Zawarte w nim pytania będą dotyczyć m.in. sposobu komunikowania się ucznia z nauczycielem, jego funkcjonowania w grupie rówieśniczej, indywidualnych potrzeb edukacyjnych oraz obszarów wymagających dodatkowego wsparcia. Autorzy rozwiązania i przedstawiciele resortu edukacji zakładają, że dzięki temu łatwiej będzie identyfikować uczniów napotykających różnego rodzaju trudności i skuteczniej dobierać formy pomocy.

 

Dziecko z ADHD z zaleceniami, ale bez finansowania>>

 

Nowy system oparty o ocenę funkcjonalną

Ocena funkcjonalna ma być narzędziem umożliwiającym pełniejsze rozpoznanie możliwości rozwojowych ucznia, jego potrzeb oraz zainteresowań. W założeniach MEN ma ona wspierać tworzenie środowiska edukacyjnego sprzyjającego rozwojowi dziecka, podnoszeniu efektywności nauki oraz wzmacnianiu jego poczucia własnej wartości. Resort podkreśla, że ocena funkcjonalna nie ma być nowym elementem systemu oświaty, lecz uporządkowaniem i wzmocnieniem działań, do których nauczyciele są już zobowiązani na mocy obowiązujących przepisów.

 

Prawo oświatowe nakłada bowiem na nauczycieli obowiązek rozpoznawania indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów, ich możliwości psychofizycznych, a także identyfikowania mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień. Do ich zadań ma należeć również diagnozowanie przyczyn trudności w nauce i funkcjonowaniu, podejmowanie działań wspierających rozwój kompetencji i potencjału uczniów oraz indywidualizowanie procesu kształcenia poprzez dostosowanie metod i form pracy do potrzeb dziecka. Ministerstwo Edukacji Narodowej zapowiada, że będzie systematycznie udostępniać szkołom i placówkom oświatowym materiały oraz narzędzia wspierające stosowanie oceny funkcjonalnej. Celem tych działań ma być pełniejsze wykorzystanie potencjału każdego ucznia oraz skuteczniejsze wspieranie jego rozwoju.

Czytaj też w LEX: Praca nauczycieli w okresie przerw świątecznych, ferii i dodatkowych dni wolnych od zajęć >

 

Nauczyciel oceni funkcjonowanie ucznia

Ocena funkcjonalna polega na całościowym opisie tego, jak uczeń funkcjonuje w codziennym życiu szkolnym i społecznym, a nie wyłącznie na sprawdzaniu jego wyników edukacyjnych czy posiadanych diagnoz. W procesie SzOF wykorzystywane są różnorodne dane dotyczące funkcjonowania dziecka, ze szczególnym naciskiem na jego aktywność i uczestnictwo – czyli to, co uczeń realnie potrafi robić oraz w jakim stopniu bierze udział w życiu szkoły, grupy rówieśniczej i środowiska lokalnego.

Podstawą oceny jest model ICF (Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia), który wyróżnia dziewięć kluczowych obszarów funkcjonowania ucznia – od uczenia się i komunikowania, przez samodzielność i relacje społeczne, po pełnienie roli ucznia i uczestnictwo w życiu lokalnej społeczności. Każdy z tych obszarów analizowany jest z uwzględnieniem wieku dziecka, etapu edukacyjnego oraz ról społecznych, jakie pełni ono w szkole, w domu i wśród rówieśników.


ICF wskazano dziewięć obszarów, które powinny podlegać takiej ocenie. Są to:

  • uczenie się i stosowanie wiedzy,
  • ogólne zadania i obowiązki,
  • porozumiewanie się,
  • w tym mobilność i aktywność manualna,
  • dbanie o siebie, samoobsługa i samodzielność,
  • życie domowe,
  • wzajemne kontakty i związki międzyludzkie,
  • kształcenie szkolne – rola ucznia,
  • życie w społeczności lokalnej.

Czytaj też w LEX: Przewodnik po zmianach w prawie oświatowym i prawie pracy w oświacie 2025 >

 

Szybsza identyfikacja potrzeb ucznia

Wprowadzenie oceny funkcjonalnej w szkole ma pozwolić na skrócenie czasu identyfikowania potrzeb ucznia oraz planowania działań wspierających. Dzięki zespołowej analizie prowadzonej przez nauczycieli, specjalistów i rodziców ma zostać ograniczona konieczność długiego oczekiwania na diagnozę w poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz gromadzenia rozbudowanej dokumentacji. Nawet jeśli wsparcie będzie wymagało później udziału poradni, szkoła ma mieć możliwość rozpoczęcia działań niemal natychmiast, a pomoc zewnętrzna ma pełnić rolę uzupełniającą, a nie jedynego źródła interwencji.

Ocena funkcjonalna ma również umożliwiać lepsze dopasowanie form pomocy do rzeczywistych potrzeb ucznia. Zamiast schematycznych rozwiązań, opartych wyłącznie na formalnych orzeczeniach, ma pozwalać na uwzględnienie mocnych stron dziecka, kontekstu środowiskowego oraz różnic w jego funkcjonowaniu w szkole i w domu. Dzięki temu wsparcie ma zyskiwać charakter indywidualny i interdyscyplinarny. Istotnym celem oceny ma być także objęcie pomocą uczniów, którzy dotychczas pozostawali poza systemem wsparcia z powodu niespełniania formalnych kryteriów diagnozy. Skoncentrowanie się na realnych trudnościach, a nie na dokumentacji, ma pozwolić na zabezpieczenie potrzeb szerszej grupy dzieci.

Zobacz też w LEX: Przegląd projektów rozporządzeń i ustaw z zakresu prawa oświatowego 2025 >

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.

.