7] Kompleksowe omówienie tematu WPF zawierają dodatek specjalny do październikowego numeru „Finansów Komunalnych” z 2010 r. oraz prace: Budżet i wieloletnia prognoza finansowa jednostek samorządu terytorialnego – od projektu do sprawozdania, J.M. Salachna (red.), Gdańsk 2010, s. 15−34 i M. Dylewski, Wieloletnia prognoza finansowa w jednostkach samorządu terytorialnego a budżetowanie zadaniowe, w: T. Lubińska (red.), Kierunki modernizacji..., s. 270–290.
[8] Zob. E. Czołpińska, Wieloletnia prognoza finansowa w jednostkach samorządu terytorialnego, „Finanse Komunalne” 2010/5, s. 36–37.
[9] Zob. M. Stefański, Gmina ważnym ogniwem polityki regionalnej, w: M. Stefański, H. Stępień (red.), Gospodarka i finanse gmin w Polsce, Włocławek 2011, s. 20−21.
[10] M. Dylewski, Praktyczne możliwości powiązania wieloletniej prognozy finansowej z budżetem zadaniowym, w: T. Lubińska (red.), Kierunki modernizacji..., s. 287.
[11] J. Kotlińska, Wieloletnia prognoza finansowa – jak rozumieć przepisy ustawowe, aby je prawidłowo stosować, dodatek specjalny do „Finansów Komunalnych” 2010/10, s. 14.
[12] B. Filipiak, M. Dylewski, Kontrowersje związane ze sporządzeniem wieloletniej prognozy finansowej JST w związku z wdrożeniem budżetu zadaniowego, „Finanse Komunalne” 2010/12, s. 14. Podobne stanowisko prezentuje również J.M. Salachna, Zmiany wieloletniej prognozy finansowej JST – problemy z interpretacją obowiązujących regulacji, „Finanse Komunalne” 2011/4, s. 24–25.
[13] Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych, Sprawozdanie z działalności regionalnych izb obrachunkowych i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2010 r., Warszawa 2011, s. 48–49.
[14] Zarządzenie nr 159/2010 burmistrza miasta Rypina z 12.11.2010 r. w sprawie przyjęcia projektu wieloletniej prognozy finansowej gminy miasta Rypina na lata 20112044, http://bip.rypin.eu
[15] Zob.: http://bip.kprm.gov.pl/g2/2010_08/3066_fileot.pdf, dostęp: 14.01.2012.
[16] Zob. więcej: M. Stefański, Gmina ważnym ogniwem polityki regionalnej…, s. 22 i n.
[17] Uchwała nr X/66/11 z 28.06.2011 r. Rady Miasta Rypina w sprawie uchwalenia WPF gminy miasta Rypina na lata 2011–2044. http://bip.rypin.eu
[18] J.M. Salachna, Zmiany wieloletniej prognozy …, s. 24, oraz B. Filipiak, M. Dylewski, Kontrowersje związane ze sporządzeniem wieloletniej prognozy finansowej JST w związku z wdrożeniem budżetu zadaniowego…, s. 14–17.
[19] I chociaż – o czym wspominaliśmy wyżej – samorządy nie mają ustawowego obowiązku przygotowywania planów zadaniowych, to coraz częściej to czynią. Zob.
J. Miller, Samorząd w okresie wdrażania budżetu zadaniowego w Polsce, w: M. Postuła, P. Perczyński (red.), Wdrażanie budżetu zadaniowego, Ministerstwo Finansów, Warszawa 2009, s. 46.