• Czy samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej jest organem samorządu terytorialnego w rozumieniu art. 19 i 20 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora? 
  • Czy poseł może żądać od SP ZOZ-u informacji powołując się na ww. ustawę?  

Organem założycielskim jest powiat, a SP ZOZ jest osobą prawną.


Odpowiedź

SP ZOZ nie jest organem powiatu. Poseł może jednak na podstawie art. 19 i 20 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 221, poz. 2199 z późn. zm.) – dalej u.w.m. wystąpić o udzielenie informacji przez szpital powiatowy.

Uzasadnienie

Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej nie jest organem powiatu. Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.) organami powiatu są: rada powiatu i zarząd powiatu. Nie ma podstaw i potrzeb tworzenia innych definicji organów powiatu dla potrzeb wykładni art. 19 i 20 u.w.m. Zgodnie z art. 19 ust. 1 u.w.m. w wykonywaniu mandatu poseł lub senator ma prawo, jeżeli nie narusza dóbr osobistych innych osób, do uzyskiwania informacji i materiałów oraz wglądu w działalność organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego, a także spółek z udziałem Skarbu Państwa oraz zakładów i przedsiębiorstw państwowych i samorządowych, z zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej. Natomiast zgodnie z art. 20 ust. 1 u.w.m. poseł lub senator ma prawo podjąć – w wykonywaniu swoich obowiązków poselskich lub senatorskich – interwencję w organie administracji rządowej i samorządu terytorialnego, zakładzie lub przedsiębiorstwie państwowym oraz organizacji społecznej, a także w jednostkach gospodarki niepaństwowej dla załatwienia sprawy, którą wnosi we własnym imieniu albo w imieniu wyborcy lub wyborców, jak również zaznajamiać się z tokiem jej rozpatrywania.

Szpital powiatowy jest samorządową jednostką organizacyjną, powiatową jednostką organizacyjną, powiatową osobą prawną.

Na tle art. 19 i 20 u.w.m. może rodzić się wątpliwość, do której kategorii zaliczyć szpital powiatowy. Można rozważać dwie możliwości. Szpital powiatowy jako "zakład i przedsiębiorstwo samorządowe" – art. 19 u.w.m. lub "jednostka gospodarki niepaństwowej". Jak wskazuje Anna Janicka "ustawa o wykonywaniu mandatu była uchwalona na długo przed zmianami w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej (...) dosłowne rozumienie sformułowania "zakłady i przedsiębiorstwa samorządowe" prowadziłoby do zawężenia uprawnień posła w stosunku do uprawnień przysługujących każdemu obywatelowi, a wynikających z ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. Dlatego pod pojęciem "zakłady i przedsiębiorstwa samorządowe' należałoby rozumieć jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego, a taką jest niewątpliwie szpital powiatowy" – Anna Janicka "Możliwość wglądu przez posła w dokumentację z przetargu zorganizowanego przez szpital powiatowy" w: "Status posła cz. I" Studia Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu Warszawa 2007, str. 413-414.

Nadto można także wskazać za Ireną Galińską-Rączy, w kontekście art. 20 u.w.m. w zakresie pojęcia jednostki gospodarki niepaństwowej, "że poprzednio obowiązujący art. 21 ustawy z 31 lipca 1985 r. o obowiązkach i prawach posłów i senatorów posługiwał się określeniem znacznie szerszym "niepaństwowa jednostka organizacyjna", w którym nie uwzględniono elementu "gospodarczego" (...) Zasadniczy problem, jaki należałoby rozstrzygnąć na przyszłość to rozważenie, jakie podmioty mogą być uznane za "jednostki gospodarki niepaństwowej". Jest to pojęcie niezdefiniowane, a co więcej występujące tylko w ustawie o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Jego interpretacja, wobec braku definicji legalnej jest trudna" - Irena Galińska-Rączy "Uzupełnienie opinii prawnej z dnia 24 kwietnia 2003 r. na temat: "możliwości zastosowania art. 20 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora w przedstawionym stanie faktycznym" – wstęp posła na teren teatru" w: "Status posła cz. I" Studia Biura analiz... s. 443.

Należy dodać, że zgodnie z obowiązującymi przepisami działalność szpitali polegająca na świadczeniu usług zdrowotnych jest działalnością gospodarczą i to bez względu na fakt czy za świadczenia zdrowotne płaci pacjent bezpośrednio czy też ich koszty pokrywane są przez płatnika publicznego – Narodowy Fundusz Zdrowia.

Reasumując powyższe należy stwierdzić, że szpital powiatowy objęty jest dyspozycjami art. 19 i 20 u.w.m.

Uwagi

Adresatem interwencji posła mogą być także, w zakresie działania szpitala powiatowego, organy powiatu - rada oraz zarząd, jako sprawujące nadzór nad szpitalem.