Powód będący członkiem wspólnoty mieszkaniowej wniósł o ustalenie nieistnienia uchwały Wspólnoty w sprawie wysokości zaliczek na pokrycie kosztów zarządu nieruchomości wspólnej. Pozwana Wspólnota w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa zarzucając, że powód nie ma interesu prawnego w dochodzeniu przedmiotowego roszczenia. Pomiędzy stronami toczy się bowiem inne postępowanie z powództwa Wspólnoty, w którym domaga się ona zasądzenia od powoda zaległych zaliczek na poczet kosztów zarządu, a ich łączną wysokość wywodzi ze spornej uchwały. Kwestionując zasadność powództwa w tamtym postępowaniu i powołując się nie nieistnienie tej uchwały powód mógłby zatem osiągnąć w pełni ochronę swych praw na tej drodze.

Uprawniony może utracić interes prawny

Sąd Apelacyjny uznał powództwo za nieuzasadnione z uwagi na brak po stronie powoda interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. Co do zasady, członek wspólnoty mieszkaniowej ma interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie nieistnienia jej uchwały. Sąd podkreślił jednak, że interes prawny nie ma charakteru statycznego, tzn. raz nabyty, utrzymuje się niezależnie od okoliczności. Innymi słowy, podmiot, który posiada interes prawny, może go utracić bądź to z uwagi na zmianę okoliczności, bądź zaistnienie przesłanki „wyłączającej” ten interes.

LEX Linie Orzecznicze
Artykuł pochodzi z programu LEX Linie Orzecznicze
Już dziś wypróbuj funkcjonalności programu. Analizy, komentarze, akty prawne z interpretacjami


Wyrok ustalający musi być jedynym środkiem ochrony

Ponadto, interes prawny występuje wtedy, gdy sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości, a jednocześnie interes ten nie podlega ochronie w drodze innego środka. Powództwo przewidziane w art. 189 k.p.c. powinno stanowić zatem jedyny i niezbędny środek prawny ochrony praw powoda. Oznacza to, że powód nie ma interesu prawnego, gdy może on w innej sprawie np. o świadczenie, uzyskać wystarczającą ochronę swoich praw.

Podważać istnienie uchwały można też w innym postępowaniu

Sąd Apelacyjny odnosząc się do okoliczności sprawy zwrócił uwagę, że między tymi samymi stronami przed Sądem Rejonowym toczy się proces o zapłatę z powództwa Wspólnoty przeciwko powodowi. Podstawę faktyczną żądania stanowi sporna uchwała. Co więcej, Wspólnota dochodzi wszystkich niezaspokojonych roszczeń przysługujących jej w stosunku do powoda wynikających z tej uchwały. Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie powinno być wątpliwości, że właśnie w sprawie o zapłatę w pełni chronione są prawa powoda związane z realizacją spornej uchwały. Oczywistym jest przy tym, że w pierwszej kolejności badaniu przez sąd będzie podlegać fakt istnienia uchwały rodzącej obowiązek zapłaty. Okoliczność ta przesądza o braku interesu prawnego w domaganiu się ustalenia przez sąd w innym postępowaniu istnienia przedmiotowej uchwały.

Tak orzekł Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 12 października 2016 r. sygn. akt I ACa 899/16.

Opracowanie: Marek Sondej