W poniższym artykule Roman Majer przedstawił klasyfikację zagrożeń zawodowych opracowaną przez Europejskie Techniczne Biuro Związków Zawodowych ds. ochrony zdrowia i bezpieczeństwa. Stanowi ono przydatne narzędzie, umożliwiające przygotowanie wyczerpującej i zrozumiałej dla pracowników analizy ryzyka zawodowego.
I. Źródła zagrożeń – czynnik fizyczny
Przedmioty wprowadzone w ruch: części wirujące, obiegające, przemieszczające się, wykonujące ruchy złożone;
Przedmioty poruszające się swobodnie: przedmioty upadające, toczące się, wywracające się, będące w poślizgu;
Części oddzielające się: wióry, iskry, odpryski, odłamki, pyły;
Materiały wypływające (ciekłe): płyny, gazy, pary, dymy, mgły;
Zdarzenia uwarunkowane geomechanicznie: zawalenia, zapadnięcia i osunięcia się gruntu, upadki kamieni;
Niedogodne przestrzenie ruchu (komunikacyjne): ciasnota, nieergonomiczne wymiary pomieszczeń, kolizje;
Niebezpieczne nawierzchnie (posadzki): krawędzie, naroża, ostre, spiczaste występy, przedmioty wystające z posadzek, nawierzchnie śliskie, nawierzchnie narażone na oblodzenie i wysoką temperaturę;
Niebezpieczne nawierzchnie stawiania stóp: miejsca śliskie, mokre, oblodzone, zatłuszczone, zaoliwione, miejsca wzniesień, zagłębienia, nieporządek, pochyłości;
Warunki utrudnione: miejsca sklejania się, ruchome płaszczyzny, miejsca, w których mogą tworzyć się pętle, zagrożenia odrzutem, praca pod ziemią, pod wodą, stan nieważkości;
Zagrożenia związane z energią elektryczną: napięcie dotyku, pole elektryczne, pole magnetyczne, łuk elektryczny, ładunki;
Zagrożenia pożarowe i wybuchowe: układy palne, źródła zapalenia, żar, otwarty płomień, iskry, rozgrzane powierzchnie, mieszaniny wybuchowe, materiały zapalne, nagromadzenie tlenu;
Nadciśnienie i podciśnienie, zmiany ciśnienia: sprężone powietrze i gazy techniczne, pary i ciecze pod ciśnieniem;
Klimat: temperatura, wilgotność i ruch powietrza, promieniowanie cieplne, zanieczyszczenia powietrza, opady atmosferyczne, mgła, oblodzenie, burze;
Oświetlenie: natężenie oświetlenia, równomierność oświetlenia – miejscowego i ogólnego, kontrast, pole widzenia, oślepienie, barwy świetlne, efekt stroboskopowy;
Hałas: hałas stały, okresowy, pulsujący;
Wibracja: miejscowa, ogólna;
Niedostateczna sygnalizacja: sygnały słabe, zakłócenia, sygnały nierozpoznawalne;
Promieniowanie: jonizujące (alfa, beta, gamma), elektromagnetyczne, podczerwone, ultrafioletowe, promieniowanie Roentgena, mikrofale, promieniowanie laserowe.
II. Źródła zagrożeń – czynnik chemiczny
Substancje chemiczne: substancje toksyczne, drażniące, żrące, rakotwórcze, mutagenne, teratogenne, powodujące alergie;
Reakcje chemiczne: wyzwalające (uwalniające) substancje, wyzwalające (uwalniające) energię (reakcje egzotermiczne).
III. Źródła zagrożeń – czynnik biologiczny
Części składowe komórek: komponenty biologiczne, aktywne enzymy, biomasa;
Makroorganizmy: rośliny, zwierzęta.
IV. Źródła zagrożeń – czynnik psychofizyczny
Niewłaściwe obciążenia fizyczne: brak ruchu, jednostronne obciążenie ciała, nadmierne obciążenie statyczne i dynamiczne;
Nadmierne obciążenie psychiczne: zmęczenie psychiczne, monotonia, stres, psychiczne przeciążenie.
V. Źródła zagrożeń – czynnik związany z organizacją pracy
System organizacji: regulacje obowiązków, zadania, kompetencje, organizacja zakładu pracy, organizacja bezpieczeństwa;
Przebieg pracy: regulacja zadań cząstkowych, przebieg pracy, podział i przydział robót, struktura pracy, zarządzenia zakładu pracy, instrukcje;
Aspekty socjologiczne: treść pracy, zadania, relacje osobowe, komunikowanie się, partycypacja, zgodność, współdecydowanie.
VI. Źródła zagrożeń – czynnik ludzki względy osobowe
Brak kwalifikacji, umiejętności, doświadczenia, biegłości, nastawienie, motywacja;
Brak predyspozycji (przydatności) pod względem: fizycznym, zdrowotnym, ograniczenia i przeciwwskazania do wykonywania określonej pracy niewystarczające predyspozycje intelektualne i psychiczne.
Roman Majer