Fragment Niezbędnika Dyrektora - Dyrektor Szkoły nr 4/2011, Elżbieta Linowska
Kontrola zarządcza to zarządzanie przez cele.
Kontrola zarządcza opisuje kompleksowy proces zarządzania jednostką, przy czym jednym z istotniejszych jej elementów jest wyznaczanie celów i zadań, monitorowanie stopnia ich osiągania, dokonywanie analizy zagrożeń (ryzyk) w procesierealizacji zadań oraz planowanie działań mających na celu obniżanie prawdopodobieństwa i skutków tych ryzyk do akceptowalnego poziomu.
Kierownik jednostki jest obowiązany stworzyć system zarządzania, a posiłkując się nazewnictwem z ustawy o finansach publicznych – system kontroli zarządczej, rozumiany jako zestaw rozwiązań organizacyjnych i prawnych, wyposażony w narzędzia kierowania (mechanizmy kontroli zarządczej).
1. Rola organu prowadzącego
Wspomniany Komunikat Ministra Finansów z 16.12.2009 r. nie tylko doprecyzowuje zakres kontroli zarządczej, lecz także reguluje jej strukturę oraz zakresy zadań, jeśli chodzi o współpracę pomiędzy jednostkami sektora finansów publicznych a jednostkami samorządu terytorialnego, czyli w przypadku oświaty – organami prowadzącymi.
Zgodnie z zapisami Komunikatu placówki oświatowe oraz wszystkie inne jednostki organizacyjne założone oraz „podlegające” urzędom gminy, starostwom, innym organom założycielskim (nawet szkoły rządowe) stanowią I poziom kontroli zarządczej: 2.2. Podstawowym poziomem funkcjonowania kontroli zarządczej w całym sektorze finansów publicznych jest jednostka sektora finansów publicznych (I poziom kontroli zarządczej). Za funkcjonowanie kontroli zarządczej w jednostce odpowiedzialny jest jej kierownik.
Poziom II stanowią natomiast wspomniane organy prowadzące, czyli w przeważającej większości jednostki samorządu terytorialnego. Komunikat nie zawiera żadnych zapisów odnośnie do jakichkolwiek obowiązków organów prowadzących w zakresie szkolenia czy też wdrażania kontroli zarządczej w jednostkach podległych. Jedyne, co wynika z Komunikatu w tym zakresie, to obowiązek składania przez jednostki (poziom I) do organów prowadzących (poziom II) oświadczeń o stanie kontroli zarządczej (o czym dalej).
2. Standardy kontroli zarządczej
Poniżej zostały omówione standardy kontroli zarządczej, ich krótka analiza, a także przedstawiono przykłady działań, które powinien podjąć dyrektor.
Uwaga! Wskazane dla każdego ze standardów działania nie wyczerpują pełnego zakresu czynności, które należy podjąć, a jedynie wskazują niektóre z nich w celu ukierunkowania działań Czytelnika.
Rolą Dyrektora jest dostosowanie działań podejmowanych w jednostce do własnych potrzeb. Pamiętać należy, że podejmowane działania, a zatem system kontroli zarządczej, powinny być „uszyte na miarę” dla jednostki. Działaniami w ramach KZ należy objąć wszystkie obszary funkcjonowania jednostki.
Cały materiał dostępny w kwietniowym numerze czasopisma "Dyrektor Szkoły"