Rada gminy wystąpiła z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy w postaci ustanowienia pełnomocnika z urzędu. W uzasadnieniu wskazała, że nie posiada żadnych środków finansowych umożliwiających jej ustanowienie pełnomocnika profesjonalnego.


WSA rozpatrując sprawę podkreślił, że podmiot występujący na drogę postępowania sądowego powinien mieć świadomość obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania, a wnosząc o zwolnienie z tego obowiązku musi uprawdopodobnić, w sposób bardzo rzetelny, okoliczności przemawiające za jego uwzględnieniem. Zatem w procedurze planowania swoich wydatków gmina winna uwzględnić ewentualność uczestnictwa w procesach sądowych. Oznacza to, że w swoim budżecie winna zabezpieczyć odpowiednie środki na pokrycie tych kosztów lub zagwarantować możliwość dokonywania przesunięć tych środków z pozycji zarezerwowanych stricte dla gminy na "inne podmioty", np. organy stanowiące. Sąd zaznaczył, że rezerwa ogólna, na etapie wykonania budżetu, może być przeznaczona na realizację jakichkolwiek celów budżetowych, to jest na wydatki związane z realizacją zadań publicznych, należących do kompetencji jednostki samorządu terytorialnego. Skoro zatem gmina takie rezerwy posiada, to ma finansową możliwość pokrycia kosztów postępowania sądowego.


Na postanowienie rada gminy wniosła zażalenie. Argumentowała, że nie posiada żadnych środków na prowadzenie postępowania sądowego i ustanowienie pełnomocnika, gdyż gmina nie zaplanowała rezerwy na pokrycie tego typu wydatków. Stwierdziła także, że rada gminy nie dysponuje własnymi środkami, ani własną obsługą organizacyjną i prawną, gdyż to wójt odpowiada za gospodarkę finansowa gminy.


NSA uznał, że wnosząc skargę rada gminy powinna zabezpieczyć odpowiednie środki na prowadzenie postępowania sądowego lub też zwrócić się do odpowiedniego podmiotu o zabezpieczenie takich środków, np. poprzez ustanowienie funduszu celowego. Nie podjęcie takich działań świadczy o niewystarczającym dbaniu o własne interesy. Skarb Państwa, z którego środków pokrywany jest koszt udzielonej pomocy prawnej, nie może finansować rady gminy w związku z jej zaniedbaniami. Prawo pomocy jest bowiem szczególną formą wsparcia dla osób, które rzeczywiście w żaden sposób nie są w stanie ponieść kosztów postępowania sądowego. Zaś sytuacja finansowa gminy, której organem jest rada gminy, w żaden sposób nie pozwala na uznanie jej za podmiot niebędacy w stanie ponieść kosztów postępowania sądowego – uznał NSA.


Na podstawie:
Postanowienie NSA z 10 kwietnia 2013 r., sygn. akt II OZ 263/13, prawomocne