We wrześniu czeka nas wysyp szkolnych wycieczek, bo 60 mln zł, które MEN przeznaczyło na dopłaty na ten cel, rozeszło się jak świeże bułeczki. Pula wyczerpała się w ciągu dwunastu minut. Problem z pracą nauczyciela w tym czasie pozostaje jednak póki co nierozwiązany, choć był jednym z tematów czwartkowego spotkania zespołu ds. pragmatyki zawodowej nauczycieli. - Na tym spotkaniu rozstrzygnięć - także w tej materii - nie było - mówi Prawo.pl Urszula Woźniak, wiceprezeska ZNP. Ustalono za to harmonogram prac zespołów roboczych.
Nauczyciel nie musi kończyć kursu na wychowawcę wypoczynku>>
Wycieczka uderza nauczycieli po kieszeni
Wyjaśniając postulaty ZNP, Urszula Woźniak wskazuje, że problem związany z płaceniem za wycieczki szkolne ma złożony charakter - po pierwsze jest to kwestia płacenia pedagogom nie tylko za realizację pensum, ale także za godziny ponadwymiarowe, które zrealizowaliby, gdyby nie podjęli się opieki nad uczestnikami wycieczki. - To też kwestia płacenia godzin nadliczbowych, jeżeli wycieczka trwa kilka dni, a nauczyciel sprawuje opiekę nad uczniami przez cały wyjazd -mówi wiceprezeska ZNP. Resort - jak zadeklarowała Barbara Nowacka - pozostaje otwarty na propozycję i deklaruje chęć rozwiązania tej kwestii, pytanie tylko, na ile to kwestia przepisów, a na ile ich ignorowania przez niektóre podmioty.
- Problemem jest kwestia płacenia za godziny nadliczbowe, jeżeli wycieczka trwa kilka dni, a nauczyciel sprawuje opiekę nad uczniami przez cały wyjazd - podkreśla. - Dużym problemem i to - moim zdaniem - poważniejszym niż sama treść przepisów, są złe praktyki. Z przepisów wprost wynika, że nauczyciel powinien otrzymać delegację służbową, powinien mieć zachowane normy czasu zarówno dobowego, jak i tygodniowego, tyle tylko, że tego się nie stosuje. I chodzi o to, by wreszcie MEN to wyegzekwował - mówi.
Wycieczka a czas pracy nauczyciela
A to może być problematyczne, bo poprzednie ekipy miały z tym problem. Ustawa - Karta Nauczyciela nie zawiera odrębnych i szczególnych rozwiązań prawnych w zakresie czasu pracy i wynagrodzeń nauczycieli w sytuacji realizacji zadań szkoły w formach innych, niż realizowane w warunkach szkolnych (zielone szkoły, wycieczki lub inne imprezy wyjazdowe). Mimo że interpretacja przepisów jest jasna, wciąż pojawiają się problemy nawet z płaceniem za godziny ponadwymiarowe. Resort edukacji już w zeszłym roku przypominał, że rozliczanie czasu pracy nauczyciela odpowiedzialny jest dyrektor szkoły oraz że nauczyciel, który nie zgadza się z decyzją pracodawcy, może dochodzić swoich praw na drodze sądowej, bowiem stosownie do treści art. 91c ust. 2 ustawy - Karta Nauczyciela, spory o roszczenia ze stosunku pracy nauczycieli, niezależnie od formy nawiązania stosunku pracy, rozpatrywane są przez sądy pracy.
Czytaj w LEX: Wynagrodzenie nauczycieli za godziny ponadwymiarowe w dniach wolnych od pracy >>
Powołano się na uchwałę siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego – Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z marca 1989 r., sygn. akt III PZP 53/88, z której wynika, że „zamieszczenie w planie organizacyjnym szkoły godzin ponadwymiarowych przypadających w dniach ustawowo wolnych od pracy oraz w dniach wolnych od pracy i w okresach przerw w pracy szkoły ustalonych w przepisach o organizacji roku szkolnego, w których nie odbywają się zajęcia dydaktyczne lub wychowawcze, nie uprawnia do wynagrodzenia przewidzianego (…) za nieodbyte godziny ponadwymiarowe.” Natomiast w uzasadnieniu sędziowie stwierdzają, że nie dotyczy to przydzielonych nauczycielowi prawidłowo zajęć w godzinach ponadwymiarowych, także w wymienionych dniach wolnych od pracy lub w okresach przerw w pracy, jeżeli szkoła prowadzi wówczas określoną działalność dydaktyczną lub wychowawczą.
Pięć dni, 40 godzin
Szkoły organizują wycieczki w ramach swoich statutowych zdań - nauczyciele wyznaczeni przez dyrektora na opiekunów na takim wyjeździe wykonują zadania służbowe. Na wycieczce organizowanej przez szkołę, (czyli przez pracodawcę) nauczyciela pełnoetatowego obowiązuje pięciodniowy i 40-godzinny i 5-dniowy tydzień pracy, o którym mowa w art. 42 ust. 1 i art. 42c ust. 1 KN. Rozkład czasu pracy nie musi być natomiast równomierny po 8 godzin w ciągu każdego z 5 dni pracy. Opieka nad uczniami (w dzień i w nocy) powinna zostać zorganizowana w taki sposób, aby obowiązujące nauczyciela normy czasu pracy nie zostały przekroczone, co wymaga wyznaczenia odpowiedniej liczby opiekunów. Najlepsze byłoby rozwiązanie pozwalające na zaplanowanie zadań opiekuńczych bez przekroczenia 40-godzinnego tygodnia pracy nauczycieli.
Czytaj też w LEX: Czas pracy nauczycieli szkół >
Wycieczka to wyjazd służbowy
Przyjmuje się także, że pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedzibą pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy, przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. W świetle tego przepisu z podróżą służbową mamy do czynienia, jeżeli spełnia ona łącznie następujące warunki:
- jest odbywana poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałe miejsce pracy pracownika,
- jest odbywana na polecenie pracodawcy, który zobowiązuje pracownika do jej odbycia,
- jest odbywana w celu wykonania określonego przez pracodawcę zadania.
Polecenie odbycia podróży służbowej powinno określać w sposób skonkretyzowany zadania, jakie pracownik ma wykonać oraz termin i miejsce ich realizacji (zob.: wyrok NSA z 6.12.2016 r., II FSK 3114/14; wyrok SA w Poznaniu z 12.06.2013 r., III AUa 31/13; wyrok SA w Poznaniu z 18.04.2013 r., III AUa 1388/12). Zatwierdzenie przez dyrektora szkoły karty wycieczki nie jest sensu stricto poleceniem wyjazdu służbowego, a oznacza jedynie zgodę dyrektora szkoły na jej zorganizowanie. Po zatwierdzeniu karty wycieczki dyrektor szkoły winien wydać poszczególnym nauczycielom polecenie wyjazdu służbowego. Szkoła obowiązana jest pokryć koszty poniesione przez nauczycieli w związku z takim wyjazdem.
Sprawdź w LEX: Czy dokumentacja dotycząca wycieczki szkolnej może być prowadzona w formie elektronicznej w e-dzienniku? >
Sporna kwestia zwrotu kosztów
Część ekspertów przyjmuje, że jeżeli szkoła jest prowadzona przez jednostkę samorządu terytorialnego, to nauczycielom w związku z wyjazdem służbowym przysługuje zwrot kosztów oraz diety w wysokości i na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2013 r., poz. 167).
Czytaj w LEX: Rozliczenie podatkowe kosztów podróży służbowych krok po kroku >
Niemniej w przypadku nauczycieli wygląda to trochę inaczej niż w przypadku pozostałych kategorii pracowników - według rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 września 2001 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki wynika, że szkoła nie może z pieniędzy budżetowych przeznaczonych na tzw. delegacje pokrywać kosztów noclegów, wyżywienia, przejazdów nauczycieli opiekunów wycieczek szkolnych ( par. 1 ust. 1). Jednak w par. 16 stwierdza się, że działalność szkoły w zakresie krajoznawstwa i turystyki, w tym koszty przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia kierowników i opiekunów wycieczek lub imprez, może być finansowana ze środków pozabudżetowych, a w szczególności:
- z odpłatności uczniów biorących udział w wycieczce lub imprezie,
- ze środków pochodzących z działalności samorządu uczniowskiego i organizacji młodzieżowych działających na terenie szkoły,
- ze środków wypracowanych przez uczniów,
- ze środków przekazanych przez radę rodziców lub radę szkoły, a także osoby fizyczne i prawne.
Oznacza to, że organizator powinien pokryć koszty delegacji (noclegów, wyżywienia i przejazdów), niezależnie od tego, czy istnieją środki pozabudżetowe, o których mowa wyżej, przewidziane na ten cel. Nauczycielowi wyjeżdżającemu na wycieczkę dydaktyczną lub turystyczną nie należy się zatem na ogół zwrot kosztów - delegacja, ale dlatego, że ich po prostu - co do zasady - nie ponosi. Korzysta z transportu opłaconego przez rodziców lub opiekunów prawnych uczniów. W sytuacji kilkudniowej wycieczki nauczyciel nie ponosi także kosztów utrzymania ponieważ są one wkalkulowane w cenę wycieczki.
Sprawdź w LEX: Czy osoba zatrudniona na stanowisku pomoc nauczyciela może pełnić funkcję opiekuna podczas wycieczki szkolnej? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.