Na jakie przepisu bhp zwrócić szczególną uwagę podczas organizowania pracy w porze nocnej?

Czy należy wyznaczyć osobę nadzorującą albo ustalić zasady komunikacji między pracownikami, jeśli w hali produkcyjnej przebywa tylko dwóch pracowników i w dodatku są oni od siebie znacznie oddaleni?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.

Przepis art. 151⁷ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p. definiuje pojęcie pory nocnej. Obejmuje ona osiem godzin pomiędzy godzinami dwudziestą pierwszą a siódmą. Pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej trzy godziny pracy w porze nocnej lub którego co najmniej jedna czwarta czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną, jest pracującym w nocy. Przepis art. 151⁷ § 3 k.p. zabrania zatrudniana ponad osiem godzin na dobę pracującego w porze nocnej, jeśli wykonuje on pracę szczególnie niebezpieczną albo związaną z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym. Wykaz prac szczególnie niebezpiecznych związanych z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym powinien określić pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową oraz po zasięgnięciu opinii lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, uwzględniając konieczność zapewnienia bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia pracowników. Zakaz zatrudniania w porze nocnej powyżej ośmiu godzin nie dotyczy: pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy; przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo konieczności usunięcia awarii.
Zgodnie z art. 212 pkt 6 k.p. pracodawca nie może zatrudniać w porze nocnej pracowników z przeciwwskazaniami zdrowotnymi, stwierdzonymi przez lekarza medycyny pracy, a także pracowników, którym po badaniu lekarz medycyny pracy wpisał w orzeczeniu przeciwwskazania zdrowotne dotyczące pracy jednoosobowo, nawet w przypadku zapewnionej łączności telefonicznej z innymi pracownikami. Pracodawca nie może zatrudnić w porze nocnej kobiet w ciąży oraz kobiet wychowujących dziecko (w tym przypadku bez zgody kobiety) do lat czterech - art. 178 k.p. oraz pracowników młodocianych - art. 203 k.p. Możliwość zatrudnienia pracownika w porze nocnej bez współpracowników zależy również od rodzaju wykonywanej pracy, czynników występujących w środowisku pracy, otoczenia zakładu pracy, w którym pracownik będzie zatrudniony w porze nocnej oraz od jego predyspozycji. Kierując pracownika do lekarza medycyny pracy na badania wstępne lub okresowe, pracodawca powinien poinformować lekarza o przewidywanej dla pracownika pracy w porze nocnej oraz o rodzaju i warunkach wykonywania tej pracy a także o występujących na stanowisku pracy zagrożeniach. Zgodnie z § 43 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) w przypadku, gdy w pomieszczeniu pracy, w którym zatrudniona jest jedna osoba, mogą w sytuacji awaryjnej wystąpić zagrożenia dla zdrowia lub życia pracowników, a szczególnie zagrożenia: pożarowe, wybuchowe, porażenia prądem elektrycznym, wydzielanie się gazów lub par substancji sklasyfikowanych jako niebezpieczne - pracodawca powinien wprowadzić obowiązek meldowania się tej osoby w ustalony sposób i w oznaczonych porach. Pracodawca powinien ustalić rodzaje tych pomieszczeń a także określić sposób meldowania się oraz postępowania w razie braku meldunków. Przy wyznaczaniu sposobu meldowania się należy korzystać z dostępnych środków technicznych, takich jak telefon (stacjonarny, komórkowy), komputer (Internet, poczta wewnętrzna) oraz innych dostępnych środków technicznych; lub wprowadzić obowiązek meldowania się osobistego, jeśli jest taka możliwość; lub też wprowadzić inne sposoby meldowania się pracownika, które będą możliwe przy odpowiedniej organizacji pracy. W przypadku wykonywania pracy przez grupę pracowników (np. brygadę), powinien być wyznaczony nadzór, tak jak to jest podczas pracy dziennej, przy wykonywaniu pracy szczególnie niebezpiecznej powinien być wyznaczony nadzór bezpośredni, w przypadku pracy wykonywanej jednoosobowo, nadzór może sprawować osoba, która np. odbiera meldunki. W przypadku braku meldunku o wyznaczonej porze, osoba wyznaczona powinna sprawdzić przyczynę braku meldunku. Do tego można również wykorzystać środki techniczne oraz możliwości wynikające z organizacji pracy (np. wysłać kogoś, kto sprawdzi, telefonicznie poprosić pracownika zatrudnionego po drugiej stronie hali o sprawdzenie).
Podsumowując, pracodawca powinien m.in.: wykonać na stanowisku pracy ocenę ryzyka zawodowego, uwzględniając pracę w porze nocnej; poinformować pracowników o wynikach oceny ryzyka zawodowego; sporządzić instrukcję bezpieczeństwa i higieny pracy dla konkretnego stanowiska pracy, na którym wykonywana jest praca w porze nocnej i udostępnić ją pracownikom; w tych pomieszczeniach, w których jest to wymagane, wprowadzić obowiązek i określić sposób meldowania się zatrudnionych tam pracowników; przestrzegać orzeczeń lekarza medycyny pracy sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami; przestrzegać kodeksowego zakazu zatrudniania w porze nocnej kobiet w ciąży i pracowników młodocianych. przestrzegać wymiaru czasu pracy w porze nocnej pracowników wykonujących pracę szczególnie niebezpieczną, wymagającą dużego wysiłku fizycznego i umysłowego; dokumentować pracę wykonywaną w porze nocnej; uwzględnić w organizacji pracy lokalne warunki wykonania pracy oraz lokalne zagrożenia.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.