Przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Luksemburgu odbyła się wspólna rozprawa w sprawach: C-47/08 Komisja Europejska przeciwko Belgii, C-50/08 Komisja Europejska przeciwko Francji, C-51/08 Komisja Europejska przeciwko Wielkiemu Księstwu Luksemburga, C-53/08 Komisja Europejska przeciwko Republice Austrii, C-54/08 Komisja Europejska przeciwko Republice Federalnej Niemiec oraz C-61/08 Komisja Europejska przeciwko Grecji. Skargi złożone przez Komisję Europejską w powyższych sprawach dotyczyły naruszenia art. 43 TWE (swoboda przedsiębiorczości, obecnie art. 49 TFUE) poprzez ustanowienie w przepisach krajowych wymogu obywatelstwa dla notariuszy, co uniemożliwiło obywatelom innych państw członkowskich wykonywanie tego zawodu na terytorium państw pozwanych.
Ze względu na znaczenie rozstrzygnięcia w powyższych sprawach dla polskich przepisów regulujących wykonywanie zawodu notariusza Rząd RP złożył w sprawach C-51/08, C-53/08 i C-54/08 wnioski interwencyjne. W uwagach na piśmie Rząd RP zajął stanowisko, w którym wskazał, iż do zawodu notariusza zastosowanie ma przewidziana w art. 45 TWE (obecnie art. 51 TFUE) derogacja odnosząca się do zawodów związanych, choćby przejściowo, z wykonywaniem władzy publicznej. W szczególności ze względu na fakt, iż notariusze są korzystają z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym, wykonują zadania powierzone im przez państwo, a akty notarialne są dokumentami urzędowymi. W konsekwencji, zdaniem RP, dopuszczalne jest odstąpienie od zasad rynku wewnętrznego, a w szczególności od swobodnego przepływu osób i usług poprzez wprowadzenie wymogu obywatelstwa.
W rozprawie brali udział pełnomocnicy reprezentujący Komisję Europejską, państwa pozwane oraz interwenientów: Polskę, Słowenię, Słowację, Czechy, Rumunię, Litwę, Łotwę, Bułgarię i Węgry. Wszystkie państwa interweniujące podkreślały specyfikę zawodu notariusza oraz znaczenie pełnionych przez niego funkcji dla bezpieczeństwa krajowego obrotu prawnego. Pytania zadane przez sędziów Trybunału oraz rzecznika generalnego dotyczyły specyfiki uregulowań krajowych, a w szczególności zakresu zadań powierzonych notariuszom przez państwo oraz pozycji notariuszy w krajowym systemie prawnym. Sędziowie starali się również ustalić, czy notariusze posiadają w poszczególnych państwach uprawnienia decyzyjne i czy mogą wydawać rozstrzygnięcia niezależnie od stanowiska stron czynności prawnej.
W wystąpieniu na rozprawie Pełnomocnik Rządu RP podtrzymał stanowisko przedstawione na etapie pisemnym. Ze względu na liczbę występujących państw oraz krótki czas wypowiedzi (10 min.) pełnomocnik RP skoncentrował się na problemach nie poruszonych przez inne strony postępowania, a w szczególności na negatywnych konsekwencjach otwarcia rynku usług notarialnych. Wskazał mianowicie, iż zniesienie wymogu obywatelstwa nie będzie oznaczało wyłącznie, iż obywatele innych państw członkowskich będą mogli uzyskać (albo ew. uznać zgodnie z dyrektywą 2005/36/WE) kwalifikacje notariusza w innym kraju UE, dopuszczalne będzie również świadczenie usług transgranicznych. Tym samym notariusz francuski będzie mógł, nie wyjeżdżając poza terytorium swojego państwa, sporządzić akt przeniesienia własności nieruchomości położonej w Polsce. W braku szczególnych uregulowań prawa UE odnoszących się do zasad sporządzania i uznawania tego rodzaju dokumentów, otwarcie rynku usług notarialnych jest w praktyce niemożliwe. Stanowisko Rządu RP na rozprawie przedstawiał Pan Cezar Herma – dyrektor Departamentu Prawa Unii Europejskiej w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Opinia rzecznika generalnego w przedmiotowych sprawach zostanie wydana w dniu 7 września 2010 r. Wyrok zostanie wydany w późniejszym terminie.
Ze względu na znaczenie rozstrzygnięcia w powyższych sprawach dla polskich przepisów regulujących wykonywanie zawodu notariusza Rząd RP złożył w sprawach C-51/08, C-53/08 i C-54/08 wnioski interwencyjne. W uwagach na piśmie Rząd RP zajął stanowisko, w którym wskazał, iż do zawodu notariusza zastosowanie ma przewidziana w art. 45 TWE (obecnie art. 51 TFUE) derogacja odnosząca się do zawodów związanych, choćby przejściowo, z wykonywaniem władzy publicznej. W szczególności ze względu na fakt, iż notariusze są korzystają z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym, wykonują zadania powierzone im przez państwo, a akty notarialne są dokumentami urzędowymi. W konsekwencji, zdaniem RP, dopuszczalne jest odstąpienie od zasad rynku wewnętrznego, a w szczególności od swobodnego przepływu osób i usług poprzez wprowadzenie wymogu obywatelstwa.
W rozprawie brali udział pełnomocnicy reprezentujący Komisję Europejską, państwa pozwane oraz interwenientów: Polskę, Słowenię, Słowację, Czechy, Rumunię, Litwę, Łotwę, Bułgarię i Węgry. Wszystkie państwa interweniujące podkreślały specyfikę zawodu notariusza oraz znaczenie pełnionych przez niego funkcji dla bezpieczeństwa krajowego obrotu prawnego. Pytania zadane przez sędziów Trybunału oraz rzecznika generalnego dotyczyły specyfiki uregulowań krajowych, a w szczególności zakresu zadań powierzonych notariuszom przez państwo oraz pozycji notariuszy w krajowym systemie prawnym. Sędziowie starali się również ustalić, czy notariusze posiadają w poszczególnych państwach uprawnienia decyzyjne i czy mogą wydawać rozstrzygnięcia niezależnie od stanowiska stron czynności prawnej.
W wystąpieniu na rozprawie Pełnomocnik Rządu RP podtrzymał stanowisko przedstawione na etapie pisemnym. Ze względu na liczbę występujących państw oraz krótki czas wypowiedzi (10 min.) pełnomocnik RP skoncentrował się na problemach nie poruszonych przez inne strony postępowania, a w szczególności na negatywnych konsekwencjach otwarcia rynku usług notarialnych. Wskazał mianowicie, iż zniesienie wymogu obywatelstwa nie będzie oznaczało wyłącznie, iż obywatele innych państw członkowskich będą mogli uzyskać (albo ew. uznać zgodnie z dyrektywą 2005/36/WE) kwalifikacje notariusza w innym kraju UE, dopuszczalne będzie również świadczenie usług transgranicznych. Tym samym notariusz francuski będzie mógł, nie wyjeżdżając poza terytorium swojego państwa, sporządzić akt przeniesienia własności nieruchomości położonej w Polsce. W braku szczególnych uregulowań prawa UE odnoszących się do zasad sporządzania i uznawania tego rodzaju dokumentów, otwarcie rynku usług notarialnych jest w praktyce niemożliwe. Stanowisko Rządu RP na rozprawie przedstawiał Pan Cezar Herma – dyrektor Departamentu Prawa Unii Europejskiej w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Opinia rzecznika generalnego w przedmiotowych sprawach zostanie wydana w dniu 7 września 2010 r. Wyrok zostanie wydany w późniejszym terminie.