ZUS nie będzie mógł wymierzyć osobie fizycznej dodatkowej opłaty za nieopłacenie lub opłacenie w nienależytej wysokości składek w przypadku, gdy za ten sam czyn osoba ta ponosi odpowiedzialność za przestępstwo lub za wykroczenie.
W dniu 10 maja 2012 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (druk nr 288). Ustawa zakłada, iż za nieopłacenie lub opłacenie w nienależytej wysokości składek na osobę fizyczną będącą płatnikiem składek nie będzie można nałożyć jednocześnie opłaty dodatkowej oraz kary za wykroczenie lub kary za przestępstwo. Podleganie odpowiedzialności za przestępstwo lub wykroczenie stanowić ma bowiem negatywną przesłankę dla wymierzenia dodatkowej opłaty.
Nowelizacja ustawy została przygotowana w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 listopada 2010 r. sygn. akt. P 29/09 (Dz. U. Nr 225, poz. 1474), który orzekł o niekonstytucyjności a zarazem niezgodności z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, przepisów na mocy których za ten sam czyn, polegający na nieopłaceniu lub opłaceniu w nienależytej wysokości składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne lub innych składek pobieranych przez ZUS, na osobę fizyczną będącą płatnikiem tych składek, można nałożyć sankcję administracyjną w postaci opłaty dodatkowej, a także karę za wykroczenie lub karę za przestępstwo.
Dotychczas osoba fizyczna będąca płatnikiem składek za nieopłacenie lub opłacenie w nienależytej wysokości składek ZUS mogła zostać ukarana podwójnie. Mogła zostać na nią nałożona opłata dodatkowa, która jest wymierzana przez ZUS w przypadku nieopłacania składek lub opłacania ich w zaniżonej wysokości. Wysokość opłaty wynosi od 1% do 100% nieopłaconych składek i jest stosowana adekwatnie do nieprawidłowości stwierdzonych w zakresie obowiązku opłacania składek i okoliczności, które do nich doprowadziły. Jednocześnie sankcje za ten sam czyn przewidują przepisy kodeksu karnego stanowiąc, iż ten kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Ustawa wprowadziła w art. 24 ust. 1 ustawy systemowej zastrzeżenie, z którego wynika, iż podleganie odpowiedzialności za przestępstwo lub wykroczenie stanowi negatywną przesłankę dla wymierzenia dodatkowej opłaty.
Płatnikowi będącemu osobą fizyczną skazanemu prawomocnym wyrokiem za nieopłacenie składek lub opłacenie ich w zaniżonej wysokości, nie będzie wymierzana dodatkowa opłata.
W przypadku wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie dotyczące nieopłacenia lub zaniżenia wysokości składek postępowania o wymierzenie dodatkowej opłaty płatnikowi składek będącemu osobą fizyczną za ten sam czyn nie będzie wszczynane, a wszczęte ulegnie zawieszeniu do dnia zakończenia postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie.
W razie prawomocnego skazania płatnika będącego osobą fizyczną za przestępstwo lub wykroczenie polegające na nieopłaceniu lub zaniżeniu wysokości składek wszczęte postępowanie o wymierzenie dodatkowej opłaty będzie umorzone z urzędu a w przypadku gdy była już wydana decyzja o wymierzeniu dodatkowej opłaty decyzja ta będzie uchylona z urzędu, a pobrana opłata będzie podlegała zwrotowi wraz z odsetkami.
Jednocześnie ZUS nie został całkowicie pozbawiony instrumentu dyscyplinującego, jakim jest dodatkowa opłata. W wypadku jednostek organizacyjnych, którym przysługuje przymiot płatnika składek, ZUS nadal będzie mógł wymierzać tego typu sankcję.
Zgodnie z treścią uchwalonej ustawy, wejdzie ona w życie z dniem utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów, tj. z dniem 31 maja 2012 r.
Źródło: www.sejm.gov.pl, stan z dnia 11 maja 2012 r.