Już w sierpniu Prawo.pl pisało o tym, że Ministerstwo Sprawiedliwości (MS) chce, by istniała możliwość zatrudnienia na stanowiskach kierowniczych w Służbie Więziennej pracowników cywilnych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami stanowiska kierownicze obsadzane mogą być tylko przez oficerów tej służby. Resort uzasadnia swoje propozycje koniecznością nadzorowania takich obszarów jak programy inwestycyjne czy wdrażanie nowych technologii.

Zgodnie z obecnym brzmieniem przepisów - art. 64 ustawy o Służbie Więziennej "zastępców Dyrektora Generalnego powołuje, spośród oficerów Służby Więziennej, i odwołuje ze stanowiska Minister Sprawiedliwości na wniosek Dyrektora Generalnego”. Z kolei zgodnie z art. 65 ww. "dyrektora okręgowego powołuje, spośród oficerów Służby Więziennej, i odwołuje ze stanowiska Minister Sprawiedliwości na wniosek Dyrektora Generalnego. Zastępcę dyrektora okręgowego powołuje, spośród oficerów Służby Więziennej, i odwołuje ze stanowiska Dyrektor Generalny na wniosek dyrektora okręgowego”. Art. 66 stanowi, że „dyrektora zakładu karnego i dyrektora aresztu śledczego powołuje, spośród oficerów Służby Więziennej, i odwołuje ze stanowiska Dyrektor Generalny na wniosek właściwego dyrektora okręgowego. Zastępców dyrektora zakładu karnego i zastępców dyrektora aresztu śledczego powołuje, spośród oficerów Służby Więziennej, i odwołuje ze stanowiska dyrektor okręgowy na wniosek dyrektora tego zakładu karnego lub dyrektora tego aresztu śledczego". Zmiany polegają na dodaniu po "spośród oficerów Służby Więziennej" lub "pracowników Służby Więziennej".  

Nowelizacja nie obejmuje wszystkich stanowisk kierowniczych w Służbie Więziennej. Pracownicy cywilni nadal nie będą mieli możliwości piastowania stanowiska dyrektora okręgowego SW, dyrektora danego zakładu karnego czy dyrektora aresztu śledczego. Te funkcje nadal pozostaną zarezerwowane dla funkcjonariuszy Służby Więziennej, natomiast pracownicy cywilni będą mogli być m.in. zastępcami dyrektora generalnego CZSW czy zastępcami dyrektorów okręgowych SW, zakładów karnych i aresztów śledczych.

 

Czytaj: Cywil będzie mógł być szefem w SW >>

Gdzie potrzebni cywile?

MS uważa, że pracownicy cywilni na kierowniczych stanowiskach potrzebni są m.in. do zadań związanych z programami inwestycyjnymi. Chodzi o:

  •     budowę nowych jednostek penitencjarnych i pawilonów mieszkalnych,
  •     wdrażanie technologii informatycznych (np. Centralna Baza Danych Osób Pozbawionych Wolności albo System  Dozoru Elektronicznego),
  •     realizowanie procedur zamówieniowych (np. przetargi na dostawę energii elektrycznej i innych paliw do wszystkich zakładów karnych i aresztów śledczych w kraju), koniecznym wydaje się stworzenie możliwości zatrudnienia na stanowiskach kierowniczych w Służbie Więziennej również pracowników cywilnych, będących specjalistami z poszczególnych dziedzin, w tym strategicznie ważnych dla funkcjonowania jednostek organizacyjnych więziennictwa, odpowiedzialnych na przykład za prowadzenie zagadnień finansowo - inwestycyjnych lub informatycznych w jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej.

 

Czytaj w LEX: Zając Bartosz, Współczesne problemy więziennictwa z perspektywy funkcjonariuszy Służby Więziennej >

Groźba upolitycznienia formacji?  

Zarząd Główny Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa wyraził w swojej opinii sprzeciw do proponowanych zmian. Jak wskazano, z zapowiedzi MS wynikało, że planowana nowelizacja ustawy o Służbie Więziennej obejmie cały jej obszar, a nie jedynie kwestię powoływania na stanowiska kierownicze w Służbie Więziennej pracowników cywilnych.

- Co więcej, miała ona zostać wypracowana wspólnie ze stroną społeczną. Tymczasem obecny projekt ustawy koncentruje się wyłącznie na zmianach dotyczących obsady stanowisk kierowniczych i wprowadza możliwość powoływania na te stanowiska pracowników cywilnych, co budzi nasz stanowczy sprzeciw. Zarząd Główny NSZZFiPW apeluje do Pana Premiera o wycofanie się Ministerstwa Sprawiedliwości z tego absurdalnego pomysłu. Proponowane zmiany mogą doprowadzić do poważnych konsekwencji, które zagrożą właściwemu wizerunkowi Służby Więziennej w oczach społeczeństwa - wskazano.

I wyjaśniono, że Służba Więzienna jest umundurowaną i uzbrojoną formacją apolityczną, której głównym celem jest ochrona społeczeństwa przed sprawcami przestępstw. - Istnieje realne ryzyko, że w wyniku tych zmian na stanowiska kierownicze zostaną powoływane osoby powiązane z różnymi ugrupowaniami politycznymi, co może prowadzić do sytuacji, w której priorytetem tych osób będą ich poglądy polityczne, a nie zapewnienie bezpieczeństwa w jednostkach penitencjarnych - wskazano.

Dodano, że kolejnym kluczowym aspektem jest kwestia autorytetu przełożonego. - Osoba pełniąca funkcję dyrektora okręgowego, dyrektora zakładu karnego czy aresztu śledczego, która nie przeszła przez ścieżkę awansowania w różnych korpusach, nie będzie posiadała rzeczywistego autorytetu wśród swoich podwładnych. Pozostanie jej jedynie autorytet formalny, wynikający z zajmowanego stanowiska. Funkcjonariusze, którzy przez lata pracują nad swoim awansem i zdobywają odpowiednie doświadczenie oraz kwalifikacje, stracą motywację do dalszej służby, gdyż możliwość awansu może być odebrana przez powołanie osoby z zewnątrz - podsumowuje związek.

Wzory dokumentów - LEX:

 

Masowe odejścia ze służby

Związkowcy dodają, że może się to przełożyć na stabilność służby. - W ostatnich miesiącach ze służby odeszła rekordowa liczba funkcjonariuszy, co spowodowane jest ciągłymi zmianami w przepisach, które wprowadzają niepewność i brak stabilizacji. Proponowane zmiany mogą jeszcze bardziej pogłębić tę niekorzystną tendencję, co grozi dalszym osłabieniem kadry Służby Więziennej. Służba ta jest formacją, w której służą wyspecjalizowani funkcjonariusze, posiadający odpowiednie doświadczenie i kwalifikacje do zarządzania jednostkami penitencjarnymi. Proponowanie, aby na stanowiska kierownicze powoływać osoby z zewnątrz, jedynie z powodu posiadanego wykształcenia, jest w naszej ocenie niezrozumiałe i absurdalne - dodają związkowcy.

Krytycznie propozycje ocenia też Rada Krajowej Sekcji Służby Więziennej NSZZ „Solidarność”.

- W ocenie skutków regulacji wnioskodawca uzasadnia potrzebę zmiany ze względu na chęć zatrudniania wysokiej jakości specjalistów z dziedziny ekonomii, finansów publicznych czy wdrażania technologii w jednostkach penitencjarnych, wskazując stanowiska zastępców Dyrektora generalnego, zastępców Dyrektora okręgowego, zastępców Dyrektora aresztu śledczego, zastępców Dyrektora zakładu karnego. Jednak w proponowanej zmianie wnioskodawca idzie o krok dalej wnioskując, o zmiany przepisów dotyczących powoływania Dyrektorów jednostek organizacyjnych Służby Więziennej - podnosi.

Czytaj w LEX: Droga sądowa w sprawach dyscyplinarnych funkcjonariuszy Służby Więziennej >

 

Kilka zagrożeń

"Solidarność" wskazuje na kilka zagrożeń powołania na kierownicze stanowisko w Służbie Więziennej osoby bez doświadczenia w formacji mundurowej:

  1. Brak zrozumienia specyfiki pracy: Praca w Służbie Więziennej wymaga specyficznego zestawu umiejętności i wiedzy, które często są nabywane poprzez doświadczenie w formacji mundurowej. Osoba bez tego tła może nie rozumieć unikalnych wyzwań, jakie niesie ze sobą zarządzanie zakładami karnymi, co może prowadzić do nieoptymalnych decyzji.
  2. Trudności w zdobyciu autorytetu: W strukturach mundurowych hierarchia i autorytet odgrywają kluczową rolę. Kierowanie zespołem, który składa się głównie z osób mających doświadczenie w służbach mundurowych, może być trudne, jeśli lider nie posiada takiego samego zaplecza. Może to prowadzić do braku zaufania i respektu ze strony podwładnych.
  3. Brak znajomości procedur i regulacji: Służba Więzienna podlega licznym regulacjom prawnym, procedurom operacyjnym i standardom bezpieczeństwa, które są specyficzne dla tego rodzaju działalności. Osoba bez doświadczenia w tej dziedzinie może nie być w pełni świadoma wszystkich tych aspektów, co zwiększa ryzyko błędów i nieprzestrzegania procedur.
  4. Problemy z zarządzaniem kryzysowym: Sytuacje kryzysowe, takie jak zamieszki w więzieniach, wymagają szybkich i zdecydowanych działań opartych na doświadczeniu i znajomości taktyk oraz procedur operacyjnych. Pracownik cywilny bez doświadczenia w zarządzaniu takimi sytuacjami może mieć trudności z podejmowaniem odpowiednich decyzji w kryzysowych momentach.
  5. Zagrożenie dla bezpieczeństwa: Niewłaściwe zarządzanie, wynikające z braku doświadczenia, może prowadzić do sytuacji, które zwiększają ryzyko dla bezpieczeństwa więźniów, personelu oraz społeczeństwa. Nieznajomość standardów bezpieczeństwa może skutkować nieodpowiednimi decyzjami, które mogą eskalować problemy.
  6. Zniechęcenie i rotacja kadr: Jeśli kierownictwo nie posiada odpowiednich kompetencji i  doświadczenia, może to prowadzić do frustracji wśród personelu. Taka sytuacja może zwiększać rotację kadr oraz obniżać morale w jednostkach.

 

- Co więcej, powoływanie pracowników na stanowisko dyrektora jednostki, w konsekwencji może prowadzić do upolitycznienia wspominanych stanowisk, co w skutkach będzie miało negatywne oddziaływanie na wizerunek Służby Więziennej lokalnie, a nadto grozi uzależnieniem funkcji od bieżącej sytuacji politycznej i nadmierną rotacją - wskazano.

Postuluje też stworzenie Korpusu Służby Cywilnej w Służbie Więziennej w liczbie dwóch tysięcy etatów, w ciągu najbliższych czterech lat, do wsparcia zadań administracyjnych Służby Więziennej, między innymi zatrudniając specjalistów z dziedziny ekonomii, inwestycji czy technologii.