• czynniki uciążliwe, których oddziaływanie może utrudniać prace budowlane lub obniżać zdolność ich wykonywania, nie powodując trwałego pogorszenia stanu zdrowia pracownika,
  • czynniki szkodliwe, których oddziaływanie może prowadzić do stopniowego pogorszenia stanu zdrowia człowieka,
  • czynniki niebezpieczne, których oddziaływanie może prowadzić do urazu lub natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia człowieka.
  1. pył całkowity – zbiór wszystkich cząstek otoczonych powietrzem w określonej objętości powietrza;
  2. pył respirabilny – zbiór cząstek przechodzących przez selektor wstępny o charakterystyce przepuszczalności według wymiarów cząstek opisanej logarytmiczno-normalną funkcją prawdopodobieństwa ze średnią wartością średnicy aerodynamicznej 3,5 ± 0,3 μm i z geometrycznym odchyleniem standard 1,5 ± 0,1;
  3. włókna respirabilne – włókna o długości powyżej 5 μm o maksymalnej średnicy poniżej 3 μm i o stosunku długości do średnicy > 3.
Tabela 2. Źródła pyłów w środowisku pracy
Lp. Źródło pyłów w środowisku pracy
1. 3.
2. stosowanie materiałów pylistych w procesach technologicznych, gdzie pył jest czynnikiem roboczym, np. malowanie natryskowe, metalizacja, ochrona roślin, talkowanie, grafitowanie
3.  
4. procesy technologiczne - nie bezpośrednio z nimi związane, np. zanieczyszczenie atmosfery, utlenianie 
5. pylenie wtórne, np. pyły zalegające powierzchnie maszyn i urządzeń, konstrukcji nośnych itp.
6. źródła wewnętrzne zapylenia w tzw. pomieszczeniach czystych (np. zatrudniony personel) 
7. zjawisko infiltracji, zdefiniowane jako niekontrolowany lub nieplanowany dopływ powietrza do pomieszczenia przez nieszczelności w obudowie tego pomieszczenia

Źródło: „Przeciwdziałanie pylicy w środowisku pracy” praca naukowo-badawcza zrealizowana na podstawie umowy nr TZ/370/53/11 z 22 sierpnia 2011 r., Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa, listopad 2011.

  1. obszar górnych dróg oddechowych: nos, jama ustna, gardło, krtań,
  2. obszar tchawiczno-oskrzelowy: tchawica, oskrzela, oskrzeliki,
  3. obszar wymiany gazowej – pęcherzyki płucne.
  1. metodę wagową, w której określa się masę cząstek pyłu zawartego w jednostce objętości powietrza,
  2. metodę liczbową, która polega na określeniu liczby jednostek pyłu zawartych w jednostce objętości powietrza.
  1. cząstek dużych, które zatrzymują się na filtrze podstawowym i nie przenikają do pęcherzykowego obszaru płuc,
  2. cząstek mniejszych, które przechodzą przez filtr podstawowy i osadzają się na filtrze analitycznym i są podstawą do właściwego pomiaru.
  1. NDS dla pyłu całkowitego (dotyczy wszystkich rodzajów pyłów),
  2. NDS dla pyłu respirabilnego (dotyczy tylko pyłów zawierających poniżej 2 proc. krzemionki krystalicznej, naturalnego grafitu, talku bez włókien azbestowych, pyłów cementu portlandzkiego i hutniczego, pyłów apatytów i fosforytów oraz krzemionek bezpostaciowych),
  3. NDS dla włókien respirabilnych (dotyczy tylko pyłów o budowie włóknistej, jak np. azbest, sztuczne włókna mineralne, włókna ceramiczne).
  1. minimum raz na dwa lata – przy stwierdzeniu, w ostatnio przeprowadzonym badaniu, stężeń i natężeń czynników szkodliwych poniżej 0,5 wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń określonych w odrębnych przepisach,
  2. co najmniej jeden raz w roku – przy stwierdzeniu stężeń i natężeń czynników od 0,5 do 1 wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń określonych w odrębnych przepisach.
  1. w każdym przypadku wprowadzenia zmian w warunkach stosowania tych czynników,
  2. co najmniej raz na trzy miesiące – w przypadku narażenia na pyły zawierające azbest.
  1. karty zawodów (Międzynarodowa Karta Charakterystyki Zagrożeń Zawodowych), obejmujące czynniki środowiska pracy, na które narażeni są pracownicy budowlani podczas wykonywania rutynowej pracy,
  2. dokumentacja techniczna i instrukcja dotycząca danego stanowiska,
  3. dokumentacja wypadkowa miejsca pracy, zdarzenia potencjalnie wypadkowe, awarie,
  4. dokumentacja dotycząca chorób zawodowych,
  5. przepisy prawne i dokumenty normatywne,
  6. literatura naukowo- techniczna,
  7. karty charakterystyk substancji chemicznych.
  1. środki techniczne eliminujące lub ograniczające zagrożenia u źródła,
  2. środki organizacyjne i proceduralne (procedury lub instrukcje bezpiecznej pracy),
  3. środki ochrony zbiorowej,
  4. środki ochrony indywidualnej.
  • zagrożeń: wypisać wszystkie zidentyfikowane zagrożenia, które mogą powodować występowanie pylic, np. pyły drewna, pyły zawierające krzemionkę, pyły zawierające azbest,
  • środków ograniczających ryzyko zawodowe: wymienić środki stosowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na zidentyfikowane zagrożenie pyłem, np. środki ochrony zbiorowej (wentylacja), środki ochrony indywidualnej (maski),
  • oszacowania ryzyka zawodowego: wpisać dla każdego zidentyfikowanego ryzyka zagrożenia pyłem wynik oszacowania ryzyka zawodowego i jego ocenę po zastosowaniu wymienionych środków ochrony, np. „ryzyko średnie- dopuszczalne” lub „ryzyko duże-niedopuszczalne”,
  • zaleceń dotyczących wprowadzania dodatkowych środków ochrony: wskazać planowane działania w celu ograniczenia ryzyka zawodowego.
  • a) pośrednio poprzez: edukację, promowanie bhp, urlopy profilaktyczne, okresowe badania lekarskie, rotacyjny system stanowisk, opiekę nad byłymi pracownikami,
  • b) bezpośrednio poprzez zastosowanie:
    • środków ochrony zbiorowej:
    • systemów napowietrzająco-wentylujących,
    • stanowiskowych systemów odpylających,
    • wolnostojących dmuchaw i wentylatorów,
    • instalacje i konstrukcje zapobiegające rozprzestrzenianiu się pyłu w znacznej objętości,
    • środków ochrony indywidualnej:
    • półmasek jednorazowych,
    • półmasek z filtrem wymiennym,
    • masek pełni zakrywających twarz,
    • masek zakrywających: oczy, nos, usta,
    • masek doposażonych w kaptur lub hełm ochronny.
    • umieścić część twarzową tak, aby przykrywała usta i nos lub całą twarz,
    • założyć nagłowie tak, aby dwie oddzielne jego taśmy znajdowały się na czubku głowy i na karku,
    • dopasować naciąg taśm nagłowia tak, aby część twarzowa utrzymywana była w ustalonym położeniu,
    • w przypadku półmasek filtrujących dopasować uszczelkę nosową,
    • w celu zdjęcia części twarzowej należy poluzować taśmy nagłowia poprzez zwolnienie zaczepów,
    • sprawdzić szczelność dopasowania maski poprzez:
      • zakrycie szczelnie dłońmi wlotów elementów filtrujących,
      • wykonanie wdechu – część twarzowa jest prawidłowo i szczelnie zamocowana, jeżeli odczuje się silny opór przy wdechu, a ścianki półmaski przybliżą się do twarzy,
      • zakryć szczelnie dłońmi wloty zaworów wydechowych,
      • wykonanie wydechu – część twarzowa jest prawidłowo i szczelnie zamocowana, jeżeli odczuje się silny opór podczas wydechu, a ścianki półmaski oddalą się od twarzy,
      • dopasowanie ponownie części twarzowej i ponowne sprawdzenie szczelności w przypadku zaobserwowania jakiejkolwiek nieszczelności,
      • w przypadku braku możliwości uzyskania szczelności – wymienić część twarzową.
      • czy sprzęt nie jest uszkodzony,
      • czy nie są uszkodzone zawory oddechowe,
      • czy elementy sprzętu pozwalają na szczelne dopasowanie,
      • czy elementy filtrujące są w dobrym stanie,
      • czy nie została przekroczona data ważności sprzętu,
      • dla sprzętu ze wspomaganiem lub wymuszonym przepływem powietrza dodatkowo należy sprawdzić zgodność z instrukcją producenta oraz stan baterii.
      • 1) Koradecka D., Nauka o pracy – bezpieczeństwo, higiena, ergonomia, Warszawa 2000
      • 2) Marek K. (red.), Choroby zawodowe, PZWL, Warszawa 2001
      • 3) Ślebioda K., Metodyka kontroli środków ochrony indywidualnej, Inspektor Pracy 4/2002
      • 4) Więcek E., Sztroszejn-Mrowca G., Maciejewska A., Pyły środowiska pracy [w:] Higiena pracy (red. J Induski), t. I, Instytut Medycyny Pracy, Łódź 1998
      • 1) Maski, półmaski ochrona dróg oddechowych – firma FILTER SERVICE, Konferencja „Forum Bezpieczeństwa Pracy”, „Wypadek to nie przypadek”, Politechnika Białostocka, Białystok 2014
      • 2) PN-89/Z – 040008/07
      • 3) PN-EN 481:1998, Atmosfera miejsca pracy. Określenie składu ziarnowego dla pomiaru cząstek zawieszonych w powietrzu.
      • 4) PN-ISO 4225:1999 Jakość powietrza. Zagadnienia ogólne. Terminologia.
      • 5) PN-N 18002:2000 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego
      • 6) Poradnik do oceny ryzyka zawodowego, Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, CIOP-PIB, Warszawa 2013
      • 7) Postępowanie z azbestem w obiektach budowlanych, PIP 2006
      • 8) Praktyczny podręcznik najlepszych praktyk służących zapobieganiu ryzyku w pracach wymagających kontaktu z azbestem lub zminimalizowaniu tego ryzyka: dla pracodawców, pracowników oraz inspektorów pracy, opracowane przez Komitet Starszych Inspektorów Pracy (SLIC), Edynburg 2006.
      • 9) Przeciwdziałanie pylicy w środowisku pracy, praca naukowo-badawcza zrealizowana na podstawie umowy nr TZ/370/53/11 z dnia 22 sierpnia 2011 r. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa 2011
      • 10) Środki ochrony indywidualnej – INFOCHRON, Warszawa, CIOP 2000
      • 11) Środki ochrony indywidualnej, firma ROBOT, Konferencja „Forum Bezpieczeństwa Pracy”, „Wypadek to nie przypadek”, Politechnika Białostocka, Białystok 2014

       

      -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

      Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.