Ustanowienie w szkole zakazu opuszczania w czasie przerw terenu placówki przez ucznia pełnoletniego wydaje się nadmiernym ograniczeniem jego swobody osobistej. Szkoła może wprowadzić takie ograniczenia w sytuacjach wyjątkowych, wyłącznie jeżeli wymagają tego względy bezpieczeństwa.
Zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 5a u.s.o. dyrektor szkoły wykonuje zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez placówkę. Treść tego przepisu nie oznacza jednak, że dyrektor ma prawo ograniczać możliwość opuszczenia szkoły przez ucznia pełnoletniego, bowiem oznaczałoby to naruszenie choćby art. 52 Konstytucji. Zgodnie z ust. 1 tej regulacji każdemu zapewnia się wolność poruszania się po terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu, ale jednocześnie wolność ta może podlegać ograniczeniom określonym w ustawie. W tym wypadku jednak nie sposób uznać, że ustawa o systemie oświaty wprowadza ograniczenia, o których mowa w Konstytucji. Ograniczenie wolności poruszania się powinno wprost wynikać z regulacji ustawy, tymczasem tak nie jest, bowiem art. 39 u.s.o. nakazuje wyłącznie zapewnienie bezpieczeństwa, to zaś nie musi się wiązać z zakazem opuszczania szkoły.
Regulację dotyczącą obowiązków dyrektora należy zatem odczytywać w ten sposób, że uczniom uczestniczącym w zajęciach trzeba zapewnić bezpieczeństwo, natomiast dyrektor nie może zmusić uczniów pełnoletnich do samego uczestnictwa w zajęciach. Taka interpretacja jest zresztą spójna z treścią art. 15 u.s.o., regulującego wiek, w jakim uczeń jest objęty obowiązkiem szkolnym i obowiązkiem nauki.
Pełnoletni uczeń sam wystąpi o opinię poradni>>
Zgodnie z ust. 1 tego przepisu nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18. roku życia, a z kolei zgodnie z jego ust. 2 obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat, oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia. Po osiągnięciu pełnoletniości nauka nie jest obowiązkiem, zatem nie można wymagać od ucznia uczestnictwa w zajęciach, a co za tym idzie – ograniczać również jego wychodzenia ze szkoły.
Trzeba podkreślić, że w momencie gdy uczeń opuści szkołę, czyni to na własną odpowiedzialność. Jak słusznie zauważył poseł Arkadiusz Litwiński (Sejm VII kadencji, interpelacja nr 7999), nadmierne ograniczenie wolności pełnoletnich uczniów w zakresie opuszczania szkoły w imię ich bezpieczeństwa stałoby w sprzeczności z zasadą prawną wywodzącą się jeszcze z prawa rzymskiego volenti non fit iniuria (chcącemu nie dzieje się krzywda), bowiem pełnoletnia osoba wychodząca ze szkoły na ulicę dobrowolnie liczy się z ryzykiem, jakie wynika z tego faktu (np. potrącenia przez samochód interpelacja w tej sprawie). Z przywołanej paremii wynika, że jeśli ktoś dobrowolnie naraża się na szkodę, wiedząc, iż szkoda ta może nastąpić, nie będzie mógł wnieść skargi przeciwko innym stronom.
GIODO: oceny dorosłych uczniów nie powinny być udostępniane bez ich zgody>>
Pełną treść artykułu "Prawa i obowiązki ucznia pełnoletniego" można znaleźć w miesięczniku "Dyrektor Szkoły" nr 12/2014>>