Aktualnie rośnie zainteresowanie podnoszeniem kompetencji i umiejętności przez pracowników, a także ich pracodawców. Powyższy trend należy popierać, gdyż w polskie przedsiębiorstwa rzadziej organizują i uczestniczą w szkoleniach w porównaniu do innych krajów europejskich. Największa luka kompetencyjna pracowników występuje w obszarach informatyki, techniki i produkcji, sprzedaży i finansów. Jednakże często firmy, przede wszystkim te rozwijające się, są zainteresowane podnoszeniem kompetencji i umiejętności pracowników, ale nie posiadają wystarczających zasobów finansowych i doświadczenia pozwalających na zakup odpowiedniego szkolenia. Dodatkowo istotne jest, aby oferta szkoleniowa była dopasowana do potrzeb i możliwości zainteresowanych podmiotów. Problem ten próbuje rozwiązać komponent regionalny PO KL, a głównie Poddziałanie 8.1.1 „Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw”, którego celem jest pomoc w realizacji projektów szkoleniowych dla przedsiębiorców i ich pracowników.
Regionalny charakter Poddziałania 8.1.1
Poddziałanie 8.1.1 obejmuje projekty o zasięgu regionalnym, które stanowią uzupełnienie oferty działań realizowanych przez Priorytety centralne. Są to przedsięwzięcia prowadzone w granicach jednego województwa, skierowane do pracowników, którzy są mieszkańcami danego regionu, a także przedsiębiorców zarejestrowanych na jego terenie. Inną różnicą między komponentem centralnym a regionalnym PO KL jest wartość projektów. W przypadku projektów regionalnych minimalna kwota dofinansowania jest często znacznie mniejsza niż np. w Działaniu 2.1 „Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki” i wynosi najczęściej 50 tys. zł.
Jednocześnie należy pamiętać, że województwa miały pewną swobodę w ustalaniu kryteriów wyboru projektów w Planach Działań, więc formy wsparcia Poddziałania 8.1.1 w różnych regionach różnią się między sobą. Szczegółowych informacji na temat wybranych kryteriów należy szukać w Planach Działań dla poszczególnych województw.
Instytucje
Instytucjami odpowiedzialnymi za wybór projektów i podpisanie umów o dofinansowanie są Instytucje Pośredniczące lub Instytucje Pośredniczące II stopnia w zależności od danego województwa. Mogą to być urzędy marszałkowskie lub wojewódzkie urzędy pracy. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronach internetowych poszczególnych instytucji wdrażających Poddziałanie 8.1.1.
Typy projektów
W ramach przedmiotowego Poddziałania w każdym województwie możliwa jest realizacja trzech typów projektów:
– ogólne i specjalistyczne szkolenia oraz doradztwo związane ze szkoleniami dla kadr zarządzających i pracowników przedsiębiorstw w obszarze m.in.: zarządzania, identyfikacji potrzeb w zakresie kwalifikacji pracowników, organizacji pracy, zarządzania BHP, elastycznych form pracy, wdrażania technologii produkcyjnych przyjaznych środowisku, wykorzystania w prowadzonej działalności technologii informacyjnych i komunikacyjnych;
W przypadku szkoleń adresowanych do pracowników wykonujących pracę u przedsiębiorców, którzy stali się zagrożeni w rozumieniu Komunikatu Komisji – Tymczasowe wspólnotowe ramy prawne w zakresie pomocy państwa ułatwiające dostęp do finansowania w dobie kryzysu finansowego i gospodarczego – 2009/C 83/01 po dniu 1 lipca 2008 r., uczestnikom projektu może być przyznany dodatek szkoleniowy w wysokości nieprzekraczającej 4,00 PLN brutto za godzinę uczestnictwa w szkoleniu;
– doradztwo dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw (MMSP), a także osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, w zakresie m.in. ekonomii, finansów, zarządzania zasobami ludzkimi lub rachunkowości (z wyłączeniem doradztwa związanego z procesami inwestycyjnymi).
Beneficjent zobowiązany jest do dostarczenia przed podpisaniem umowy o dofinansowanie projektu oświadczenia o nieotrzymaniu pomocy z innych programów operacyjnych w odniesieniu do tych samych wydatków kwalifikowalnych. Ze wsparcia w ramach tego Poddziałania wykluczeni są uczestnicy projektów z zakresu Działania 6.2 lub Poddziałania 8.1.2, którzy otrzymali wsparcie pomostowe, czego dowodem jest oświadczenie złożone przed przystąpieniem do projektu;
– szkolenia, kursy i poradnictwo zawodowe (jako działanie uzupełniające do szkoleń i kursów) skierowane do dorosłych osób pracujących (w szczególności o niskich lub zdezaktualizowanych kwalifikacjach z wyłączeniem kształcenia ustawicznego w formach szkolnych realizowanego w szkołach dla dorosłych), które są zainteresowane nabyciem nowych, uzupełnianiem i podwyższaniem kwalifikacji i umiejętności (poza godzinami pracy).
Szkolenia i kursy, które w przypadku gdy uczestnikami szkolenia (kursu) są pracownicy przedsiębiorców (w tym osoby wykonujące pracę na podstawie umowy cywilno-prawnej), łącznie spełniają dodatkowo następujące warunki:
1) wszystkie podmioty biorące udział w realizacji projektu są niezależne od pracodawcy uczestnika szkolenia;
2) szkolenie odbywa się poza miejscem pracy uczestników;
3) nabór na szkolenie jest otwarty dla wszystkich zainteresowanych;
4) pracownicy zatrudnieni w jednym miejscu pracy (u jednego pracodawcy) stanowią nie więcej niż 20% uczestników jednego szkolenia w ramach tego samego projektu.
Należy zaznaczyć, że zgodnie ze Szczegółowym Opisem Priorytetów PO KL (Szczegółowy Opis Priorytetów PO KL jest dokumentem uzupełniającym Program Operacyjny Kapitał Ludzki, przygotowywanym przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego we współpracy z Instytucjami Pośredniczącymi PO KL szczebla centralnego, jak i regionalnego. Stanowi kompendium wiedzy dla potencjalnych beneficjentów Programu na temat możliwości i sposobu realizacji projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego, wskazuje szczegółowe typy projektów, listy potencjalnych beneficjentów, grupy docelowe oraz system wdrażania) poszczególnym typom projektów przyporządkowani są różni projektodawcy oraz grupy docelowe.
Jakie podmioty mogą ubiegać się o dofinansowanie?
W Poddziałaniu 8.1.1 wprowadzono podział podmiotów, które mogą ubiegać się o dofinansowanie w zależności od wybranego typu projektu.
W przypadku ogólnych i specjalistycznych szkoleń oraz doradztwa związanego ze szkoleniami dla kadr zarządzających i pracowników przedsiębiorstw, a także doradztwa dla MMSP i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą projektodawcami mogą być wszystkie podmioty, z wyłączeniem osób fizycznych (nie dotyczy to osób prowadzących działalność gospodarczą lub oświatową na podstawie przepisów odrębnych).
W odniesieniu do trzeciego typu projektów, tj. szkoleń, kursów i poradnictwa zawodowego skierowanych do dorosłych osób pracujących o dofinansowanie mogą się starać: przedsiębiorcy wykonujący działalność gospodarczą w zakresie szkoleń, osoby prawne, które zgodnie ze statutem prowadzą działalność szkoleniową, osoby fizyczne prowadzące działalność oświatową.
Projektodawca może składać wnioski o dofinansowanie indywidualnie lub wspólnie z partnerami. Zgodnie z art. 28a ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.), partnerem jest podmiot wnoszący do projektu zasoby ludzkie, organizacyjne, techniczne lub finansowe. Niezależnie od podziału zadań i obowiązków w ramach partnerstwa, odpowiedzialność za prawidłową realizację projektu ponosi beneficjent (lider partnerstwa), jako strona umowy o dofinansowanie. Projektodawcę i jego partnerów musi wiązać umowa, szczegółowo określająca reguły partnerstwa, w tym zwłaszcza wskazująca wiodącą rolę lidera, cel partnerstwa, zadania partnerów w związku z realizacją projektu, zasady zarządzania finansowego, w tym przepływów finansowych i rozliczania środków (w szczególności sposobu przekazywania przez beneficjenta środków finansowych na pokrycie niezbędnych kosztów realizacji zadań w ramach projektu ponoszonych przez partnera/partnerów), zasady podejmowania decyzji w partnerstwie.
W niektórych województwach w Planach Działań zostały wprowadzone ograniczenia co do liczby wniosków złożonych przez jednego projektodawcę. Ma to na celu przede wszystkim uniknięcie „bliźniaczych” projektów składanych przez jeden podmiot, a także ułatwi dostęp do otrzymania dofinansowania większej liczby projektodawców. Przykładowo w Planie Działania na rok 2009 dla województwa podlaskiego projektodawca może złożyć tylko jeden wniosek o dofinansowanie projektu, z kolei w województwie wielkopolskim liczba została ograniczona do 2 wniosków o dofinansowanie.
Dla kogo projekty w Poddziałaniu 8.1.1?
Grupa docelowa (osoby, instytucje, grupy społeczne bezpośrednio korzystające z pomocy) jest uzależniona od typu realizowanych projektów. W projektach szkoleniowych i doradczych dla kadr zarządzających i pracowników przedsiębiorstw oraz w projektach doradczych dla sektora MMSP grupą docelową są przedsiębiorcy i ich pracownicy (w tym zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych). Za przedsiębiorców uznaje się przedsiębiorców zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.). Natomiast w przypadku szkoleń, kursów i doradztwa skierowanych do osób, które z własnej inicjatywy chcą podnosić swoje kwalifikacje, uczestnikami mogą być pracujące osoby dorosłe (powyżej 18. roku życia oraz z wyłączeniem osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą), uczestniczące w szkoleniach i kursach poza godzinami pracy.
Kwalifikowalność osób zgłaszających chęć udziału w projekcie weryfikowana jest przez Beneficjenta na etapie rekrutacji do projektu, czyli w chwili przystąpienia osób do projektu, w formie zaświadczeń od pracodawcy składanych przez potencjalnych uczestników projektu. W momencie rekrutacji uczestnik projektu podpisuje deklarację uczestnictwa w projekcie. Rozpoczęcie udziału uczestnika w projekcie liczone jest od dnia podpisania przez niego deklaracji. Beneficjent musi dysponować dokumentami potwierdzającymi dokonanie weryfikacji kwalifikowalności osób, którym udzielił wsparcia w ramach projektu. W przeciwnym razie, wydatki związane z udzieleniem wsparcia danej osobie mogą zostać uznane za niekwalifikowalne.
Można wskazać, że przykładowo w województwie lubelskim Instytucja Pośrednicząca rekomenduje, aby dopuszczalny próg nieobecności na zajęciach wynosił 20% jednostek zajęciowych w stosunku do całości przedsięwzięcia.
Wymagane rezultaty
Projektodawcy są zobowiązani przedstawić we wniosku o dofinansowanie projektu przewidywane twarde i miękkie rezultaty realizacji projektu.
Rezultaty twarde to jasno definiowalne, policzalne rezultaty, które osiągane są dzięki uczestnictwu w projekcie, m.in.: znalezienie pracy, uczestnictwo w szkoleniu. W przypadku projektów realizowanych w ramach Poddziałania 8.1.1 jako przykładowe twarde rezultaty można wymienić: liczbę przeprowadzonych szkoleń, kursów, udzielonych porad zawodowych skierowanych do dorosłych osób pracujących, liczbę pracujących osób dorosłych, które zakończyły udział w projekcie szkoleniowym, liczbę mikro, małych i średnich firm, które skorzystały z doradztwa.
Natomiast rezultaty miękkie dotyczą postaw, umiejętności i innych cech, których istnienie stwierdzone może być jedynie w drodze specyficznych badań czy obserwacji. Można do nich zaliczyć np.: poprawę umiejętności komunikacyjnych, rozwój umiejętności zarządzania czasem czy wzrost pewności siebie. W ramach Poddziałania 8.1.1 przykładowo można wymienić jako miękkie rezultaty: podniesienie świadomości pracowników i przedsiębiorców w zakresie organizacji pracy, korzyści płynące z nabywania nowych, podnoszenia lub uzupełniania już posiadanych kwalifikacji i umiejętności.
Pomoc publiczna w ramach Poddziałania 8.1.1
W przypadku Poddziałania 8.1.1 mamy do czynienia z pomocą publiczną (pomoc publiczna jest to pomoc przyznana przez państwo w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów oraz wpływająca na wymianę handlową między państwami).
W Poddziałaniu 8.1.1 pomoc publiczna występuje w dwóch typach projektów:
– ogólnych i specjalistycznych szkoleń oraz doradztwa związanego ze szkoleniami dla kadr zarządzających i pracowników przedsiębiorstw;
– doradztwa dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw (MMSP), a także osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
W praktyce występowanie pomocy publicznej oznacza, że przedsiębiorcy mogą liczyć tylko na częściowe pokrycie kosztów projektu. I tak:
– w przypadku, gdy pomoc jest udzielana na szkolenia ogólne (szkolenia ogólne- szkolenia teoretyczne lub praktyczne, prowadzące do zdobycia przez pracownika kwalifikacji, które będzie mógł wykorzystać zarówno na obecnym stanowisku pracy u danego beneficjenta, jak również na przyszłych stanowiskach u innych pracodawców lub na innych polach działalności zawodowej), maksymalna intensywność pomocy nie może przekroczyć:
a) 80% kwoty wydatków kwalifikowanych przypadających na mikro lub małe przedsiębiorstwo,
b) 70% kwoty wydatków kwalifikowanych przypadających na średnie przedsiębiorstwo,
c) 60% kwoty wydatków kwalifikowanych przypadających na duże przedsiębiorstwo;
– w przypadku, gdy pomoc jest udzielana na szkolenia specjalistyczne (szkolenia specjalistyczne - szkolenia teoretyczne lub praktyczne prowadzące do zdobycia przez pracownika kwalifikacji zasadniczo i bezpośrednio przydatnych na obecnym lub przyszłym stanowisku pracy u danego beneficjenta oraz bezpośrednio powiązanych ze specyfiką prowadzonej przez niego działalności, których nie będzie mógł wykorzystać lub będzie mógł wykorzystać w ograniczonym stopniu u innych pracodawców lub na innych polach działalności zawodowej), maksymalna intensywność pomocy nie może przekroczyć:
a) 45% kwoty wydatków kwalifikowanych przypadających na mikro lub małe przedsiębiorstwo,
b) 35% kwoty wydatków kwalifikowanych przypadających na średnie przedsiębiorstwo,
c) 25% kwoty wydatków kwalifikowanych przypadających na duże przedsiębiorstwo;
– w przypadku gdy pomoc publiczna jest udzielana na doradztwo (doradztwo - usługa udzielona beneficjentowi, której celem jest rozwiązanie lub przedstawienie propozycji rozwiązania konkretnego problemu oraz opracowanie lub wdrożenie rozwiązań zaproponowanych przez osobę lub podmiot udzielający usługi doradczej), maksymalna intensywność pomocy wynosi 50% wydatków kwalifikowanych przypadających na mikro, małe lub średnie przedsiębiorstwo.
Szczegółowe informacje na temat zasad udzielania pomocy publicznej czy warunków pozwalających wykluczyć jej występowanie określają: ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404 z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 6 maja 2008 r. w sprawie udzielania pomocy publicznej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (Dz. U. z 2008 r. Nr 90, poz. 557, z późn. zm.) oraz Zasady udzielania pomocy publicznej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki dostępne na stronie internetowej: www.efs.gov.pl/Dokumenty/Strony/Dokumenty.aspx, a także w dokumentacjach konkursowych (dokumentacja konkursowa – wytyczne, którymi projektodawca musi się kierować na etapie tworzenia i składania wniosku o dofinansowanie) opracowanych w poszczególnych województwach.
Kryteria stosowane przy Poddziałaniu 8.1.1
Ze względu na regionalny charakter Poddziałania kryteria określane są indywidualnie w Planach Działań dla poszczególnych województw. Do najważniejszych kryteriów konkursów ogłaszanych w różnych regionach należą:
1. Grupę docelową projektu stanowią przedsiębiorcy posiadający siedzibę na terenie konkretnego województwa oraz ich pracownicy będący mieszkańcami konkretnego województwa w rozumieniu Kodeksu cywilnego lub zatrudnieni/wykonujący pracę na terenie konkretnego województwa. Kryterium jest związane z regionalnycm charakterem przewidzianego wsparcia.
2. W części województw określono maksymalny okres realizacji projektu, który najczęściej wynosi 2 lata (przykładowo w województwie podkarpackim czy wielkopolskim), ale zdarza się też, że projekt może trwać do 18 miesięcy, tak jak jest to przewidziane w województwie podlaskim. Określenie maksymalnego okresu realizacji projektu oznacza, że działania przewidziane w projekcie powinny być zaplanowane przykładowo od 20 lipca 2009 r. do 19 lipca 2011 r. Natomiast projekt, którego realizacja zostałaby zaplanowana na czas dłuższy nawet o 1 dzień nie spełniałby wyznaczonego kryterium i zostałby odrzucony na etapie oceny formalnej. Ograniczenie czasowe pozwala na precyzyjne zaplanowanie przedsięwzięcia, lepsze dostosowanie oferowanego wsparcia do aktualnych potrzeb w regionie zwiększenie efektywności oraz sprawne rozliczanie finansowe wdrażanych projektów. Realizacja krótszych projektów zmniejsza ryzyko dla samych projektodawców związane z podwyższeniem kosztów spowodowanych zmianą cen na rynku czy ułatwia podjęcie środków zaradczych w przypadku powstałych trudności w realizacji projektu. Dodatkowo należy podkreślić, iż przy określaniu daty rozpoczęcia realizacji projektu należy uwzględnić czas trwania procedury konkursowej. Szacuje się, że średnio czas upływający od daty zamknięcia konkursu do podpisania umowy o dofinansowanie wynosi około 5 miesięcy (z uwzględnieniem ewentualnych negocjacji).
3. Minimalna lub maksymalna wartość projektu – określana w zależności od województwa, np. w województwie podkarpackim minimalną wartość wyznaczono na 300.000 zł, a w województwie podlaskim wprowadzono widełki: minimalna wartość projektu wynosi 100.000 zł, maksymalna – 1.200.000 zł. Natomiast w większości województw nie wskazywano tej wysokości.
4. Beneficjent w okresie realizacji projektu prowadzi biuro projektu na terenie danego województwa, z dostępem do pełnej dokumentacji projektu (tj. dokumentów merytorycznych i finansowych związanych z realizowanym wsparciem) oraz z kluczowym personelem realizującym projekt (personel zarządzający projektem wskazany we wniosku). Jest to kryterium występujące praktycznie we wszystkich regionalnych Planach Działania. Przedmiotowy warunek wynika przede wszystkim z zapewnienia sprawnego zarządzania projektem. Jednocześnie ułatwi to współpracę zespołu projektowego z Instytucją Pośredniczącą lub Instytucją Pośredniczącą II stopnia, czy też przyspieszy reagowanie na problemy napotykane przez uczestników projektu.
5. W niektórych województwach wprowadzono kryterium, iż grupę docelową projektu stanowią osoby z wykształceniem co najwyżej średnim, np. w województwie mazowieckim czy lubuskim. Celem kryterium jest wsparcie pracowników będących w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy ze względu na niski poziom posiadanego wykształcenia. Dodatkowo można podkreślić, że jako pracownicy gorzej wykształceni rzadko stanowią grupę odbiorców szkoleń, gdyż zwykle swe kwalifikacje podnoszą pracownicy wysoko wykwalifikowani.
6. W odniesieniu do sytuacji finansowej projektodawcy przykładowo w województwie lubuskim wprowadzono warunek, iż w ostatnim zamkniętym roku obrotowym poprzedzającym złożenie wniosku składający wniosek o dofinansowanie uzyskał przychód w wysokości minimum 50% wnioskowanego dofinansowania, co ogranicza ryzyko przyznania środków podmiotom, które nie dysponują odpowiednim doświadczeniem w zakresie zarządzania środkami finansowymi o znacznej wartości.
7. Interesującym kryterium, które funkcjonuje w Planie Działania dla województwa podkarpackiego jest wymóg, aby wniosek o dofinansowanie w źródłach finansowania projektu przewidywał konieczność wniesienia wkładu przez uczestników projektu w postaci częściowej odpłatności za udział w szkoleniu, wnoszony w wysokości minimalnej 10% rynkowej wartości szkolenia w regionie lub 10% faktycznych kosztów organizacji szkolenia. Wprowadzone założenie wpłynie na odpowiednią motywację osób szkolonych oraz świadomy wybór szkolenia i planowanie rozwoju zawodowego pod kątem faktycznych potrzeb. Częściowa odpowiedzialność za koszty uczestnictwa w szkoleniu przyczyni się do rozważnego podjęcia decyzji dotyczącej udziału w szkoleniu, jak również wpłynie na większe zaangażowanie uczestników szkoleń w zajęciach, jak i zapobiegnie nieuzasadnionym rezygnacjom z uczestnictwa w projekcie.
8. W licznej części województw premiowane są projekty skierowane do osób powyżej 45. roku życia (np. województwo mazowieckie, podlaskie, zachodniopomorskie). Przedstawione kryterium należy do kryteriów strategicznych, co oznacza w praktyce przyznanie spełniającym je wnioskom o dofinansowanie dodatkowych punktów w trakcie oceny merytorycznej. Spełnianie kryteriów strategicznych nie jest obowiązkowe, aby projekt mógł zostać pozytywnie oceniony pod względem merytorycznym. Ze względu na trudną sytuację na rynku pracy osób w wieku 45+, istnieje konieczność wsparcia tej grupy w zakresie podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Pracownicy po 45. roku życia często dysponują nieaktualnymi kwalifikacjami, nieodpowiednimi do potrzeb współczesnego rynku pracy. Dodatkowo należą do osób, charakteryzujących się niską motywacją do uzupełniania lub podnoszenia własnych kwalifikacji zawodowych. Dlatego też tak ważne jest, aby stali się oni grupą docelową projektów realizowanych w ramach Poddziałania 8.1.1.
Ewa Gawrychowska-Kłak
Regionalny charakter Poddziałania 8.1.1
Poddziałanie 8.1.1 obejmuje projekty o zasięgu regionalnym, które stanowią uzupełnienie oferty działań realizowanych przez Priorytety centralne. Są to przedsięwzięcia prowadzone w granicach jednego województwa, skierowane do pracowników, którzy są mieszkańcami danego regionu, a także przedsiębiorców zarejestrowanych na jego terenie. Inną różnicą między komponentem centralnym a regionalnym PO KL jest wartość projektów. W przypadku projektów regionalnych minimalna kwota dofinansowania jest często znacznie mniejsza niż np. w Działaniu 2.1 „Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki” i wynosi najczęściej 50 tys. zł.
Jednocześnie należy pamiętać, że województwa miały pewną swobodę w ustalaniu kryteriów wyboru projektów w Planach Działań, więc formy wsparcia Poddziałania 8.1.1 w różnych regionach różnią się między sobą. Szczegółowych informacji na temat wybranych kryteriów należy szukać w Planach Działań dla poszczególnych województw.
Instytucje
Instytucjami odpowiedzialnymi za wybór projektów i podpisanie umów o dofinansowanie są Instytucje Pośredniczące lub Instytucje Pośredniczące II stopnia w zależności od danego województwa. Mogą to być urzędy marszałkowskie lub wojewódzkie urzędy pracy. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronach internetowych poszczególnych instytucji wdrażających Poddziałanie 8.1.1.
Typy projektów
W ramach przedmiotowego Poddziałania w każdym województwie możliwa jest realizacja trzech typów projektów:
– ogólne i specjalistyczne szkolenia oraz doradztwo związane ze szkoleniami dla kadr zarządzających i pracowników przedsiębiorstw w obszarze m.in.: zarządzania, identyfikacji potrzeb w zakresie kwalifikacji pracowników, organizacji pracy, zarządzania BHP, elastycznych form pracy, wdrażania technologii produkcyjnych przyjaznych środowisku, wykorzystania w prowadzonej działalności technologii informacyjnych i komunikacyjnych;
W przypadku szkoleń adresowanych do pracowników wykonujących pracę u przedsiębiorców, którzy stali się zagrożeni w rozumieniu Komunikatu Komisji – Tymczasowe wspólnotowe ramy prawne w zakresie pomocy państwa ułatwiające dostęp do finansowania w dobie kryzysu finansowego i gospodarczego – 2009/C 83/01 po dniu 1 lipca 2008 r., uczestnikom projektu może być przyznany dodatek szkoleniowy w wysokości nieprzekraczającej 4,00 PLN brutto za godzinę uczestnictwa w szkoleniu;
– doradztwo dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw (MMSP), a także osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, w zakresie m.in. ekonomii, finansów, zarządzania zasobami ludzkimi lub rachunkowości (z wyłączeniem doradztwa związanego z procesami inwestycyjnymi).
Beneficjent zobowiązany jest do dostarczenia przed podpisaniem umowy o dofinansowanie projektu oświadczenia o nieotrzymaniu pomocy z innych programów operacyjnych w odniesieniu do tych samych wydatków kwalifikowalnych. Ze wsparcia w ramach tego Poddziałania wykluczeni są uczestnicy projektów z zakresu Działania 6.2 lub Poddziałania 8.1.2, którzy otrzymali wsparcie pomostowe, czego dowodem jest oświadczenie złożone przed przystąpieniem do projektu;
– szkolenia, kursy i poradnictwo zawodowe (jako działanie uzupełniające do szkoleń i kursów) skierowane do dorosłych osób pracujących (w szczególności o niskich lub zdezaktualizowanych kwalifikacjach z wyłączeniem kształcenia ustawicznego w formach szkolnych realizowanego w szkołach dla dorosłych), które są zainteresowane nabyciem nowych, uzupełnianiem i podwyższaniem kwalifikacji i umiejętności (poza godzinami pracy).
Szkolenia i kursy, które w przypadku gdy uczestnikami szkolenia (kursu) są pracownicy przedsiębiorców (w tym osoby wykonujące pracę na podstawie umowy cywilno-prawnej), łącznie spełniają dodatkowo następujące warunki:
1) wszystkie podmioty biorące udział w realizacji projektu są niezależne od pracodawcy uczestnika szkolenia;
2) szkolenie odbywa się poza miejscem pracy uczestników;
3) nabór na szkolenie jest otwarty dla wszystkich zainteresowanych;
4) pracownicy zatrudnieni w jednym miejscu pracy (u jednego pracodawcy) stanowią nie więcej niż 20% uczestników jednego szkolenia w ramach tego samego projektu.
Należy zaznaczyć, że zgodnie ze Szczegółowym Opisem Priorytetów PO KL (Szczegółowy Opis Priorytetów PO KL jest dokumentem uzupełniającym Program Operacyjny Kapitał Ludzki, przygotowywanym przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego we współpracy z Instytucjami Pośredniczącymi PO KL szczebla centralnego, jak i regionalnego. Stanowi kompendium wiedzy dla potencjalnych beneficjentów Programu na temat możliwości i sposobu realizacji projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego, wskazuje szczegółowe typy projektów, listy potencjalnych beneficjentów, grupy docelowe oraz system wdrażania) poszczególnym typom projektów przyporządkowani są różni projektodawcy oraz grupy docelowe.
Jakie podmioty mogą ubiegać się o dofinansowanie?
W Poddziałaniu 8.1.1 wprowadzono podział podmiotów, które mogą ubiegać się o dofinansowanie w zależności od wybranego typu projektu.
W przypadku ogólnych i specjalistycznych szkoleń oraz doradztwa związanego ze szkoleniami dla kadr zarządzających i pracowników przedsiębiorstw, a także doradztwa dla MMSP i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą projektodawcami mogą być wszystkie podmioty, z wyłączeniem osób fizycznych (nie dotyczy to osób prowadzących działalność gospodarczą lub oświatową na podstawie przepisów odrębnych).
W odniesieniu do trzeciego typu projektów, tj. szkoleń, kursów i poradnictwa zawodowego skierowanych do dorosłych osób pracujących o dofinansowanie mogą się starać: przedsiębiorcy wykonujący działalność gospodarczą w zakresie szkoleń, osoby prawne, które zgodnie ze statutem prowadzą działalność szkoleniową, osoby fizyczne prowadzące działalność oświatową.
Projektodawca może składać wnioski o dofinansowanie indywidualnie lub wspólnie z partnerami. Zgodnie z art. 28a ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.), partnerem jest podmiot wnoszący do projektu zasoby ludzkie, organizacyjne, techniczne lub finansowe. Niezależnie od podziału zadań i obowiązków w ramach partnerstwa, odpowiedzialność za prawidłową realizację projektu ponosi beneficjent (lider partnerstwa), jako strona umowy o dofinansowanie. Projektodawcę i jego partnerów musi wiązać umowa, szczegółowo określająca reguły partnerstwa, w tym zwłaszcza wskazująca wiodącą rolę lidera, cel partnerstwa, zadania partnerów w związku z realizacją projektu, zasady zarządzania finansowego, w tym przepływów finansowych i rozliczania środków (w szczególności sposobu przekazywania przez beneficjenta środków finansowych na pokrycie niezbędnych kosztów realizacji zadań w ramach projektu ponoszonych przez partnera/partnerów), zasady podejmowania decyzji w partnerstwie.
W niektórych województwach w Planach Działań zostały wprowadzone ograniczenia co do liczby wniosków złożonych przez jednego projektodawcę. Ma to na celu przede wszystkim uniknięcie „bliźniaczych” projektów składanych przez jeden podmiot, a także ułatwi dostęp do otrzymania dofinansowania większej liczby projektodawców. Przykładowo w Planie Działania na rok 2009 dla województwa podlaskiego projektodawca może złożyć tylko jeden wniosek o dofinansowanie projektu, z kolei w województwie wielkopolskim liczba została ograniczona do 2 wniosków o dofinansowanie.
Dla kogo projekty w Poddziałaniu 8.1.1?
Grupa docelowa (osoby, instytucje, grupy społeczne bezpośrednio korzystające z pomocy) jest uzależniona od typu realizowanych projektów. W projektach szkoleniowych i doradczych dla kadr zarządzających i pracowników przedsiębiorstw oraz w projektach doradczych dla sektora MMSP grupą docelową są przedsiębiorcy i ich pracownicy (w tym zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych). Za przedsiębiorców uznaje się przedsiębiorców zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.). Natomiast w przypadku szkoleń, kursów i doradztwa skierowanych do osób, które z własnej inicjatywy chcą podnosić swoje kwalifikacje, uczestnikami mogą być pracujące osoby dorosłe (powyżej 18. roku życia oraz z wyłączeniem osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą), uczestniczące w szkoleniach i kursach poza godzinami pracy.
Kwalifikowalność osób zgłaszających chęć udziału w projekcie weryfikowana jest przez Beneficjenta na etapie rekrutacji do projektu, czyli w chwili przystąpienia osób do projektu, w formie zaświadczeń od pracodawcy składanych przez potencjalnych uczestników projektu. W momencie rekrutacji uczestnik projektu podpisuje deklarację uczestnictwa w projekcie. Rozpoczęcie udziału uczestnika w projekcie liczone jest od dnia podpisania przez niego deklaracji. Beneficjent musi dysponować dokumentami potwierdzającymi dokonanie weryfikacji kwalifikowalności osób, którym udzielił wsparcia w ramach projektu. W przeciwnym razie, wydatki związane z udzieleniem wsparcia danej osobie mogą zostać uznane za niekwalifikowalne.
Można wskazać, że przykładowo w województwie lubelskim Instytucja Pośrednicząca rekomenduje, aby dopuszczalny próg nieobecności na zajęciach wynosił 20% jednostek zajęciowych w stosunku do całości przedsięwzięcia.
Wymagane rezultaty
Projektodawcy są zobowiązani przedstawić we wniosku o dofinansowanie projektu przewidywane twarde i miękkie rezultaty realizacji projektu.
Rezultaty twarde to jasno definiowalne, policzalne rezultaty, które osiągane są dzięki uczestnictwu w projekcie, m.in.: znalezienie pracy, uczestnictwo w szkoleniu. W przypadku projektów realizowanych w ramach Poddziałania 8.1.1 jako przykładowe twarde rezultaty można wymienić: liczbę przeprowadzonych szkoleń, kursów, udzielonych porad zawodowych skierowanych do dorosłych osób pracujących, liczbę pracujących osób dorosłych, które zakończyły udział w projekcie szkoleniowym, liczbę mikro, małych i średnich firm, które skorzystały z doradztwa.
Natomiast rezultaty miękkie dotyczą postaw, umiejętności i innych cech, których istnienie stwierdzone może być jedynie w drodze specyficznych badań czy obserwacji. Można do nich zaliczyć np.: poprawę umiejętności komunikacyjnych, rozwój umiejętności zarządzania czasem czy wzrost pewności siebie. W ramach Poddziałania 8.1.1 przykładowo można wymienić jako miękkie rezultaty: podniesienie świadomości pracowników i przedsiębiorców w zakresie organizacji pracy, korzyści płynące z nabywania nowych, podnoszenia lub uzupełniania już posiadanych kwalifikacji i umiejętności.
Pomoc publiczna w ramach Poddziałania 8.1.1
W przypadku Poddziałania 8.1.1 mamy do czynienia z pomocą publiczną (pomoc publiczna jest to pomoc przyznana przez państwo w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów oraz wpływająca na wymianę handlową między państwami).
W Poddziałaniu 8.1.1 pomoc publiczna występuje w dwóch typach projektów:
– ogólnych i specjalistycznych szkoleń oraz doradztwa związanego ze szkoleniami dla kadr zarządzających i pracowników przedsiębiorstw;
– doradztwa dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw (MMSP), a także osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
W praktyce występowanie pomocy publicznej oznacza, że przedsiębiorcy mogą liczyć tylko na częściowe pokrycie kosztów projektu. I tak:
– w przypadku, gdy pomoc jest udzielana na szkolenia ogólne (szkolenia ogólne- szkolenia teoretyczne lub praktyczne, prowadzące do zdobycia przez pracownika kwalifikacji, które będzie mógł wykorzystać zarówno na obecnym stanowisku pracy u danego beneficjenta, jak również na przyszłych stanowiskach u innych pracodawców lub na innych polach działalności zawodowej), maksymalna intensywność pomocy nie może przekroczyć:
a) 80% kwoty wydatków kwalifikowanych przypadających na mikro lub małe przedsiębiorstwo,
b) 70% kwoty wydatków kwalifikowanych przypadających na średnie przedsiębiorstwo,
c) 60% kwoty wydatków kwalifikowanych przypadających na duże przedsiębiorstwo;
– w przypadku, gdy pomoc jest udzielana na szkolenia specjalistyczne (szkolenia specjalistyczne - szkolenia teoretyczne lub praktyczne prowadzące do zdobycia przez pracownika kwalifikacji zasadniczo i bezpośrednio przydatnych na obecnym lub przyszłym stanowisku pracy u danego beneficjenta oraz bezpośrednio powiązanych ze specyfiką prowadzonej przez niego działalności, których nie będzie mógł wykorzystać lub będzie mógł wykorzystać w ograniczonym stopniu u innych pracodawców lub na innych polach działalności zawodowej), maksymalna intensywność pomocy nie może przekroczyć:
a) 45% kwoty wydatków kwalifikowanych przypadających na mikro lub małe przedsiębiorstwo,
b) 35% kwoty wydatków kwalifikowanych przypadających na średnie przedsiębiorstwo,
c) 25% kwoty wydatków kwalifikowanych przypadających na duże przedsiębiorstwo;
– w przypadku gdy pomoc publiczna jest udzielana na doradztwo (doradztwo - usługa udzielona beneficjentowi, której celem jest rozwiązanie lub przedstawienie propozycji rozwiązania konkretnego problemu oraz opracowanie lub wdrożenie rozwiązań zaproponowanych przez osobę lub podmiot udzielający usługi doradczej), maksymalna intensywność pomocy wynosi 50% wydatków kwalifikowanych przypadających na mikro, małe lub średnie przedsiębiorstwo.
Szczegółowe informacje na temat zasad udzielania pomocy publicznej czy warunków pozwalających wykluczyć jej występowanie określają: ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404 z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 6 maja 2008 r. w sprawie udzielania pomocy publicznej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (Dz. U. z 2008 r. Nr 90, poz. 557, z późn. zm.) oraz Zasady udzielania pomocy publicznej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki dostępne na stronie internetowej: www.efs.gov.pl/Dokumenty/Strony/Dokumenty.aspx, a także w dokumentacjach konkursowych (dokumentacja konkursowa – wytyczne, którymi projektodawca musi się kierować na etapie tworzenia i składania wniosku o dofinansowanie) opracowanych w poszczególnych województwach.
Kryteria stosowane przy Poddziałaniu 8.1.1
Ze względu na regionalny charakter Poddziałania kryteria określane są indywidualnie w Planach Działań dla poszczególnych województw. Do najważniejszych kryteriów konkursów ogłaszanych w różnych regionach należą:
1. Grupę docelową projektu stanowią przedsiębiorcy posiadający siedzibę na terenie konkretnego województwa oraz ich pracownicy będący mieszkańcami konkretnego województwa w rozumieniu Kodeksu cywilnego lub zatrudnieni/wykonujący pracę na terenie konkretnego województwa. Kryterium jest związane z regionalnycm charakterem przewidzianego wsparcia.
2. W części województw określono maksymalny okres realizacji projektu, który najczęściej wynosi 2 lata (przykładowo w województwie podkarpackim czy wielkopolskim), ale zdarza się też, że projekt może trwać do 18 miesięcy, tak jak jest to przewidziane w województwie podlaskim. Określenie maksymalnego okresu realizacji projektu oznacza, że działania przewidziane w projekcie powinny być zaplanowane przykładowo od 20 lipca 2009 r. do 19 lipca 2011 r. Natomiast projekt, którego realizacja zostałaby zaplanowana na czas dłuższy nawet o 1 dzień nie spełniałby wyznaczonego kryterium i zostałby odrzucony na etapie oceny formalnej. Ograniczenie czasowe pozwala na precyzyjne zaplanowanie przedsięwzięcia, lepsze dostosowanie oferowanego wsparcia do aktualnych potrzeb w regionie zwiększenie efektywności oraz sprawne rozliczanie finansowe wdrażanych projektów. Realizacja krótszych projektów zmniejsza ryzyko dla samych projektodawców związane z podwyższeniem kosztów spowodowanych zmianą cen na rynku czy ułatwia podjęcie środków zaradczych w przypadku powstałych trudności w realizacji projektu. Dodatkowo należy podkreślić, iż przy określaniu daty rozpoczęcia realizacji projektu należy uwzględnić czas trwania procedury konkursowej. Szacuje się, że średnio czas upływający od daty zamknięcia konkursu do podpisania umowy o dofinansowanie wynosi około 5 miesięcy (z uwzględnieniem ewentualnych negocjacji).
3. Minimalna lub maksymalna wartość projektu – określana w zależności od województwa, np. w województwie podkarpackim minimalną wartość wyznaczono na 300.000 zł, a w województwie podlaskim wprowadzono widełki: minimalna wartość projektu wynosi 100.000 zł, maksymalna – 1.200.000 zł. Natomiast w większości województw nie wskazywano tej wysokości.
4. Beneficjent w okresie realizacji projektu prowadzi biuro projektu na terenie danego województwa, z dostępem do pełnej dokumentacji projektu (tj. dokumentów merytorycznych i finansowych związanych z realizowanym wsparciem) oraz z kluczowym personelem realizującym projekt (personel zarządzający projektem wskazany we wniosku). Jest to kryterium występujące praktycznie we wszystkich regionalnych Planach Działania. Przedmiotowy warunek wynika przede wszystkim z zapewnienia sprawnego zarządzania projektem. Jednocześnie ułatwi to współpracę zespołu projektowego z Instytucją Pośredniczącą lub Instytucją Pośredniczącą II stopnia, czy też przyspieszy reagowanie na problemy napotykane przez uczestników projektu.
5. W niektórych województwach wprowadzono kryterium, iż grupę docelową projektu stanowią osoby z wykształceniem co najwyżej średnim, np. w województwie mazowieckim czy lubuskim. Celem kryterium jest wsparcie pracowników będących w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy ze względu na niski poziom posiadanego wykształcenia. Dodatkowo można podkreślić, że jako pracownicy gorzej wykształceni rzadko stanowią grupę odbiorców szkoleń, gdyż zwykle swe kwalifikacje podnoszą pracownicy wysoko wykwalifikowani.
6. W odniesieniu do sytuacji finansowej projektodawcy przykładowo w województwie lubuskim wprowadzono warunek, iż w ostatnim zamkniętym roku obrotowym poprzedzającym złożenie wniosku składający wniosek o dofinansowanie uzyskał przychód w wysokości minimum 50% wnioskowanego dofinansowania, co ogranicza ryzyko przyznania środków podmiotom, które nie dysponują odpowiednim doświadczeniem w zakresie zarządzania środkami finansowymi o znacznej wartości.
7. Interesującym kryterium, które funkcjonuje w Planie Działania dla województwa podkarpackiego jest wymóg, aby wniosek o dofinansowanie w źródłach finansowania projektu przewidywał konieczność wniesienia wkładu przez uczestników projektu w postaci częściowej odpłatności za udział w szkoleniu, wnoszony w wysokości minimalnej 10% rynkowej wartości szkolenia w regionie lub 10% faktycznych kosztów organizacji szkolenia. Wprowadzone założenie wpłynie na odpowiednią motywację osób szkolonych oraz świadomy wybór szkolenia i planowanie rozwoju zawodowego pod kątem faktycznych potrzeb. Częściowa odpowiedzialność za koszty uczestnictwa w szkoleniu przyczyni się do rozważnego podjęcia decyzji dotyczącej udziału w szkoleniu, jak również wpłynie na większe zaangażowanie uczestników szkoleń w zajęciach, jak i zapobiegnie nieuzasadnionym rezygnacjom z uczestnictwa w projekcie.
8. W licznej części województw premiowane są projekty skierowane do osób powyżej 45. roku życia (np. województwo mazowieckie, podlaskie, zachodniopomorskie). Przedstawione kryterium należy do kryteriów strategicznych, co oznacza w praktyce przyznanie spełniającym je wnioskom o dofinansowanie dodatkowych punktów w trakcie oceny merytorycznej. Spełnianie kryteriów strategicznych nie jest obowiązkowe, aby projekt mógł zostać pozytywnie oceniony pod względem merytorycznym. Ze względu na trudną sytuację na rynku pracy osób w wieku 45+, istnieje konieczność wsparcia tej grupy w zakresie podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Pracownicy po 45. roku życia często dysponują nieaktualnymi kwalifikacjami, nieodpowiednimi do potrzeb współczesnego rynku pracy. Dodatkowo należą do osób, charakteryzujących się niską motywacją do uzupełniania lub podnoszenia własnych kwalifikacji zawodowych. Dlatego też tak ważne jest, aby stali się oni grupą docelową projektów realizowanych w ramach Poddziałania 8.1.1.
Ewa Gawrychowska-Kłak