Ustawa o finansach publicznych wprowadziła z nowym rokiem obowiązek zawierania, w projektach ustaw przyjmowanych przez Radę Ministrów, których skutkiem finansowym może być zmiana poziomu wydatków jednostek sektora finansów publicznych, przepisów określających maksymalny limit wydatków wyrażony kwotowo, na okres 10 lat budżetowych wykonywania ustawy, oddzielnie dla każdego roku, poczynając od pierwszego roku planowanego wejścia w życie ustawy, w podziale na budżet państwa, jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne oraz pozostałe jednostki sektora finansów publicznych. Ponadto projekty ustaw będą musiały zawierać mechanizmy korygujące, mające zastosowanie w przypadku przekroczenia lub zagrożenia przekroczenia przyjętego na dany rok budżetowy maksymalnego limitu wydatków, polegające na ograniczeniu liczby udzielanych świadczeń w zależności od środków przeznaczonych na ten cel w ustawie budżetowej lub uzależnieniu wypłat od kryterium dochodowego lub majątkowego albo zmianie kryterium dochodowego lub majątkowego uprawniającego do nabycia świadczeń finansowanych ze środków publicznych, lub zmianie kosztów realizacji zadań publicznych wykonywanych na rzecz obywateli.

Szerzej komentowaną jest jednak wprowadzona do ustawy reguła dyscyplinująca, która ogranicza wzrost wydatków budżetu państwa o charakterze uznaniowym do poziomu zgodnego z poziomem inflacji powiększonym o 1 pkt procentowy. Wprowadzenie wydatkowej reguły dyscyplinującej ma przyczynić się w kolejnych latach do ograniczania wydatków budżetu państwa. Reguła ta miałaby objąć jednak tylko wyznaczone wydatki o charakterze uznaniowym (tzw. wydatki elastyczne) Tym samym jej stosowanie zostało wyłączone w przypadku tzw. wydatków sztywnych, do której zalicza się: wydatki na obsługę długu publicznego, obligatoryjne składki wpłacane do budżetu UE i organizacji międzynarodowych, wydatki na realizację programów finansowanych m.in. ze środków europejskich, wypłat i obsługi świadczeń rodzinnych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz finansowania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osoby pobierające świadczenia pielęgnacyjne, składek na ubezpieczenia społeczne za osoby przebywające na urlopach wychowawczych i macierzyńskich oraz za osoby niepełnosprawne, świadczeń emerytalno-rentowych funkcjonariuszy i uprawnionych członków ich rodzin oraz uposażeń sędziów i prokuratorów w stanie spoczynku oraz dotacji do FUS, KRUS.

Niestety projektodawcy wprowadzonych zmian nie określili skutków tych zmian. Nie zostały zaprezentowane szerzej scenariusze, które w sposób ilościowy (statystyczny) pokazywałyby konsekwencje zastosowania m.in. reguły wydatkowej. Nie mniej jednak wprowadzenie reguły, która ma na celu przede wszystkim zwiększyć dyscyplinę w zakresie polityki wydatkowej oceniane jest jako ważne dla polskich finansów publicznych, lecz niewystarczające do uzdrowienia finansów publicznych. I chociaż Rada Polityki Pieniężnej w opinii do projektu budżetu na 2011 r. generalnie pozytywnie odniosła się do samego wprowadzenia reguły ograniczającej wzrost wydatków o charakterze uznaniowym to jednak zwróciła uwagę na brak jednoznacznego kryterium podziału wydatków na prawnie zdeterminowane oraz o charakterze uznaniowym. W opinii Rady, reguła dotyczy jedynie części wydatków budżetu państwa, podczas gdy o kształcie polityki fiskalnej decydują wszystkie wydatki sektora finansów publicznych. Sceptycznie za to do reguły wydatkowej odniósł się były wiceminister finansów dr Wojciech Misiąg, który w wywiadzie dla PAP stwierdził, że "wprowadzona reguła nie poprawi znacząco efektywności wydatków państwa, a ograniczy jedynie i tak już niskie wydatki państwa". W jego opinii "reguła wydatkowa może być dobra w gospodarce, w której wydawaniem pieniędzy rządzi efektywność. Natomiast tam, gdzie efektywności nie ma, istnieje niebezpieczeństwo, że po "obcięciu" pieniędzy, państwo będzie robiło to samo, co do tej pory, tylko mniej."


Na podstawie: www.sejm.gov.pl, http://wyborcza.biz/biznes, stan prawny z dnia 4 stycznia 2011 r.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.)