SN: unijne ubezpieczenia społeczne w sądzie zgodnym z miejscem zamieszkania odwołującego się

Sprawy o świadczenia emerytalne lub rentowe związane z zatrudnieniem w UE powinien rozpoznawać sąd właściwy dla miejsca zamieszkania odwołującego się ubezpieczonego.

Ryszard K. złożył w maju ub. r. w gdańskim oddziale ZUS wniosek o emeryturę. W kwestionariuszu dotyczącym okresów składkowych i nieskładkowych pan K. wykazał – obok okresów zatrudnienia w Polsce – także pracę w Norwegii, którą wykonywał przez blisko 2,5 roku. Gdański oddział ZUS przekazał sprawę do wydziału realizacji umów międzynarodowych znajdującym się w szczecińskim oddziale Zakładu. Ponieważ oddział w Szczecinie wydał decyzję odmawiającą przyznania emerytury, Ryszard K. odwołał się do sądu.

Odwołanie adresowane było do sądu w Gdańsku, jednak ZUS przekazał je do sądu w Szczecinie. Sąd szczecińskie uznał się jednak za niewłaściwy i z powrotem przesłał akta sprawy do Gdańska. Na to postanowienie zażalenie złożył ZUS. Ale rozpoznający sprawę sąd apelacyjny nie zdecydował się na samodzielne rozstrzygnięcie sprawy, gdyż dostrzegł tu poważny problem prawny dotyczący właściwości sądów ubezpieczeń społecznych i skierował pytanie prawne do Sądu Najwyższego.

SN w uchwale stwierdził, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w których wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego - jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wyznaczonej przez Prezesa Zakładu jako właściwej w sprawach związanych z unijną koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego, o odmowie lub przyznaniu prawa do emerytury lub renty właściwy miejscowo jest sąd, w którego okręgu ma miejsce zamieszkania strona odwołująca się od tej decyzji (art. 461 § 2 i 2² k.p.c.).

Zdaniem Sądu – sprawa jest oczywista, ale Sąd Najwyższy zdecydował się na rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego tylko ze względu na pojawiającą się nieprawidłową praktykę sądów.

Z punktu widzenia prawnego nie może być wątpliwości. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego wyraźnie określają właściwość sądów ubezpieczeń społecznych według miejsca zamieszkania ubezpieczonego. Odstępstwo od tej zasady jest dopuszczalne, ale tylko w ściśle określonych ustawowo przypadkach – stwierdził w konkluzji SN.

Uchwała Sądu Najwyższego z 13 lipca 2012 r. (sygn. III UZP 2/12)

Michał Culepa