Jedną z podstawowych zasad prawa pracy jest obowiązek pracodawcy w zakresie ochrony zdrowia i życia pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Powyższy obowiązek odnosi się również do zatrudniania pracowników w formie telepracy. Przepisem regulującym obowiązki pracodawcy w zakresie bhp odnośnie telepracowników jest art. 6717 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p., z którego wynika, że jeżeli praca wykonywana jest w domu telepracownika, pracodawca realizuje wówczas wobec takiego pracownika obowiązki bhp w zakresie wynikającym z rodzaju pracy i jej warunków. W pozostałym zakresie pracodawca powinien stosować analogiczne przepisy z zakresu bhp jak w przypadku klasycznej formy zatrudnienia z uwzględnieniem specyficznego charakteru telepracy.

 
Co zostało wyłączone
Jak już wspomniano, większość obowiązków z zakresu bhp realizowanych przez pracodawcę w stosunku do klasycznych form zatrudnienia ma zastosowanie względem telepracy. Z uwagi na specyfikę tej formy zatrudnienia, z realizacji niektórych obowiązków pracodawca został ustawowo zwolniony. Do wyłączeń tych zgodnie z art. 6717 k.p. zaliczyć należy:
obowiązek dbałości o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy, określony w art. 212 pkt 4 k.p., który dotyczy powinności dbania o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy jak również wyposażenia technicznego a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem. Chodzi tu więc głównie o zasady obowiązujące na gruncie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.). Pracodawca nie jest więc obowiązany dbać o pomieszczenia znajdujące się np. w mieszkaniu telepracownika, w których ten świadczy pracę – nie ma np. obowiązku sprzątania tych pomieszczeń, remontowania ich itp.,
obowiązkiem pracodawcy nie jest stosowanie regulacji dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy przy budowie i przebudowie obiektów, w których praca jest świadczona, pracodawca jest również zwolniony z obowiązku zapewniania pomieszczeń pracy odpowiednich do rodzaju wykonywanej pracy i liczby zatrudnianych pracowników,
pracodawca w przypadku telepracy nie ma obowiązku zapewniania odpowiednich urządzeń higienicznosanitarnych na gruncie art. 233 k.p.
 
Badania lekarskie
Każdy podejmujący pracę powinien poddać się obowiązkowym badaniom lekarskim. Obowiązek ten dotyczy również osób, które legitymują się badaniami lekarskimi wykonanymi w ramach poprzedniego zatrudnienia. Również w przypadku zatrudniania pracowników w formie telepracy muszą oni zostać poddani takim badaniom, zgodnie z generalną zasadą, że pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy, nieposiadającego aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku, co wyraźnie podkreśla art. 229 § 4 k.p. Obowiązek badań lekarskich w stosunku do telepracowników dotyczy nie tylko badań wstępnych ale i okresowych oraz kontrolnych.
 
Szkolenia z zakresu bhp oraz obowiązek informacyjny
Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest przeszkolenie pracowników z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, co wynika z art. 94 pkt 4 k.p. Zasada ta obowiązuje również w stosunku do zatrudniania pracowników w formie telepracy. Dopuszczenie telepracownika do pracy powinno więc zostać poprzedzone szkoleniem bhp, w którego zakres wchodzą: szkolenie wstępne ogólne – tzw. instruktarz ogólny, jak i szkolenie wstępne odnoszące się do konkretnego stanowiska pracy czyli instruktarz stanowiskowy. W celu aktualizowania i ugruntowania wiedzy telepracownicy powinni ponadto uczestniczyć w szkoleniach okresowych. Należy zwrócić uwagę, że zarówno organizator szkolenia bhp dla telepracowników jak i prowadzący powinien zadbać, aby programy szkolenia opracowywane były z uwzględnieniem konkretnych stanowisk pracy. Z uwagi na fakt, że formuła telepracy odnosi się do przedstawicieli zawodów przekazujących wyniki swojej pracy za pomocą środków porozumiewania się na odległość należy pamiętać, że szkolenia tych pracowników powinna poprzedzać szczegółowa analiza pracodawcy pod kątem zagrożeń występujących na tego typu stanowiskach pracy.
Na pracodawcy względem telepracowników ciążą również określone obowiązki informacyjne odnoszące się do zaznajamiania pracowników przez pracodawcę z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanej przez nich pracy. Pracodawca powinien ponadto wydawać instrukcje i wskazania z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy (w tym na stanowiskach telepracowników). Fakt zapoznania się z przepisami oraz zasadami bhp telepracownik powinien potwierdzić na piśmie.
 
Stanowisko pracy telepracownika
Do obowiązków pracodawcy chcącego zatrudnić telepracownika jest zorganizowanie mu właściwego, odpowiadającego rodzajowi pracy, spełniającego wymagania bhp stanowiska pracy zgodnie z art. 212 pkt 1 k.p. Uwzględniając specyfikę telepracy oraz fakt, że wyniki pracy przekazywane są za pomocą środków komunikowania się na odległość należy przyjąć, że podstawowym narzędziem pracy telepracownika będzie komputer oraz towarzyszące mu urządzenia peryferyjne. W związku z powyższym, do tak wyposażonego stanowiska pracy będą miały zastosowanie przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973) - dalej r.b.h.p. Stanowisko pracy na gruncie § 2 pkt 2 r.b.h.p. oznacza przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki oraz przedmioty pracy, w którego skład wchodzą:
a) wyposażenie podstawowe, w tym monitor ekranowy, klawiaturę lub inne urządzenia wejściowe, jednostkę centralną lub stację dyskietek,
b) wyposażenie dodatkowe, w tym drukarkę, skaner, mysz, trackball,
c) wyposażenie pomocnicze, w tym stół, krzesło, uchwyt na dokument, podnóżek.
Wszystkie elementy stanowiska pracy powinny spełniać określone przepisami minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w zakresie ergonomii. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że pracodawca i telepracownik mogą w odrębnej umowie ustalić, że telepracownik będzie świadczył pracę na swoim sprzęcie prywatnym w zamian za ekwiwalent z tego tytułu. Fakt wykonywania zadań służbowych przez telepracownika przy użyciu własnych urządzeń nie stanowi oczywiście okoliczności zwalniającej pracodawcę z obowiązku zapewnienia, aby stanowisko pracy było zgodne z wymogami bhp.
 
Kontrola z zakresu bhp
Pracodawca obowiązany jest do sprawowania nadzoru i kontroli nad bezpieczeństwem i higieną pracy w miejscu jej wykonywania. W przypadku telepracownika, dla którego miejscem pracy jest dom, pierwsza kontrola pracodawcy z zakresu bhp powinna być poprzedzona stosownym wnioskiem pracownika. Kolejne kontrole w domu telepracownika, w tym z zakresu bhp są możliwe pod warunkiem dokonania uzgodnień w tym zakresie – albo w formie pisemnej lub wyrażonej poprzez środki komunikacji elektronicznej lub podobne środki indywidualnego porozumiewania się na odległość.
 
Telepraca a wypadek przy pracy
W zakresie problematyki wypadku przy pracy mającego miejsce w warunkach telepracy obowiązują te same regulacje jak przy tego typu zdarzeniach mających miejsce w zakładzie pracy. Wskazać tu więc należy na postanowienia ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. 2009 r. Nr 167, poz. 1322) gdzie w art. 3 znajduje się definicja legalna wypadku przy pracy. Pod tym pojęciem należy więc rozumieć nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą. Nie wdając się w szczegółową analizę postępowania powypadkowego trzeba podkreślić, że wystąpienie wypadku przy pracy w ramach telepracy obliguje pracodawcę do podjęcia co do zasady takich samych działań jak w przypadku pracowników np. świadczących pracę w siedzibie zakładu pracy. Należy mieć jednak na względzie specyfikę miejsca pracy telepracownika. Przeważnie miejscem tym jest jego dom (mieszkanie) lub jego wydzielona część. W praktyce oznacza to, że postępowanie powypadkowe będzie nieco bardziej kłopotliwe niż w przypadku takich czynności podjętych w siedzibie zakładu pracy. Wynika to z faktu, że z jednej strony obowiązkiem pracodawcy jest przeprowadzenie postępowania ustalającego okoliczności zdarzenia, z drugiej strony wizyta domowa (kontrola) u telepracownika powinna być poprzedzona jego zgodą. Powstaje wówczas wątpliwość czy w przypadku zaistnienia zdarzenia jakim jest wypadek przy pracy pracodawca będzie musiał – tak jak ma to miejsce w przypadku kontroli telepracownika uzyskać jego zgodę na wejście do domu. W takim wypadku powinno się przyjąć, że skoro podmiotem zawiadamiającym o wypadku telepracownika będzie on sam lub np. domownik, takie zawiadomienie będzie jednocześnie oznaczało zgodę na postępowanie pracodawcy w miejscu pracy – domu telepracownika.
Miejsce pracy telepracownika, jakim często jest jego miejsce zamieszkania, sprzyja wykonywaniu innych czynności, niezwiązanych z pracą. Jeżeli więc do wypadku dojdzie w trakcie takich czynności – np. w trakcie zakupów, nie będzie można uznać takiego zdarzenia za wypadek przy pracy z uwagi na brak związku zdarzenia z pracą.
 Sebastian Kryczka
Chcesz wiedzieć więcej? Masz pytania? 
Nie czekaj- z nami poznasz wszystkie odpowiedzi!
 
Komentarz pochodzi z Serwisu Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych