Rośnie liczba osób cierpiących z powodu schorzeń związanych ze stresem

Stres ma wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo poszczególnych osób, lecz również rzutuje na funkcjonowanie zakładów, instytucji i organizacji, a w...

Stres ma wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo poszczególnych osób, lecz również rzutuje na funkcjonowanie zakładów, instytucji i organizacji, a w konsekwencji i gospodarki państwa. Stres w miejscu pracy może dotknąć każdego bez względu na zajmowane stanowisko.

Typowymi czynnikami stresu związanego z pracą są: brak kontroli nad pracą, oczekiwania niedostosowane do możliwości pracowników oraz brak wsparcia ze strony przełożonych i kolegów. Jak wynika z badań, stres w pracy odczuwa aż 85% aktywnych zawodowo Polaków, a tylko 11% traktuje pracę jako spełnienie marzeń i źródło przyjemności, a dla ponad 60% jest przede wszystkim sposobem zarobienia na życie. Najwyższy procent zestresowanych pracą Polaków mieszka w Warszawie. Podobnie wg danych Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA) stres zajmuje drugie miejsce wśród najczęściej zgłaszanych problemów zdrowotnych związanych z pracą zawodową, a doświadcza go jedna czwarta pracowników we wszystkich państwach członkowskich UE. Z badań wynika, że stres jest przyczyną 50-60% wszystkich traconych dni roboczych. Pociąga to za sobą ogromne straty, zarówno pod względem ludzkiego cierpienia, jak i wyników ekonomicznych.

Psychologowie twierdzą, że stres rośnie wprost proporcjonalnie do ilości nakładanych zadań i ustawicznego skracania czasu na ich realizację. Wskutek tego, im więcej i szybciej musimy pracować, tym popełniamy więcej błędów, spóźniamy się, jesteśmy przemęczeni, i w konsekwencji odczuwamy rosnący stres, a w ślad za nim pojawiają się rozmaite dolegliwości psychosomatyczne.

Stres w miejscu pracy może dotknąć każdego bez względu na zajmowane stanowisko. Stres ma wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo poszczególnych osób, lecz również rzutuje na funkcjonowanie zakładów, instytucji i organizacji, a w konsekwencji i gospodarek krajowych. Specjaliści prognozują, że liczba osób cierpiących z powodu schorzeń związanych ze stresem w pracy zawodowej będzie nadal rosła. Zmieniające się środowisko pracy stawia bowiem pracownikom coraz większe wymagania - chodzi tutaj o „downsizing”, czyli redukcję personelu w celu obniżki kosztów przedsiębiorstwa, z równoczesnym korzystaniem z „outsourcingu”, czyli zlecania wyspecjalizowanym podmiotom zewnętrznym procesów niezbędnych dla funkcjonowania własnego przedsiębiorstwa, które zostaną tam zrealizowane efektywniej (zlecający ma taką nadzieję) niż byłoby to możliwe we własnym zakresie. W związku z tym pracodawcy oczekują od pracowników większej elastyczności pod względem pełnionych funkcji i posiadanych umiejętności, szerzej stosują umowy czasowe, stwarzając tym samym większą niepewność zatrudnienia, wymuszając intensyfikację pracy (oznaczającą wzmożone obciążenie pracą i większe napięcie), co w sumie prowadzi do zaburzenia równowagi między pracą a życiem prywatnym.

Stres może być przyczyną chorób i cierpienia ludzi, zarówno w miejscu pracy, jak i w domu. Stres może także prowadzić do nieprzestrzegania zasad bezpieczeństwa w miejscu pracy i przyczyniać się do innych problemów zdrowotnych związanych z pracą, na przykład dolegliwości mięśniowo-szkieletowych. Stres w znacznym stopniu wpływa też na końcowy wynik działalności danej organizacji.

Postulat zmniejszania poziomu stresu i zagrożeń psychospołecznych związanych z pracą zawodową jest nie tylko “pobożnym oczekiwaniem” - jest także wymogiem prawnym. Dobrą wiadomością jest to, że nad stresem związanym z pracą można zapanować stosując takie same logiczne i planowe metody, jak w przypadku innych kwestii zdrowia i bezpieczeństwa.

Choć stres doświadczany jest w sferze psychologicznej, może też wpływać na zdrowie fizyczne. Typowymi czynnikami stresu związanego z pracą są: brak kontroli nad pracą, oczekiwania niedostosowane do możliwości pracowników oraz brak wsparcia ze strony kolegów i kierownictwa. Stres bowiem powodują: niedopasowanie osoby do wykonywanej przez nią pracy, złe stosunki międzyludzkie, występowanie przemocy psychicznej lub fizycznej w miejscu pracy, a także konflikt między rolą odgrywaną w pracy i poza nią.

Stres staje się zagrożeniem dla zdrowia i bezpieczeństwa, jeżeli utrzymuje się przez dłuższy czas. Natomiast stres krótkoterminowy, np. związany z dotrzymaniem jakiegoś terminu, zwykle nie stanowi problemu - może on wręcz zmobilizować ludzi do wykorzystania całego ich potencjału.

Doświadczanie stresu może zmienić sposób odczuwania, myślenia i zachowywania się. Symptomami stresu na poziomie firmy są m.in.: wysoka absencja, duża rotacja personelu, nieterminowość, problemy dyscyplinarne, przypadki molestowania, obniżona wydajność, wypadki, błędy oraz zwiększone koszty odszkodowań lub opieki zdrowotnej; natomiast na poziomie pracownika: reakcje emocjonalne (nerwowość, niepokój, problemy ze snem, depresja, hipochondria, poczucie wyobcowania, wypalenia, problemy w relacjach rodzinnych), reakcje poznawcze (zaburzenia koncentracji, pamięci, zdolności do uczenia się nowych rzeczy, podejmowania decyzji), reakcje behawioralne (nadużywanie narkotyków, alkoholu i tytoniu; zachowania destrukcyjne) oraz reakcje fizjologiczne (bóle pleców, osłabiona odporność, wrzody trawienne, choroby serca, nadciśnienie).

Edward Kołodziejczyk