- Usługi użyteczności publicznej odgrywają niezwykle ważną rolę w europejskim modelu społecznym. Niektórych obszarów działalności z pewnością nie należy pozostawiać wyłącznie siłom rynkowym, a państwa członkowskie mają dużą swobodę w określaniu, które usługi uznawane są za usługi użyteczności publicznej. Jednak w kontekście jednolitego rynku UE musimy zapewnić świadczenie takich usług w zgodzie z zasadami ustanowionymi w Traktacie, aby uniknąć zakłóceń konkurencji. Ma to jeszcze większe znaczenie w okresie, takim jak obecny, gdy konsolidacja budżetowa staje się najważniejszym warunkiem wyjścia z kryzysu, stymulowania wzrostu i zwiększenia spójności społecznej - oświadczył Joaquín Almunia, wiceprzewodniczący Komisji i komisarz ds. konkurencji, dodając: „Komisja przeprowadzi obiektywną ocenę w celu możliwie dokładnego określenia korzyści, jakie przyniósł pakiet z 2005 r., lecz oczywiście także trudności, jakie państwa członkowskie i zainteresowane strony mogły napotkać stosując go”.

Komisja Europejska zainicjowała konsultacje publiczne w celu oceny stosowania pakietu w sprawie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym z 2005 r. Celem pakietu jest wyjaśnienie, w jakich okolicznościach finansowanie przez państwo usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym może być uznawane za zgodne z przepisami w dziedzinie pomocy państwa. Polityka konkurencji nie ma zastosowania do wszystkich usług świadczonych w interesie ogólnym, jedynie do usług o charakterze gospodarczym, tj. usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Prawo UE definiuje działalność gospodarczą jako każdą działalność polegającą na oferowaniu towarów i/lub usług na określonym rynku, na przykład usługi nadawcze, energetyka, transport i usługi pocztowe.

W wyroku w sprawie Altmark1 Europejski Trybunał Sprawiedliwości uznał, że rekompensata usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu, w związku z czym podlega kontroli Komisji, chyba że łącznie spełnione zostaną cztery warunki:

-beneficjent otrzymał jasno określone zadanie świadczenia usługi publicznej;
-parametry służące do obliczenia wysokości rekompensaty zostały z góry ustalone w sposób obiektywny i przejrzysty;
-rekompensata nie może przekraczać wysokości kosztów poniesionych w związku ze świadczeniem usługi publicznej pomniejszonych o przychody ze świadczenia usługi (rekompensata może jednak zawierać uzasadniony zysk);
-beneficjent został wyłoniony w drodze przetargu publicznego lub rekompensata została wyliczona na podstawie kosztów dobrze prowadzonego przedsiębiorstwa wyposażonego w odpowiednie środki potrzebne do świadczenia usługi publicznej.

W następstwie wyroku w sprawie Altmark Komisja przyjęła w lipcu 2005 r. pakiet w sprawie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, obejmujący:

- decyzję Komisji (na podstawie art. 106 ust. 3 Traktatu UE) określającą warunki, przy spełnieniu których rekompensata dla przedsiębiorstw za świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym jest zgodna z zasadami pomocy państwa i nie podlega obowiązkowi uprzedniego zgłaszania Komisji. Decyzję stosuje się w odniesieniu do szpitali i budownictwa socjalnego niezależnie od kwoty oraz do innych sektorów, w których rekompensata nie przekracza 30 mln EUR rocznie oraz pod warunkiem, że roczny obrót beneficjenta nie przekracza 100 mln EUR. Decyzja obejmuje również transport powietrzny i morski na wyspy wchodzące w skład terytorium UE oraz lotniska i porty, których liczba pasażerów nie przekracza określonego poziomu3;

- ramy określające warunki, przy spełnieniu których rekompensata nieobjęta przepisami decyzji może jednak zostać uznana za zgodną z przepisami dotyczącymi pomocy państwa po zgłoszeniu jej Komisji i przeanalizowaniu przez nią. Rekompensata przekraczająca koszty usług użytku publicznego lub wykorzystywana przez przedsiębiorstwa na innych rynkach podlegających konkurencji jest nieuzasadniona, a tym samym niezgodna z zasadami pomocy państwa określonymi w Traktacie.

Zarówno decyzja, jak i ramy, przewidują sporządzenie przez Komisję sprawozdania z oceny na podstawie wiedzy na temat funkcjonowania pakietu oraz wyników szeroko zakrojonych konsultacji, prowadzonych przez Komisję w szczególności na podstawie przedstawionych przez państwa członkowskie sprawozdań z wdrażania decyzji. Komisja opublikowała zarówno otrzymane od państw członkowskich sprawozdania na temat stosowania zasad, jak i kwestionariusze skierowane do dostawców usług użyteczności publicznej, odbiorców takich usług, zainteresowanych podmiotów, obywateli i wszystkich innych zainteresowanych. Wyniki konsultacji publicznych posłużą jako podstawa oceny pakietu z 2005 r. oraz podstawa zaproponowania ulepszeń.