Ustawa z 30.11.2016 r. o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 1997) powstała w oparciu o dwa projekty ustaw, które były rozpatrywane wspólnie. Pierwszy z nich zakładał implementację do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/92/UE z 23.07.2014 r. w sprawie porównywalności opłat związanych z rachunkami płatniczymi, przenoszenia rachunku płatniczego oraz dostępu do podstawowego rachunku płatniczego (Dz. Urz. UE L 257 z 28.08.2014, str. 214). Podstawowym celem drugiego z projektów było natomiast dostosowanie krajowych regulacji dotyczących transakcji płatniczych przy użyciu kart płatniczych do postanowień rozporządzenia 2015/751 Parlamentu Europejskiego i Rady z 29.04.2015 r. w sprawie opłat interchange w odniesieniu do transakcji płatniczych realizowanych w oparciu o kartę (Dz. Urz. UE L 123 z 19.05.2015, str. 1), zwanego dalej "rozporządzeniem 2015/751".
Podstawowy rachunek płatniczy
Nowelizacja zapewnia konsumentom dostęp do podstawowego rachunku płatniczego oraz do podstawowych usług płatniczych powiązanych z tym rachunkiem. Ma on być co do zasady bezpłatny. Ustawa gwarantuje co najmniej pięć bezpłatnych transakcji realizowanych za pomocą polecenia przelewu, w tym stałych zleceń. Podstawowy rachunek płatniczy będzie dostępny dla konsumentów nieposiadających innego rachunku płatniczego.
Łatwiejsze przenoszenie rachunków płatniczych
Nowe przepisy mają także ułatwić przenoszenie rachunków płatniczych nie tylko pomiędzy bankami, ale również pomiędzy poszczególnymi kategoriami dostawców usług płatniczych. Ustawa określa obowiązki informacyjne takich dostawców wobec konsumenta, a także nakłada na dostawcę usług płatniczych obowiązek niezwłocznego wyrównania każdej szkody konsumenta wynikającej z niewywiązania się przez danego dostawcę z obowiązków związanych z przeniesieniem rachunku płatniczego. Nowe przepisy regulują także kwestie związane z otwarciem rachunku płatniczego w innym państwie członkowskim.
Strony internetowe porównujące oferty dostawców usług płatniczych w zakresie prowadzenia rachunków płatniczych
Nowe przepisy mają także na celu zapewnienie konsumentom skutecznego środka umożliwiającego ocenę różnych ofert rachunków płatniczych. Uregulowano funkcjonowanie stron internetowych, które mają w jasny, zwięzły oraz kompletny sposób przedstawiać informacje dotyczące rachunków płatniczych oferowanych przez dostawców usług płatniczych. Oferty będą porównywane m.in. w zakresie opłat pobieranych w związku z prowadzonymi rachunkami płatniczymi czy liczby bankomatów, z których można wypłacać gotówkę bezpłatnie. Wykaz takich stron internetowych dostępny będzie na stronie internetowej Komisji Nadzoru Finansowego.
Obowiązki informacyjne w zakresie pobieranych opłat przez dostawców prowadzących rachunki płatnicze
Nowe przepisy stanowią ponadto, że przed zawarciem umowy o prowadzenie rachunku płatniczego dostawca przekaże konsumentowi, z odpowiednim wyprzedzeniem, w postaci papierowej albo elektronicznej, dokument dotyczący opłat pobieranych z tytułu usług świadczonych w związku z prowadzeniem rachunku płatniczego, w celu umożliwienia konsumentowi porównania ofert dostawców prowadzących rachunki płatnicze. Ma to być odrębny dokument w stosunku do innych dokumentów przekazywanych konsumentowi przed zawarciem umowy o prowadzenie rachunku płatniczego, a ponadto ma on być krótki i precyzyjny. Informacje w nim zawarte mają być sformułowane w sposób przejrzysty i czytelny oraz nie wprowadzać w błąd, a jego układ, struktura i użyte czcionki nie mogą utrudniać zapoznania się z jego treścią.
Schematy płatnicze
Schemat płatniczy to - zgodnie z nową definicją - zbiór zasad przeprowadzania transakcji płatniczych, wydawania i akceptowania przez dostawców usług płatniczych instrumentów płatniczych i przetwarzania transakcji płatniczych wykonywanych przy użyciu instrumentów płatniczych oraz system kart płatniczych. Nowelizacja przewiduje, że w zakresie zapewnienia egzekwowania przepisów rozporządzenia 2015/751 przez operatorów schematów płatniczych podlegających jego reżimowi (systemów kart płatniczych) organem właściwym zostanie wyznaczony Prezes Narodowego Banku Polskiego. W odniesieniu do wyznaczenia organu właściwego nad działalnością dostawców usług płatniczych (wydawców instrumentów płatniczych, agentów rozliczeniowych) zadania te zostaną powierzone Komisji Nadzoru Finansowego. Rozdzielenie funkcji nadzorczych w zakresie zapewnienia egzekwowalności rozporządzenia 2015/751 między Prezesa NBP i KNF wpisuje się w aktualny zakres kompetencji obu organów w sferze rynku finansowego. Prezes NBP sprawuje nadzór systemowy nad infrastrukturą rynku finansowego, tworzącą system płatniczy, natomiast KNF jest organem nadzoru ostrożnościowego nad dostawcami usług płatniczych.